Ада - иелерге арга сумелер "Ог-буле болгаш кижизидилге"
консультация

                                Ада – иелерге сумелер

«Ог-буле болгаш кижизидилге».

Озуп орар салгалды  кижизидеринин нарын  болгаш  харыысаалгалыг  хэрээн  тодарадыр. Кол чуул болза - школа, ог-буле ниитилеге кандыг кижини остуруп бээри болур.

              Кижизидилгеге  ада-ие, ог-буледен ангыда, ясли-садтар, школалар, массалыг информациянын чепсектери  радио-телеведение, солуннар, театр,клуб, номнар база идепекпейлиг киржип турар .

Ада-ие уругларынын салым-хуузу дээш чугле боттарынын мурнунга эвес  харын  бугу ниитилелдин мурнунга харыысалгалыг болур. Уругларнын кижизидилгезин, хамааты хулээлге кылдыр коруп, олче кичээнгей салып чоруур кижилер хой.

         Кандыг - даа ог-булеге аданын-даа, иенин-даа хундуткели оларнын ниитилелге ажыктыг ажыл херээнден, оске кижилерге хамаарылгазындан, узел - бодалындан тодараттыннар. Ог-буленин бот-боттарынга дузалажыры, тус- тузунда кылып турар ажыл херектин билчири, хундулежири, аразында найыралы уругларны кижизидиринге бир ундезин, боттуг чижек болур.

Ынчангаш уругларны бугу  талазы-биле кижизидеринин бир кол ундезини ог-буле кижизиделгези болур. Торээн чурт, маадырлыг куш-ажыл деп ыдыктыг билиишкиннерни, бистин амыдыралывыстын норма-чижээн, дурум сагылгазын-даа, кижилернин найыралдыг чуртталгазын чанчылдарын, ажыл-иштин мергежилин-даа уруглар ог-булезинге, ада-иелернин улегер-чижээн дамчыштыр таныжып, ооренип билип алыр. Ог-буленин салдары уругларнын баштайгы базымнарындан эгелээр болгаш оон кижи бооп хевирлеттинеринге онзагай черни ээлээр.

«Бир эвес чангыч ог-буленин кижилери бот-боттарынга сагыш-човангыр,эвилен-ээлдек, хой-ниитичи сонуургалдары янзы-буру куш-ажыл ог-булени куш-ажылчы  найыралдыг эвилелге каттыштырып турар болза, оон уругларга салдары улуг болгаш чаагай»  деп Н.К. Крупская бижээн.

Боттарынын онаашкан ажыл-херээнге бердингени-биле уруг-дарыынга эки улегер болуп, кижизидикчи салдарын чедирип чоруурлар эвээш эвес. Ог-булеге  уруглар кижизидилгези нарын айтырыг болур Ону чедиишкинниг чорудары ада-иенин уругларынга ынакшылындан оларнын куш-ажылгыр, кежээ кижилер болурундан ангыда,тускай педагогиктиг билиглерни чедип алырын негеп турар.

Уруг-дарыын кижизидир эрге хулээлгезин уттуп оларга багай улегер-чижек коргузер ада-иелерни хей-ниити болгаш эрге-чагырга органнары хоойлуга айыткан езугаар коор.Уругларны  кончуур чорук оларны хорадаачал хомудаачал  болгаш ада-иезинге бузуревес оларнын сос-домаан тоовас чорукка чедирер.Кижизидилгенин база бир негелдези уругларнын аажы-чанында салылга-чурумунда сонуургал-мергежилинде эки чуулдерни тып эскерери, ону ажыглаары болур.Оон ангыда уругларнын хар-назынынын аайы-биле оларнын аажы-чанынын оскерилгелерин эскерип кору кончуг чугула.Уругларны бис хайгааралдан ундурбейн амыдыралга  белеткээр

Ужурлуг  бис. Оларны толептигтолептиг аажы-чанга, уенин негелдезинге дуушкен, эртем билиглиг, ажыл-ишчи, кызымак чуткулдуг, чопту хамаатылар кылдыр кижизидер бис.