Чәчәкләр
материал по окружающему миру (старшая группа) по теме
Предварительный просмотр:
ЧӘЧӘКЛӘР ИЛЕНДӘ
УМЫРЗАЯ ЧӘЧӘГЕ
Умырзая чәчәге
Ә.Бикчәнтәева
Умырзая чәчәге
Бар чәчәктән уздырып,
Җир өстенә калыккан
Кар мендәрен туздырып.
-Ай, нинди матур- дидек
Умырзаяны күреп
-Яз бүләге безгә- дип
Балалар тора көлеп.
УМЫРЗАЯ
Умырзая
Р.Әүһади
- Ул, мөгаен, кар астында
Озак ятып ялыккандыр…
Бәлки шуңа тиз-тиз генә
Карны ачып калыккандыр!?
Ә минемчә белгәндер ул
Бу аланга без киләсен…
- Ничек белсен!? Чәчәк бит ул!
- Шундый матур! Күз тимәсен!
…Умырзая тыйнак кына,
Безнең сүзне тыңлап тора.
УМЫРЗАЯ
Умырзая
Ә. Габиди.
Җир кар-боздан арынмаган
Гөрләвекләр шаулап ага.
Таң нурлары кабынмаган,
Йолдызлар да күз йоммаган
Яз чәчәге керфек кага.
Нечкә билле умырзая
Яз сулышын тоя иртә.
Калфак- калфак чәчәкләре,
Аклы- зәңгәр бизәкләре,
Урманнарны ямьле итә.
Сыйпап йөзен, назлап үзен
Әкрен генә җилләр исә.
Җәй ясыйм дип умырзая
Ак каеннар тирәсендә
Язгы күккә карап үсә.
УМЫРЗАЯ
Умырзая
Ә. Бикчәнтәева
Бер карасаң- күксел төсе,
Бер карасаң- ак сыман.
Үткән чакта, өзеп ал, дип
Безгә елмая сыман.
КЫҢГЫРАУ ЧӘЧӘКЛӘР
Кыңгырау чәчәкләр
С. Шакир
Кыңгырау чәчәкләр җилдә
Баш иеп серләшәләр.
Бер- берсенә карап алар
Үзара сөйләшәләр.
-Охшасак та кыңгырауга
Шалтырап чыңламыйбыз.
«Эт эчәгесе» шикелле
Үләнгә чорналмыйбыз.
Җил чыкса сыгылабыз без
-Өзеп алмасын- диеп
Җил исмәгән вакытта да
Торабыз башны иеп.
ТУЗГАНАК
Тузганак
С. Шакир
«Тузганак» йөртсәләр дә,
Тузгыганым юк бер дә.
Алтын сыман чәчәк атып
Утырам балкып җирдә.
Яратам мин таң нурын…
Дару минем тамырым.
Шикәрем дә җитәрлек,
Чәй ясасаң кыздырып,
Тәме исең китәрлек.
МИЛӘҮШӘ ЧӘЧӘГЕ
Миләүшә чәчәге
С.Шакир
Күгәрчен түше кебек
Төрле төсләргә керәм.
Төс белән генә мактанмыйм,
Тәмле исләр дә бирәм.
Миннән сыгып алган суны
«Ислемай» дип йөртәләр.
Бәйрәм көнне костюмнарга,
Күлмәкләргә сөртәләр.
ТАЛ ПЕСИЕ
Тал песие
С.Шакир
Кар эри, сулар җәелә,
Агачлар тора тездән.
Бөреләр яңа уяна-
Язның килүен сизгән.
Ботакларда бер яфрак юк,
Урман, кыр әле шәрә.
Менә шул чакта инде мин
Чәчәк атып җибәрәм.
Иртә- кичен картыранып
Бөрешеп тора имән.
Мин чәчәк атып утырам-
Салкынга башым имәм.
ТАЛ ПЕСИЕ
Тал песие
Билгесез автор
Яздан хәбәр килгән бүген-
Тал песие уянган.
Бу хәбәрне җил малае
Алып килгән урманнан.
Яшкелт- сары тал песиен
Бүләк итә яз кызы.
Озакламый аваз салыр
Ерганакта кар суы.
Тал песие, тал песие-
Яз килүнең билгесе.
Кояшкайның күл өстендә
Ялт- йолт итә көзгесе.
ЭНҖЕ ЧӘЧӘК
Энҗе чәчәк
Ә. Бикчәнтәева
Килеп керсәң урманга,
Аның исен тоясың,
Ай-һай, нинди хуш исле,- дип,
Иркен сулап куясың.
Яшел яфраклар эченә
Энҗе чуклар эленгән,
Искитәрлек матур булып
Ничек үсеп өлгергән.
