Оюн-кичээл: «Аарыгны эмнээринден сагындырары белен».
план-конспект занятия на тему

Сорулгазы: 1. Уругларга кижинин кадыкшылы - дээрге эн-не кол эгиттинмес тыны- деп уругларга билиндирер. 2. Уругларга кадыын камнап база доктаамал камнанырынга ооредир. 3. Уругларга кадык амыдыралга дадыгарын, чемнениринин чурумун болгаш оон утказын тайылбырлап, угаан-дамырынга синирип алырын сайзырадыр.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл azhyk_kicheel_2.docx26.22 КБ

Предварительный просмотр:

                     Кадык амыдыралды уругларга хевилээри.

Оюн-кичээл:  «Аарыгны эмнээринден сагындырары белен».

Сорулгазы: 

1. Уругларга кижинин кадыкшылы - дээрге эн-не кол эгиттинмес тыны- деп уругларга билиндирер.                        

 2. Уругларга кадыын камнап база доктаамал камнанырынга ооредир.

 3. Уругларга кадык амыдыралга дадыгарын, чемнениринин чурумун болгаш оон утказын тайылбырлап, угаан-дамырынга синирип алырын сайзырадыр.

Ажыглаан метод-аргалары: оюн-коргузуглуг, шинчилел-ооредиглиг.

Херек чуулдери: проектор, ноубук,

                                 1) плакат «личная гигиена»

                                 2) плакат: «Чимис болгаш ногаа аймаа»

                                 3) чагаа

                                 4)ойнаарак « билбеспей»  

                                 5) влажные салфетки

                                 6) кудумчулар аттары.

Дидактиктиг херекселдери: Ноутбукка аялгалар дынналып турар, ыры: огородта ногаа аймаа -аялгазы ырлап турар.

Методтиктиг аргалары: Тайылбыр , оюн-коргузуг, саннаары, хогжум-аялга, айтырыг-харыы, туннээри.

                 Кичээлдин чорудуу:

            Башкы: Уруглар, богун мен ажылче кел чыткаш, почтальонга ужураштым. Ол менээ бистин ортумак болуктун уругларынга чагаа берди. Мен кымдан чагаа деп-даа корбедим, ам догере коруптээлинерем, канчап билир силер дыка херектиг дуза дилээн боорун! ( номчуур ).

«Экии уруглар! Мен силерни сакты бердим. Менче аалдап чедип келинер! Манап артым . «Билбеспей». – Уруглар бистин аравыста грипптексей берген кижи чок нян, оон башка Билбеспейге  грипп чыпшына бээр.

Башкы: Уруглар, билир силер бе? Кадыкшыл деп чул? ( уруглар харыылаар ).

 - Кадыкшыл- дээрге уругларнын хоглуг уези. Кадыкшыл кижи бурузунге херек, уругларга, улуг улуска, дириг-амытаннарга. Ам кадык боор деп бодаар болза, чуну канчаар бис, уруглар. Боттарывысты камнап ооренир ужурлуг бис. Ам ынчангаш Билбеспейже аалдаар бис бе?

Уруглар: - Ийе.

Башкы: - Билбеспей, Витаминка кудумчузунун 17 дугаар бажында чурттап турарлар. ( шупту чоруптарлар) .

              - Бола-дыр уруглар чедип келдивис Билбесбейнин  бажынында.

                             Башкы: Ам Билбеспей  кайда барды уруглар. Сакты бердим менче аалдап келинер деп чагаа бижип турган хирезинде боду бажында чок. Манаптаалынар че. Келгижеге чедир ойнаптаалынарам уруглар!.

                                   Салаалар-биле оюн:   

Салаалар,салаалар олар шупту он

Башкы –биле кады ,баштактанчып ойнаал,

1-2-3-4-5 кожаларын санаан

1-2-3-4-5 дедир база санаан

10-9-8-7-6-5-4-3-2-1

Шылап турупкаш,шыыладыр удааннар

Салаалар салаалар олар шупту он

Саазынга чуруттунар сагынгыр-ла салаалар

Хевир дурзу кылыр хертеш онза салаалар  

Ойзу-кыйзы  чуруур орлан шоваа салаалар

Матпаадырлап ойнаарлар! ( Билбеспей  коступ кээр, арай деп, мунгаргай, шылай берген коруштуг кел чыдар ).

Башкы: - Канчап бардын Билбеспей? Аарый бердин бе?:

Билбеспей: - Чок-чок, анаа дуун арай удуп чыдыпкаш, удуп чадап кагдым. Конфет база чиксеп тур мен-чуге дизе ында витаминнер хой , мага-ботка эки.  

Башкы:Билбеспей,сен шын чугаалап тур сен, витаминнер  эки деп.Ынчалза-даа конфетада кандыг витаминнер бар . Ону чиирге чугле диштер урелир болгаш аарыыр. Кандыг чемнерде хой витаминнер  бар уруглар?

Уруглар: Ногаа, кат-чимис аймаанда.

Башкы: - Уруглар, кандыг витаминнер билир силер? ( уруглар харыылаар )

-Оюн-Витаминнерни ангылаары

Башкы:Витаминнер ораннында келген улус бо б истин оннуувус Билбеспейге айтып берээлинерем уруглар .Ногаа болгаш чимис аймаан 2 ангы чыыптаалынарам

.Ногаа-аймаа:капуста,согуна,морковь,свекла,огурец,помидор.

Чимис-аймаанга  чулер хамааржыр ийик уруглар ?-

Уруглар:Чимис аймаа-яблок,апельсин,груша,мандарин,лимон,банан.(2 корзинкага ангылай чыыптынар уруглар.).Ол чыып алган ногаа болгаш чимисти 2 ангы саннаптынар уруглар,кайызы хой- дур азы эвээш- дир ?Башкы:Эр хейлер  уруглар!Кончуг шын дыр .Дыка угаанныг дыр силер.

