Конспект занятия в старшей группе Познание. ФЭМП. Тема: Хайысха5а улэ (Ориентировка в пространстве).
план-конспект занятия по математике (старшая группа) на тему

Познание. ФЭМП.        

Тема: Хайысха5а улэ. Ориентировка в пространстве.        

Цель: хайысханы араарар дьо5урдарын салгыы эрчийии (уоьээ, аллараа, иннигэр, кэннигэр, ханас, уна, икки ардыгар).                

Материал и оборудование: презентация, араас онноох геометрическай быьыылар, туорт муннук А4 илиис, смайликтар (уорбут, хомойбут) хас биирдии о5о5о, сыыппаралар, кулуус хартыыната (пазл) хас биирдии о5о5о.

Дьайымал хаамыыта.

1. Киирии тыл.

Слайд 1. Остуоруйа5а айан.

– О5олоор, мин эьиги остуоруйалары олус собулуургутун билэбин. Бугун мин, эьигини дьикти айанна Аптаах остуоруйа5а ынырыахпын ба5арабыт.

– Омтуоруйа5а тиийэргэ, билигин бары харахтаргытын симэбит уонна ускэ дылы ахсаан аа5абыт «1, 2, 3, 4, 5 эргилин, остуоруйа ьуолан биэр».

– Харахтарбытын астыбыт. Остуоруйа са5аланар.

Слайд 2. Олорбута эбитэ уьу Царь.

Слайд 3. Кини кырасаабысса – царевна кыыстаах эбит. Арай биирдэ Царь саарыстыбатын коро барбыт. Кыыьа дьиэтигэр со5отох хаалбыт.

Слайд 4. Царевна саадка куулэйдии тахсыбыт, эмискэ куустээх тыал туспут уонна Царевнаны то5ус иилээх са5алаах саарыстыба5а котутэн илдьэ баран хаалбыт.

– Царь саарыстыбатын корон кэлбитэ, кыыьа суох эбит. Санаар5аабыт а5ай уонна комо5о Иван Царебиьы ынырбыт.

Слайд 5. Иван Царевич, Царевнаны кордьуу барарга бэлэммин диэбит уонна айанна туруммут.

Слайд 6. Биир кун айаннаабыт, Иккис кунун айаннаабыт. Куурусса атахтаах дьиэ5э (уутээннэ) тиийэн кэлбит.

Слайд 7. Онно Дьэгэ – Баба олорор эбит.

Слайд 8. Иван Царевич Дьэгэ- Баба5а Царевнаны куустээх тыал котутэн илдьэ барда, кинини корбото5ун дуо диэн ыйыппыт. Дьэгэ – Баба, мин сорудахтартарбын толордоххуна комолоьуом диэбит.

Слайд 9.

– Онтон, Иван Царевич Дьэгэ – Баба биэрэр сорудахтарын сатаан толоруом суо5а диэн мунаахсыйар уонна эьигиттэн о5олор комо кордьуур.

– Комолоьобут дуо, о5олоор?

О5олор эппиэттэрэ:

– Истин эрэ, Иван Царевич маннык диир, «Миэхэ комолоьоргутугэр о5олор, эьиги сатаан ахсаан аа5ар, геометрическай быьыылары,  билэр, хайысханы учугэйдик араарар буолуохтааххыт» - диэбит.  

– Хайа о5олоор, Иван Царевичка комолоьорго бэоэмнит дуо?

О5олор эппиэттэрэ:

– Оччо5уна Дьэгэ – Баба сорудахтарын толорон са5алыа5ын:

Слайд 10.

2. Д/Оо «Нэдиэлэ куннэрэ».

– Бугун нэдиэлэбит ханнык кунэй?

– Бэ5эьээ нэдиэлэ ханнык кунэ этэй?

– Сарсые нэдиэлэ ханнык кунэ буоларый?

– Дьыл ханнык кэмнэрий билэ5итий? Аттаталыа5ын эрэ.

– Дьыл ханнык кэмэ буолла?

Слайд 11. Дьэгэ – Баба соруда5ын толорорго комолостубут, Дьэгэ – Баба Иван Царевичка тогунук сап биэрдэ уонна Кикимора5а бар диэтэ. Кикимора5а карта баар диэбит. Клубочек покатился, и Царевич пошел за ним.

Слайд 12. Иван Царевич сабы батыьан Кикимора5а тиийэн кэлбит.  

Слайд 13. Иван царевич эмиэ кэпсээбит, Царевнаны буларга комолос диэн кордоспут. Кикимора, мин сорудахпын толордоххуна, карта биэриэм диэбит.

Слайд 14. О5олоор, Иван Царевичка соруда5ы толоругар комолоьобут дуо?

О5олор эппиэттэрэ:

3. Графический диктант (илиискэ хайысха5а улэ).

– Эьиги иннигитигэр геометрическай быьыылар сыталлар. Ханнык быьыылар сыталларын хатылыа5ын эрэ (туорт муннук, ус муннук, коно муннук, ньолбуьах).

– Бол5ойон истин, уонна илиискэ быьыыларгытын сопко ууруохтааххыт.

• илиис ортотугар саьар5а1 тогунугу уура5ыт;
• тогурук уна оттугэр от куох туорт муннугу уура5ыт;
• тогунук ханас оттугэр кыьыг ус муннугу уура5ыт;
• тогунук урдугэр халлаан куох коно муннугу уура5ыт;
• тогунук анныгар хара ньолбуьа5ы уура5ыт.

