чагаа байрам
методическая разработка
Предварительный просмотр:
Чагаа Байрам
Амадузы:
Кичинек болчомдорды алтай калыктын чÿм-jандары ажыра Чагаа байрамла таныштырары.
Задачалары:
- Алтай калыктын чÿм-jаныла, оос чумдемелдериле таныштырары
- Кичинек болчомдорды алтай калыгыныҥ кеендик ӧзÿмине тайанып, кӧгÿс байлыгын тереҥжидер.
Кош материал:
- Кÿÿниҥ ойыны;
- орус ла алтай албатыныҥ кÿÿлик ойноткылары: топшуур, баян.
Ажындыра белетенери:
- сцена jарандырары;
- балдарга jаҥар кожоҥ, ÿлгер, биjе ÿредери;
- эне-адаларла кожо чӧрчӧк тургузары.
ӧдӧр аайы:
Ортон группаныҥ болчомдоры jаҥар кожоныла чыгып jат.
Jанар кожон
1.Албаты-jонго тузалу
Аржан-суулу Алтайым
Амыр бисти чыдаткан
Адам ошкош Алтайым
- Элге-jонго тузалу
Эмдÿ-томду Алтайым
Эмди бисти Jыргаткан
Энем ошкош Алтайым
Башкараачы: Jакшылар ба кÿндÿлÿ эне-адалар, тӧрӧн-тугандар. Jылды кандый чыктар? – ӧҥ. Канча jашту болдор? – (50, 100……) ончогорды:
Чага байрамла уткып jадыс!
Бастыра Jакшыны слерге кÿÿнзейдис
Албаты jоныс jакшы jатсын
Ижи тожыгар jедимдÿ болзын.
Алтайыстын ару сындары
Арка сынаарды jеҥилтсин
Аржан кутук суулары
Арга чак кошсын.
Башкараачы: Уткуулду сӧс берилип jат оогош болчомдордыҥ «Тийиҥеш» турачагыныҥ jаан таскадачызына: Каланакова Александра Алексеевнага
Башкараачы:Jаҥар кожоҥын слерге jаан ӧмӧликтиҥ болчомдоры сыйлайт.
Ак чечеги jайылган
Алтайымныҥ jаражын
Ару саҥын салдырган
Алтайымныҥ jакшызын
Кӧк чечеги jайылган
Алтайымныҥ jаражын
Кÿмÿш таҥга jаранган
Алтайымныҥ jакшызын
ÿстÿбисте ÿч jылдыс
Jаркынына ойнойлык
ÿч толукту Алтайдыҥ
Ыжыгына ойнойлык
Тӧбӧбисте тӧрт jылдыс
Jаркынына ойнойлык
Тӧрт толукту Алтайдыҥ
Эдегине ойнойлык
Башкараачы: Слердиҥ алдыгарда эҥ оогош болчомдордыҥ ӧмӧлигиниҥ эне-адалары, «Чалкан» деп чӧрчӧгиле.
Башкараачы: Ойын «Армакчы тартары»
Башкараачы: Оогош граппаныҥ болчомдоры «Карычак» деп кожоҥын слерге сыйлайт
Кар-карычак
- Кар, кар, кар айланат
Мыс, мыс, мыс мызылдайт
Кар, кар, кар айланат
Jердиҥ ÿстин агартат
Теҥеринеҥ айланган
Алаканга кайылган
Келип сÿÿнчи сыйлаган
- Эрте jас келгежин
Кÿн, кÿн,кÿн jылыдар
Ап-ару карычак
Эртелеп меге кел.
Башкараачы: «Бӧрÿ ле 7 анай » деп чӧрчӧгиле слердиҥ алдыгарда ортон ӧмӧликтиҥ эне-адалары.
Башкараачы: Слердиҥ алдыгарда ортон ӧмӧликтиҥ болчомдоры «Айучак» деп кожоҥыла,
Айучактын кожоҥы
1.Бошпок буткен айучак
Мендеп турат ӧзӧргӧ
Энезине торт ло чак
Баштак уулын кӧрӧргӧ
Пр-в: Талтаҥ- талтаҥ ол эдет-
Тап-тап, тап-тап.
ӧлӧнгӧ бÿдÿрÿлет
Кÿч-меч, кÿч-меч.
2.Кайыҥашка чыгала
Кайра келип меч тÿшкен.
Изÿ,изÿ алакан
Энезинеҥ jедишкен.
3.Адарула берижип,
Айучак чактырган.
Тату мӧттин ордына
Ачу- корон кыйгырган.
Башкараачы: Jаан ӧмӧликтиҥ болчомдорыныҥ биjези «Jинjилердиҥ Биjези»
Башкараачы: Jаан ӧмӧликтиҥ эне-адалары слерге «Теертпек» деп чӧрчӧгин кӧргÿзет.
Башкараачы: Кожоҥ «Алтынай» jаан ӧмӧликтиҥ болчомдоры слерге сыйлап jат.
Алтынай
- Адым болзо Алтынай
Айлым болзо jалбырак
Jараш чечек тӧзинде
Ойноп базып jуредим
Кош кожоҥ: Сÿмелÿ мен болорым
Jаркынду кыс болорым
Энеме болужарга
Мен белен / 2 катап.
- Айлу-кÿндÿ Алтайды
Айланып мен jÿредим
Албатымныҥ jаҥарын
Элге-jонго чӧйӧдим
- Наjыларым кунукса
Болушка мен келедим
Нӧкӧрлӧрим эриксе
Кокыр каткы сыйлайдым
Башкараачы: «Тийиҥеш» турачактыҥ ӧмӧлиги слерди бу Чагаа байрамла уткып тура, слерге сÿÿнчи, бийик кÿÿн санаа, ачык jолдор, ийде кÿч кÿÿнзеп «Чага байрам» деп кожоҥын сыйлайт.
Чага байрам
- ӧрӧ турган Алтай-Кудай
Слерге бистеҥ алкыш-быйан
Слердиҥ берген ару суда
Jажын-чакка биске jайаан
Кош-кожоҥ
Jылдыҥ учы, jылдыҥ бажы
Алтай Jерис алкаар тужы
Чага байрам, jарык байрам
Jаҥы jылга кирер алтам
- Амыр турзын арка тажыс
Кӧптӧп ӧссин аҥы кужы.
Ару болзын ичкен суубыс,
Эзен турзын мӧҥкÿ туубыс.
- Калык-jоныс ӧҥжÿ jатсын
Кара тÿбек тийбей ӧтсин
Бала-баркас ырыс тапсын
Кÿнниҥ чогы улай тийзин.
Башкараачы:
Мынайып бистиҥ байрамдык концертис учына jетти.
Алкы бойыгар седеҥ Jÿригер
Албатынаҥ быйанду болыгар
Айландыра турган баатыр тууларыс
Ыжыктап слерди кичеезин
ӧрӧ турган кудайыс
ÿстинеҥ тӧмӧн корызын
Jакшы болзын. Чагаа байрамла.