 Витаминнер чуге херегил?(Уруглар харыылаар.)

Башкы: 

( бистин мага-бодувусту кан-кадык болзун дээш).

- Ынчангаш кат-чимис, ногаа аймаан хойну чемге ажыглап, чип турар болзувусса кадык болур бис. ( уругларга тайылбырлаар ).

Витамин: А – морковь, балык, чуурга – каракка эки болур.

                   В – эът, сут, хлеб, дагаа эъди, горох – чурекке.

                   С – мандарин, апельсин, капуста, согуна – грипптээш ижип болур.

                   Д – хун, балык узу – чустерге.

Билбеспей: - Четтирдим, уруглар! Ам кат-чимис, ногаа аймаан чип эгелээр мен.

Башкы: - Ам, уруглар, дараазында кудумчу бараалынарам. Ынчангаш оруувусту  уламчылаалынарам че.(Ол кудумчунун ады Куш-культура.(Хогжум уделгези- биле чоруптарлар.)

- Билбеспей сен эртен эрте зарядка кылып тур сен бе?

Билбеспей:: - Мен зарядка кылып билбес мен.

Башкы: - А, силер кылып тур силер бе уруглар?

Уруглар: - Кылып турар бис.

Башкы: - Эртен эрте зарядкадан кыл, куштуг болгаш, кадык боор сен.

               Сула шимчээшкиннер кылыр.

1.Койгунгаш халып чору,Кончуг  таптыг отунээл че

Хокпаннадыр шурагылаал,холдарывыс часкагылаал.

2.Дилги маннап орган дижик,дидирээли ,сирилээли

Дилги ыраай берген дижик,дидим ,чоргаар шошкуптаалы.

3.Хатчыгаш,хатчыгаш хаактарны чайга

Ол дег кылдыр бистер ооргавысты ээлдирээл.

4.Кушкаштарнын чаражын ,ында-мында ушкан.

Баштарын чайгылаар-даа,чалгыннарын хергилээр-даа.

Билбеспей: - Четтирдим уруглар. Хой-ле чуве ооренип алдым. Хуннун-не эртенин-не сула шимчээшкинни  кылыр мен.

- Башкы:- Уруглар, билир силер бе, кадык болур деп бодаар болза чугле витаминнер чиир эвес, куштуг болуру эвес. Арыг -силигнин дурумнерин билир болгаш кууседир ужурлуг бис..

Ынчангаш ам дараазында кудумчуже чоруптаалынар уруглар.Ол кудумчунун ады  Арыг-Силиг.

- Билбеспей сен богун чунмадын бе, арнын хирлиг?

Билпеспей: - Чуге чунар кижи мен, менээ эки чуве-дир.

Башкы: - Уруглар Билбеспейге тайылбырлап бээлинер арыг-силигнин дурумнерин ( садикке болгаш бажынга ).1.Эртен, кежээ чунар, дижин чуур (арыг болур, кадык болур, чараш болур, кеживисте хирлерни чуур ). : 2.Чемненир мурнунда, арыгланган соонда,холдарын саваннап албан чуур.3. хирлиг ногаа болгаш чимисти арыг сугга чуп алгаш чиир., 4.аспырып чодуруп тургаш , аксын  дуй тудуп алыр.Бир эвес чунмас болза : – Хирлер  ынчан тыптып, аарып болур.

Билбеспей:: 

Ындыг болза мен дурген чунайн, хирден коргуп тур мен. ( башкы Билбеспейге влажный салфетка ап бээр ).Оон ынай  биске «КАДЫК» болур дизе чуу дузалап болурул?

Уруглар:Ургулчу эртенги сула шимчээшкиннерни ,шимченгир оюннарны ,арыг агаарга селгуустээшкинни,шанакка,дошка чунгуулап болур.

Башкы: - Уруглар, хирлер тывылдырбазы- биле дузалакчылар херек. Оларнын дугайында тывызыктан салыйн тывар силер уруглар.

Тайгыр, дириг чуве дег,                                                                 Соок ооргалыг ,демир щеткалыг,

Ынчалза-даа мен салбас мен.                                                     Пастанын оннуу, бистин херекселивис.

Ак ковуу ковуктелир        ( диш чуур щетка ).

холдар чуурда чалгааравас.(саван)

Шимченгир оюн.Угу»                

Башкы:Уруглар, ам оюндан ойнаптар бис бе,че.!1Уруг-угу болур. Арткан уруглар –ховаганнар ,шартылаалар болур.Башкы         «ХУН» -деп алгырарга ,ховаганнар,шартылаалар-ужуп турар,а,»ДУН»-деп башкы алгырыптарга шупту дыка дурген шимчевейин олуруптар. Олу еде «УГУ»оттуп келгеш ,шимчеп турган уругларны тудуп алыр.Угу 3-4уругну(шартылаа,ховаганны)тудуп аарга оюн тонер.Чангыс-даа угугге туттурбаан  уругларны демдеглеп коруп алыр.

.

Кичээлдин быжыглаашкыны:

Башкы:Эр хейлер ,уруглар.!

Билбеспейге дузалаштывыс.Чуге ооредип кагдывыс.?

Ам сактып корээлинерем.Чуну бистер оорендивис?.

-Эртенги сула шимчээшкиннерни ооренип алдывыс.

-Арыг-силигнин дурумнерин

-Эки болгаш  багай чемнер  дугайында;

-Бодунун  кадыын канчаар  камнаарын 4

Билбеспей:Улуу-биле  четтирдим!.-уруглар.Байырлашкаш уне бээр.Кичээл моон-биле доозулган.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

01.02.03 кезээде белен

бичии болукке ажык кичээл...