Балаларның саулыгына зыян китерүче әйберләр
консультация на тему

Казан шәһәре Совет районың

“Татар телендә тәрбия һәм белем бирүче

162 нче катнаш төрдәге балалар бакчасы” –

“Мәктәпкәчә белем муниципаль бюджет учереждениесе”

« Балаларның саулыгына зыян китерүче әйберләр»

(ата – аналар өчен консультация)

Тәрбияче: Вәлиәхмәтова Динара Фаезхан кызы.

Казан – 2014

Без балаларыбызны яратабыз һәм саулыкка зарар китерүче әйберләрдән сакларга омтылабыз. Бала өчен көн саен нәрсәләр куркыныч икән?

1. Уенчыкларның вак деталләре. Кибетләрдә нинди генә уенчыклар юк. Барысында аласы килә. Ата-аналар кечкенәдән үк баланы логик яктан үстерергә телиләр, шуңа күрә аңа конструкторлар, трансформерлар, пазлылар алалар. Ләкин ата-аналар сайлаганда эре деталле уенчыкларга игътибар итәргә тиеш. Балалар бик кызыксынучан, алар барысында тотып, авызга кабып, борынга вак деталләр тыгарга омтылалар. Статистика буенча, нәкъ менә шундый яралар белән кечкенә балалар травмпунктка ешрак ләгәләр.

Киңәш: куркыныч  вак кисәкләрдән торган уенчыкларны олы яшьтәге балалар өчен калдырыгыз

2. Матур савыт–саба. Сабый янында барлыгы матур - кием, уенчыклар, савыт–саба булуы ихтимал. Сатып алынган буяулы ватылмый торган савыт–саба куркыныч булырга мөмкин. Ул әлбәттә җиңелрәк һәм озаграк хезмәт итә, фаянс савыт-сабага карагана, ләкин аның составына карарга кирәк. Ешрак шундый савыт–сабаны җитештерүчеләр меламиннан эшлиләр. Кызганда ул аммиак һәм мелема чыгара.

3. Синтетика. Синтетик материалдан тегелгән әйберләрне без яратабыз һәм киябез. Алар сузылмыйлар, таушалмыйлар һәм озак тузмыйлар. Балаларның тәненә синтетик әйберләр бик туры килмиләр - парник эффект булдыралар - һәм “потница” барлыкка килә.

Киңәш: Ата-аналарга  табигыйчын тукымалардан киемнәр алырга кирәк.

4. Йөнтәс буяулар. Ничек күңелле тотарга кулларда  йомшак, йөнтәс куянны яки аюны. Кечкенә балалар  алар белән көндез дә, төнен дә саубуллашмыйлар. Йомшак уенчыклар сатып алганда, ияреп барган мизгелләргә игътибарны борырга вәҗеп :

Уенчыкны сайлаганда йоны бик озын булмаска тиеш. Уенчык әлбәттә пычранырга мөмкин һәм аны юарга кирәк була. Һәр уенчык аны чыдый алмый. Йоны төшеп калырга мөмкин, димәк, сабыйның авызына  яки борынына керергә мөмкин.

Киңәш: игътибарлы булыгыз, буяуны тикшерегез. Яулыкның кырыен чылатыгыз һәм бераз ышкыгыз. Әгәр яулык буялса, сатып алырга ашыкмагыз.

5. Куркыныч каплаулар. Уенчыкка караганда, беренче чиратта , нәрсәгә караш тарта? Яп-якты, купшы буяулар белән һәм лаклаучы өслек белән уенчыкларга. Ләкин аларның арасында барысы да  куркынычсыз түгел. Беркадәр буяулар составына агулы матдәләр керәләр, мәсәлән, кадмий һәм кургаш. Алар аллергияне һәм агулануны чакыралар.

Киңәш: Уенчыкны сатып алганчы сертификат сорарга кирәк.

Фенол. Бу төссез кристалл матдә, үзенчәлекле ис белән биләгән. Фенол сүрән генә суда эрүчән, ләкин яхшы спиртта  һәм эфирда эри. Аны фенолформальдегидлы сумалалар җитештерү өчен кулланалар, җилемнәр һәм төрле пластик, күн һәм җиһаз, ә шулай ук уенчыклар җитештерүдә кулланалар.

Фенол тиз сурылып тире аша, өске сулыш алу юллар һәм ашказаны-эчәк олы юл аша керә. Организмда  ул бөреләрдә  һәм бавырларда туплана.

Фенол  иммунитетлы системаны җимерә. Барлыгы томауга, баш әйләнүгә, баш сызлауга, косык, тын бетүгә һәм йөрәк тибешенә алып килергә мөмкин.