– О5олор токунугу ханна уурдугут? (илиис ортотугар)

– Тогуру куна оттугэр ханнык быьыы турарый?

– Тогурук анныгар ханнык быьыы турарый?

– Билигин сорудахпытын бэрэбиэркэлиибит.

– О5олоор, эьиги барытын сопко толорбут буоллаххытына, бу слайда5а косторун курдук буолуохтаах.

Слайд 15.

– Ким сыыспыт, бэйэ5ит коннорун.

– Остуолга уонна туохтар сыталларый о5олор?

О5лор эппиэттэрэ:

– Саамай соп, смайликтар. Билигин бэйэ5итин сыаналанын эрэ. Сопко онорбут буоллаххытына уорбут смайлигы кордоро5ут, сыыьа онорбут буоллаххытына хомойбут смайлик кордоро5ут.

Слайд 16.

– Биьигри Кикимора соруда5ын толордубут. Картаны ыллыбыт. Саппыт салгыы токунуйэн бара турда уонна остуоруйа ойууругар кэллибит.

4. Д/ диктант (хайысха5а ислиискэ улэ).

–Иван Царевич ойуурга кыыллары корсубут. Ханнык кыыллары корсубутум, таабырыннары таайдахпытына билиэхпит:

• Токунуйэр – бокунуйэр

Иннэлэрдээх мээчик баар уьу… (дьуос)

• Хаппыт тэллэй хаьаастаах

Амтаннаах эриэхэ аьылыктаах

Тииттэн тииткэ ыстаналыыр

Кутуругунан оонньуур баар уьу … (тииц)

• Сыьыыга сырбас,

Ойууру – тыаны кэрийэр

Албынныыры сатыыр баар уьу … (саьыл)

• Ойуурга олоробун,

Саамай куустээхпин.

Ар5ахха кыстыыбын

Кыьынын утуйабын диир баар уьу… (эьэ)

• Ким кыьын ойуурга аччык кэрийэ сылдьарый? (боро)

– Корун эрэ, о5олоор, кыыллар хайдах туралларын.

– Тиин икки ардыгар ким олороруй? (дьуос)

– Дьуос уна оттугэр ким олороруй? (саьыл)

– Дьуос ханас оттугэр ким олороруй? (тиин)

– Дьуос урдугэр ким олороруй? (эьэ)

– Дьуос анныгар ким олороруй? (боро).

– билигин сынньана таарыйа хамсаныы оноруохпут. Хамсаныыбытын саната суох, илиилэрбитинэн кордорон оноробут.

5. Физкультминутка «Тугу да санарыма, илиигинэн кордор».

 Урдук! Намыьах!

Ханас! Уна!

Ыраах! Чугас!

Кэтит! Синньигэс!

– О5олоор, биьиги хамсаныы оноро сырыттахпытына, Иван Царевич замокка тиийэн кэлбит.

Слайд 18.

– Замокка киирэр аан бу баар. Царевнабытыгар киирэр аанмыт, хаамыскаларынан баттаммыт. Замокка киирэргэ аантан хаамыскалары ыраасиыахпытын наада.

6. 9- ка дылы ахсаан.

– О5олоор, эьиги 1тэн 9ка дылы ахсааны сааьылыаххытын наада. Вам необходимо расположить числа в прямом порядке от 1 до 9 (остуолларга туран улэлииллэр).

– Саамай кыра ахсаан хаьыйсыыппара?

– Саамай улахан ахсаан хаьыйсыыппара?

– 4 уонна 6 ахсаан икки ардыгар ханнык сыыппара турарый?…. (5)

– 7тан саамай улахан сыыппаралары этин. 7 иннигэр тураллар ду кэннигэр ду? (уна оттугэр)

– 4тэн кыра сыыппаралары этин. Кинилэр хайа оттугэр туралларый? (ханас)

– О5олор, эьиги комо5утунэн Иван Царевич замокка киирэр аан иннигэр тиийэн кэллэ.

Слайд 19.

– Ол гынан баран, ааны аьыахтаах хурустаал кулуус тыла тостон хаалбыт.

Слайд 20.

– Иван Царевичка кулууьу сааьылаан хомуйан биэрэбит дуо?

7. Пазл хомуйуута (таныыта)

Слайд 21.

– О5олоор, эьиги комо5утунэн Иван Царевич замок аанын аьан Царевнаны быьаата (босхолоото).

Слайд 22.

– Билигин о5олор, детсаппытыгар тоннор кэммит кэллэ, эмиэ харахпытын симэн баран 1тэн 5кэ дылы ахсаан аа5ыа5ын.

– 1,2,3,4,5

8. Рефлексия

– о5олоор, бугун биьиги кимиэхэ комолостубут? (Ивану Царевичу)

– Саамай ханнык соруда5ы собулээтигит?

– Ханнык соруда5ы ыарахан дии санаатыгыт?

– Иван Царевич и кырасаабысса Царевна эьиэхэ махтаналлар уонна кэьиилэрин ыыттылар.

О5олорго кэмпиэт тунэтэбин.

– Манан биьиги дьарыкпыт бутэр, барыгытыгар махтал.