"Азырал дириг амытаннар"
план-конспект занятия по окружающему миру (средняя группа)

№

Кичээлдиң кезектериниң аттары

Кичээлдиң тургузуу

Башкының күүседир ужурлуг ажыл чорудулгазы

Уругларның күүседир ужурлуг ажыл чорудулгазы

Кичээлдиң үези

1

I. Организастыг  

   кезээ.

- Уруглар, долгандыр турар бойдус-биле

  мендилежиптээлиңер.

Салааларга оюн:

             Экиивеңер, хүнчүгежим!

             Экиивеңер, ак-көк дээрим!

             Экиивеңер, салгынчыгаш!

             Экиивеңер, эжим-өөрүм!

             Экиивеңер, башкыларым!

- Уруглар, бо хуулгаазын даштарның

  дузазы-биле элезинге чурук чуруур бис.

- Даштар-биле чуну чуруп кылдывыс?

- Эр-хейлер! Бөгүн кичээливисте аалче

  аян-чорук кылыр бис.

- Экии, уруглар! Мээң адымны Күдерек

  дээр. Силерни кым дээрил?

Оюн: «Таныжып аалы»

- Бо, бо, кымыл?    

- Бо, бо, мен мен!

- Сен, сен, кым сен?

- Мен, мен, Амит (Аделина) мен! ,,,  

Уругларны кичээлге белет-кеп, хей-адын көдүрер.

Башкы уругларга даалга бээр.

Башкы уруглар-биле аалга келир.

Оолдуң адын билип алыры-биле оюнну ойнадыр

Уруглар  салааларның дузазы-биле  оюнну ойнап мендилежир.

Уруглар столду долгандыр турупкаш даштарның дузазы биле элезинге аалдың хевирин салып кылырлар.

- Даштар-биле аалды чуруп

  кылган бис.

- Экии, Күдерек!

Уруглар долгандыр турупкаш оюнну ойнаар.

3 мин

2

II. Кол  кезээ.

- Бөгүн бистиң кичээливисте аалдап

  келген оолдуң адын билип, таныжып

  алдывыс. Бичии Күдеректиң аалында чүү

  деп дириг амытаннар чурттап турар дыр?

Чурук-биле ажыл.  

 (самбырады чурукту аскан)

- Чурукту кичээнгейлиг көргеш чугаалап

  көрүңерем, уруглар?

- Чурукта чүнү чураан-дыр?

- Бо чүл уруглар?

- Өгнүң чанында чүү бар-дыр?

- Чаңгыстап адаптыңарам уруглар?

 - Бо бүгү мал-маганны чаңгыс аай кан-

  дыг амытаннар дээр-дир бис уруглар?

- Азырал амытаннар чүнү чиирил?  

- Ол малдың чемин кым белеткеп кылы-

  рыл?

- Азырал амытаннар кандыг ажыктыгыл?

- Азырал малдарны кижилер өстүрүп

  зырап турар. Оларның ажык-дузазы

  улуг, кижилерге сүдүн, эъдин, кежин, дүгүн берип турар

Оюн: «Чүү канчаар эдерил?»

Аът канчаар киштээрил? – Ии-хоо!

Инек канчаар эдерил? – Мөө-мөө!

Хой канчаар алгырарыл? – Мээ-мээ!

Өшкү канчаар эдерил? – Мээ-мээ!

Сула шимчээшкин:          

       Анайларым шурааш, шурааш

       Хокпаңнадыр дешкилээр.

       Бирээ, ийи, үш! Бирээ, ийи, үш!

Башкы уругларга чурук-биле ажылды чорудар.

Үннүг номчугашка азырал дириг амытаннарның үннерин салгаш, уруглардан чүү эдип турарын айтырар.

Уруглар Күдеректиң аалынче аян-чорук кылып чоруптарлар

- Чурукта аалды көргүскен

- Инек, аът, хой, өшкү.

- Өг.

- Мал-маган.  Хойлар,

  өшкүлер, инектер, аът.

- Азырал амытаннар дээр.

- Сиген.

- Кижилер, малчыннар,

  кадарчылар.

- Чүге дизе мал биске сү-

  дүн,эъдин, дүгүн берип

  турар.

Уруглар дириг амытаннарның үннерин дыңнааш, оларның канчаар эдерин өттүнер.

Уруглар сула шимчээшкин-нин сөзүн ёзугаар кылды-ныгларын күүседип кылыр.  

6 мин

3

III. Практиктиг    

       кезээ.

Столга ажыл.

- Күдеректиң дагда оъттап чоруур мал-маганын досчуп берээлиңер уруглар.

- Аделина, чүнү дозуп айдап  экелдиң?

- Амит, Күдеректиң чүү деп мал-маганын айдап бердиң?

- Ай-Кат биле Аселья кандыг малдар айдап экелдиңер?

- Эр-хейлер, чараштарын. Айдап экелген мал-маганын кажаалап, дузалажып берээлиңер.

Карточка-биле ажыл.

- Уруглар, айдап эккелген мал-маганывысты кажаалаптаалыңар.

- Эр-хейлер! Күдерек аалында  кандыг азырал дириг амытаннар азырап турар-дыр, уруглар?

Башкы уругларга кажыктар-ны үлеп бергеш 4 чүзүн малды салыр даалганы бээр.

Башкы уруг бүрүзүнге карточкалар, кисточка база суглуг банкаларны үлеп бээр

Уруглар кажыктарның дузазы-биле инек, аът, хой, өшкүнү салыр.

- Аъттарны дозуп бердим.

- Инек, хойну, өшкүнү

  дозуп бердим.

- Инектер-биле аъттар.

Уруглар кисточканы сугже суккаш карточканы өттүрүптерге кажаалаан малы көстүп келир.

-Азырал дириг амытаннар.

10 мин

4

IV. Төнчү кезээ.

Күдерек: Четтирдим, уруглар, силерге мен өшкүден сагган хоюг сүттү кудуп берейн. Столче олургаш ижиңер уруглар.

- Күдерек силерге четтиргенин илередип, өшкүден сагган чаагай амданныг сүдүн берген-дир уруглар.

Башкы уругларга стаканда хайындырган хоюг өшкү сүдүн база чигирлиг хоолайжыгаштарны  үлеп бээр.

Уруглар столга турупкаш сүттү ижер

0,5

5

Релаксация.

- Өшкүнүң сүдү чаагай болду бе,

  уруглар?

Башкы уругларга тыва хөөмейлиг алялганы салып бээр

Уруглар өшкүнүң сүдүн амдананып ижер.

6

Түңнел.

- Бөгүнгү кичээлде чүнү өөренип билип  

  алдывыс?

- Кымның аалынга барып дузалажып

  четтивис?

- Азырал дириг амытаннар кайда чуртап

  турар-дыр?

- Азырал амытаннарга ынак силер бе?

Кичээлди түңнеп, уруглардан айтырыгларны салып, долу харыыны чедип алыр.

Башкының айтырыгларын идепкейлиг долу харыылааннар.

0,5