Фенол шулай ук нерв системага зарарлы  һәм  аллергия чакыра. Бала  бронхиаль астма белән азапланса, фенол үлемгә китерергә мөмкин.

Формальдегид - төссез газ, үзенчәлекле ис белән биләгән, яхшы суда һәм эфирда эри. Формальдегидны сумалалар җитештерү өчен кулланалар, җилемнәр һәм төрле пластик, күн һәм җиһаз, ә шулай ук уенчыклар җитештерүдә кулланалар

Формальдегид көчле агулы реакцияне - косыкны, ютәл, бронх спазмалар чакыра. Формальдегид рәсми  канцероген белән санаша, ягъни матдә белән, онкология чакыра.

Формальдегид  үзәк нерв системага негатив йогынты ясый.

Формальдегид  генетик материалга , репродуктив әгъзаларгә, сулыш алу юлларына, тирегә һәм күзләргә негатив йогынты ясый.

Металл терекөмеш (ртут) була бик агулаучан матдә белән. Аның парлары үпкәгә керергә мөмкин. Анда матдә кисәкчә тоткарлана, әйләнеп төрле агулы тоташмаларда . Терекөмеш белән контакт агуландыра.

Терекөмеш - гаять агулы матдә үзәк нерв системага негатив йогынты ясый.

Терекөмеш үсештә артта калуның сәбәбе булырга мөмкин. Шул күзәтүләр буенча артта кала вак моторика һәм сөйләм үстерү.

Агулану баланы сукырлыкка , көзән җыерунарга һәм өянәкләргә китерә. Гомумән терекөмеш белән агулану барлык симптомнар   белән охшаш аутизм белән.

 Терекөмеш белән агулану 2-3 айдан соң ачыклана.

6. Киемдәге элементлар. Бантиклар, аппликацияләр, значоклар һәм төрле төстәге төймәләр – балалар киемнәрен нәрсә белән генә бизәмиләр.

Киңәш: барлык деталләр нык итеп тегелгән булырга тиеш.

7. Куркыныч уенчыклар:  психикага йогынты.

Психологлар әйтүенчә, уенчыклар бер төрле критерияләргә туры килергә тиеш. Мәсәлән, ребенок должен четко понимать назначение игрушки. Бала уенчыкның кайсы уенга тиешле икәнен белергә тиеш. Ул баланың яшенә туры килергә тиеш, сөйкемле булырга һәм тыныч ия булырга, нейтраль төсле булырга тиеш. Шулай ук, уенчык    хыяллар өчен тиешле киңлек калдырырга тиеш.

Алар фикере буенча, заманча уенчыклар балаларны усал, агрессив булырга өнди.

Уенчыкларның тышкы күренеше җитештерүченең хыялларына буйсыла.

Куркыныч уенчыклар баланың холкына негатив йогынты ясый.  

Балалар майданчыкларындагы куркыныч агач һәм тимер скульптуралар баланы агрессив ясарга мөмкин.

Электрон «эч белән» уенчыклар балаларга хыялланырга бирмиләр, балалар аяусыз һәм усал була.

        8. Неокуб (англ. NeoCube) — конструктор, 216-ты бертөрле шар формасындагы неодим магнитлардан тора. Һәрбер шарикның диаметры 5 мм. 

Уенчыкның тышында 3+ яштәге балаларга рөхсәт ителгән дип язылган. Кайберәүләр 6+, 7+ дип яза.  

Уйнаганда, шарикларны бер-берсеннән аерыр өчен көч кирәк, нәтиҗәдә шариклар кулдан ычкынып югалалар. 

Бу шариклар баланың эченә кергәч чыкмыйлар, алар үз ара бәйләнеп аш казанын, эчәкләрнең стеналарын кыстырып куялар, үтә алмаслык итеп.

Шарикларның размерлары кечкенә булуына карамастан, аларның тартымнар көче зур, бер-бесенә тартылып чыгып алар эчәкләрне басып бөгәләр, тишәләр һәм булган массалар корсакка чыгалар. Бу шарикларны тик рентген аша гына күреп була.

Балага операция ясаганда шариклар приборларга ябышалар, нәтиҗәдә күп тишек барлыкка килә. Бер шарикны алыр өчен баланың эчен ярырга кирәк.

Шуңа күрә, ата-аналарга гына түгел, балаларга да бик сак булырга кирәк. Баланы бер үзен уенчыклар белән калдырганчы, аңа тиешле кагыйдәләрне аңлатырга кирәк. Бала белән бергә утырып уйнарга кирәк.