ЭНҖЕ ЧӘЧӘК
Энҗе чәчәк
С.Шакир
Энҗедәй чәчәк атам мин
Яз көнендә урманда.
Миңа берни дә кирәкми,
Күләгәлек булганда.
Куак төпләрен яратам,
Яратам дымлы җирне.
Эссе кояш нурларында
Әлсерәп бөгәм билне.
Җәй көне болыннар ямьле,
Кырлар иркен булалар
Тик мин анда үсә алмыйм.
Чәчәкләрем сулалар.
РОМАШКА
Ромашка
Э.Авзалова
Аланнарның уртасында
Утырып уйга калдым,
Ап-ак чуклы ромашканы
Мин шундый көтеп алдым.
Син әле йоклаган чакта
Аланга кышын килдем.
Җәйләр җитте, уяндың да:
«Саумы?- дип башың идең.
ШОМЫРТ ЧӘЧӘГЕ
Шомырт чәчәге
З.Мансур
-Мин үскән урын
Нинди киң әнә,
Һәм җиргә ямьне
Бирәм мин генә.
Бу масаюны
Бакчада булган
Роза чәчәге
Ишетеп алган.
Яхшы беләбез:
Бик матур төсең.
Зур горурлык син
Бакчабыз өчен.
Тик чәчәкләрдән
Чибәр- матурлар
Син генә түгел-
Меңнәрчә алар.
ТӨНБОЕК
Төнбоек
Р.Миңнуллин
Үз матурлыгын тоеп,
Кояш нурында оеп,
Яфрагына баш куеп
Үсә күлдә төнбоек.
КЕМНЕҢ КУЛЫ БАРДЫ ИКӘН?
Кемнең кулы барды икән?
Хәкимҗан Халиков
Күпме гөлдән берәү калган, Берәрегез күрмәдеме:
Анысы да җиргә ауган, Бакчадагы гөлләремне
Өстендә чык бөртекләре; Кайсы өзеп алды икән?
Чыкка түгел, күз яшенә Матурлыкка кагылырга
Чыланган күк керфекләре. Кемнең кулы барды икән?!
ГӨЛ ЯНЫНДА
Гөл янында
Ә.Кари
Чыккан иде Вил Ләкин әйтте гөл:
Күңел ачарга, «Кадерлем, җитәр,
Ал чәчәкле гөл Алай күп өзсәң,
Күрде бакчада. Бар ямем бетәр.
Әй, чәчәкләре Иртәгә бире
Матур бу гөлнең!.. Чыксаң тагын да,
Кулы берсенә Бер матур чәчәк
Сузылды Вилнең. Бирермен шунда».
Яратканын ул Гөлнең сүзенә
Алды да өзеп, Вил карышмады,
Тагын үрелде: Һәм шуңа гөл дә
Булмый бит түзеп. Яратты аны.
ЗӘҢГӘР ЧӘЧӘК
Зәңгәр чәчәк
Самат Шакир
Арыш арасында үсәм,
Зәп-зәңгәр чәчәк атам.
Тик кешеләр яратмыйлар,
Утыйлар төрле яктан.
— Матур чәчәк булсаң да син,
Монда үсмә, кит,— диләр. —
Түтәлдә үс, кадерең булыр,
Ә монда син — чүп,— диләр.
МӘК ЧӘЧӘГЕ
Мәк чәчәге
Нур Гайсин
Безнең бакчаны матурлап
Балкып утыра бер мәк,
Әйтерсең ул яңа тегеп
Кигән ал ефәк күлмәк.
Мин теләп аны өзәргә
Китергән идем учны, —
Тимә, тимә!— дип, бал корты
Янымда выжлап очты.
ТУКРАНБАШ
Тукранбаш
Мәрзия Фәйзуллина
Тукранбашлар кызыл хәтфә
Түбәтәйләр кигәннәр,
Түбәтәйләрне карарга
Бал кортлары килгәннәр.
ГӨЛӘП ЧӘЧӘГЕ
Гөләп чәчәге
Самат Шакир
Тәбәнәк кенә куакта
Җилдә җилфердәп үсәм.
Ал, кызыл ефәк кебек мин,
Хәйран калырсың күрсәң!
«Күкрәгемә кадыйм»,— димә,
Сабакта — очлы угым;
Өзәргә теләсәң әгәр,
Чәнчеп алырмын кулың.
КАШКАРЫЙ
Кашкарый
Рафис Корбан
Сентябрьдә чәчәк аткан,
Көз димәгән кашкарый.
Җылыт әле, дигән сыман
Үзе кояшка карый.