Ада - ие хуралынын темазы: "Ада кижинин уругларнын патриоттуг кижизидилгезинге ролью"
материал на тему

Ада кижинин уругларнын кижизидилгезинге рольюн болгаш оларнын хей-адын кодурери-биле хуралды чоруткан.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл roditelskoe_sobranie.docx183.91 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад комбинированного вида «Сайзанак» с. Хайыраканский муниципального района «Улуг-Хемский кожуун Республики Тыва»

http://micrusha.ru/wp-content/uploads/2013/02/zashitniki-1.jpg

Тургускан башкы: Быстан-оол Ш.Э.

Октябрь 17 2017 чыл

Сорулгазы: Эр кижинин уруглар кижизидилгезинге амгы уеде киржилгезин болгаш эр кижинин хей-адын бедидер, ог-буле кижизидилгезинде патриоттуг кижизидилгенин кол айтырыгларын сайгарар. Уруглар сады биле адаларнын харылзаазын улгаттырар.

Дерилгези: Адалар дугайында улегер домактар, видеолар, презентация,  «Тыва эр кижинин сагыыр дурумнери» деп сагындырыглар, ЭОР.

Эрттирер хевири: тогерик стол.

Хун айтырыы:

  1. Психологтуг оюнннар. Педагог-психолог, Оюн А.Б.
  2. Ада кижинин патриоттуг кижизидилгеге ролью. Кижизидикчи башкы, Быстан-оол Ш.Э.
  3. Организастыг айтырыглар.

Хуралдын чорудуу:

  1. Психологтуг оюннар. Педагог-психолог.
  2. Ада кижинин патриоттуг кижизидилгеге ролью. Кижизидикчи башкы.

- Экии хундулуг адалар-иелер! Ада кижинин ажы-тол кижизидеринге ролюн бедидер сорулга биле бо хун  бис бо тогерик столду эртирип турар бис.

Эр кижи ог-булезинин эр ээзи, ажы-толунун ачазы болуп чорууру-биле «ада»-деп атты эдилеп чоруур. Ада кижинин амыдыралга, ог-булеге туружу онзагай. Ол кажан кезээде ог-буленин быра кужу, кол чоленгиижи, азыракчызы чораан. Ажыл-иштин кадыг болгаш нарыны анаа онаажыр. Изиг, соокта кадатта малын хайгаараары, тайга сынче аннаары, ырак-узак черлерже чорук кылыры база чазаныр, дарганнаар дээн чижектиг ус-тывыш ажылдары эр кижинин кууседир хулээлгези болур. Эр кижинин амыдыралга туружун тыва улустун улегер домактарында бир янзы айтып коргускен.

Эр кижинин дыжы ээн черде.

Эр, ада кижи чугле ог-булезинин амыдыралы, ажыл-ижи-биле кызыгаарлаттынмас. Херек таварылгада ол чер- чурттун камгалаары-биле дайын-чааже-даа аъттаныптар. Херек болза, торе херээн-даа удуртуп баштап болур. Тыва улус манаа хамаарыштыр: «Эрик бузулбас болза, тей-даа болур, эр кижи эндевес болза, эжен-даа болур», деп чугаалажыр.

Эр кижинин будуш мозулуу оон мерген угааныында, коргуш чок эрес-дидим болгаш шыдамык, тура-соруктуг чоруунда.

Эр, ада кижи ог-буленизинге, ажы-толунге эргим болгаш хайыралыг.

Тараалыг кижи тодуг,

Адалыг кижи чоргаар.

Ада чокта эш чок дээр,

Аъды чокта бут чок дээр.

Оон-биле кады ада кижээ ажы-толу эрге-чассыг, эргим болур.

Адазынга кызы ынак,

Авазынга анай ынак.

Ада кижи оглун сактыр,

Алдын доос кудуруун сактыр.

Ог-буле кижизидилгезинге ада кижинин ролью бедик. Ажы-толду ажыл-ишке, билиг мергежилге ооредирде, ол холчек салдарлыг болур. Ылангыя оол уруглар бичиизинден эгелээш-ле, кол кезиинде адазын эдерип, оон эр кижинин хулээлгелерин танып билип ап, янзы-буру ажылдарга ооренир. Аданын эрес-кежээзин, чон аразынга толептии уруг-дарыынга улуг улегер болур.

Ада турда чон таныыр,

Аът турда чер коор.

Ажы-толдуг ада угаан-сарыылдыг, чараш чаагай сеткилдиг, кара сагыш, чоптуг эвес, мегечи база кортук чорукка хонну чок. Торээн черин, торел чонун сагыызын дег ыдыктап коор. Эгелеп каан ажылын албан доозар, кылган ажыл-ижинге мергежээнин, шимченгир тудунгурун коргузер. Ажы-толу ачазынын адын эдилеп, ада-ызыгуурун уламчылаар болганда, ада кижи эр соруун салбас, ат-алдарын бедик тудар ужурлуг. Ада кижинин кижизидилгезин албаан, ачазынын хайгааралындан унген оолдар кем-херек уулгедикчилери аппаарын утпас. Ада кижи ырак сактыр, ындын бодаар дээр болгай.

Езулуг эр-соруктуг ада кижи уе-шагнын бергезинге сылдавас, янзы-буру социал чылдагааннар чугаалап, харыысалгадан чайлаарын оралдашпас. Ог-булезинин, ажы-толунун чуртталгазын экижидер дээш кызар, ол дээш туржур апаар. Ада кижи толунун мозу-шынар талазы-биле хевирлээр дээрзин утпаалынар!

- Патриоттуг кижизидилге деп чул?

- Силер ада кижинин патриоттуг кижизидилгезин канчаар билип турар силер?

- Тыва эр кижинин сагыыр ужурлуг дурумнерин корээлинер.

Тыва эр кижинин сулдезин кодурер талазы - биле сагыыр ужурлуг  дурумнер толевилелдерин кожууннарда  эр улузунун чыыштары чуулдуг деп коргенин барымдаалааш, тыва эр кижинин Хажытынмас Дурумун хулээп ап, ону хажыт чок кууседиирин чарлап турар.

      Бо хун тыва эр хиндиктиг улустун  дурумнерин корээлинер:

  1.   Кажан-даа, каяа-даа сактып чор: сен чаагай сеткилдиг бурун чоннун салгалы болганында, толептиг эвес чуулдер кылбас ужурлуг сен. Торел-болууннун баштайгыларындан эгелээш, бодуннун ук-тоогуннун салгалдарын сактып, билип чор.
  2.   Чонуннун дылын, чанчылдарын, культуразын болгаш торээн чериннин тоогузун шинчилеп ооренип чор. Ол билиглер силерге сулде-соруунарга, хей-аъдыннарны, сагыш сеткилинерни ору кодурер, чуртталганарнын берге уелеринде куш киирер.
  3.   Угаан-медерелинни болгаш куш-дамырынны доктаамал сайзырадып, кадыкшылынарны быжыглап чорунар. Багай салдарга алыспайын, огбелериннин толептиг аажы-чанын сагып чорунар.
  4.    Ажыл-агыйы болуп, куш-ажылды хундулеп, оскелернин ончу-хоренгезинче холгаарлавас.
  5.    Кара-сагыштыг, адааргак болба. Торээн чер-чуртунарга езулуг ынак болзунарза, ону ак сеткилдиг ажыл-херээнер-биле бадытканар. Оске кижилернин чедиишкиннерин база унелеп чорунар.
  6.    Кижилернин язы-соогун болгаш сагып чоруур шажын-чудулезинге кажан-даа куду-корбе. Ада-огбелернин чудулге-сузуун хундулеп чорунар.
  7.   Чоптуг, шынчы болгаш чоргаар чорунар. Буян сеткил-биле улустарга дуза кадарынга кажан-даа белен чорунар оолдар.
  8.   Ог-буленер, торел-болуунер, чонуннун ат-алдарын бодуннун шылгарангай ажыл-херээн, толептиг аажы-чанын-биле бадыткап чорунар. Чуге дээрге бодунну канчаар алдынып чоруурунардан оске улус чугле силернин дугайынарда эвес, а сээн чонуннун дугайында туннел кылыр.
  9.    Езулуг-ла эр кижинин сеткил-сагыжынын байлаа оон ончу-хоренгизинин хойунде эвес, а ог-булези, аймак-чону болгаш ада-чонунун мурнунга улуг харысаалга болгаш ыдыктыг хулээлгези эн-не кол сагыыр ужурлуг дуруму ол-дур!

      Бо дурумнерни ооренип билип алгаш, сагып чоруулунар, хундулуг адалар!

Адалар -  чонувустун чорааралы болгай!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ада-ие хуралынын темазы: "Ог-буле кижизидилгезинде куш-ажылдын мозу-шынарнын тургустунарынга ужур-дузазы.

Родительское собрание о влиянии труда детей в семье на формирование нравственно-волевых качеств....

Круглый стол «Юрта – священное жилище тувинцев». (Кидис ог – тыва кижинин ыдыктыг оран – савазы )

Делегейде 6 дип бар. Оларнын эн-не улуу – Азия. Азиянын таптыг – ла дал ортузунда бичии чуртту Тыва дээр. Тываларнын торээн чуртту ол.Тыванын девискээри оске чурттарга бодаарга улуг эвес. Ынчалза – да...

разработка занятия по речевому развитию "Малчын кижинин ажыл-ижи-биле таныжылга"

Сорулгазы: 1.Улуг улустун ажылы- биле таныштырарын уламчылап, малчын кижинин ажыл-  ижинин дугайында ханыладып ооредири.2.Малчын кижинин чымыштыг  берге ажылынга сонуургалды, хундуткелди...

Разработка НОД "тыва эр кижинин 3 каасталгазы"

Сорулгазы:  Уругларга Шагаа байырлалын таварыштыр тыва эр кижинин 3 каасталгазын билиндирип таныштырар. Ол идик-хептин тускай онзагай хевирин, ылгалын ооредир. Тыва хевин кедип, чанчылдарын сагып...

«Бугу делегейнин иелер хунунге» тураскааткан «Че-ве, авалар!»- деп, отумак болктун уругларнын болгаш иелер аразынга маргылдаалыг моорей

laquo;Бугу делегейнин иелер хунунге» тураскааткан «Че-ве, авалар!»- деп, отумак болктун уругларнын болгаш иелер аразынга  маргылдаалыг  моорей...