"Ким до5ордоох - ол дьоллоох"
материал

«Ким до5ордоох – ол дьоллоох»

(«Хаастар» остуоруйа дьоруойугар Елеенчуккэ кемелеьуу)

Сыала: о5о билиитин оонньуу-дьарык ненуе кэнэтии, байытыы.

Соруктара:

Уерэтэр:

- доргоону араара уонна сепке санарарга;

- бол5омтолоох буоларга;

- хохлома оьуорун билиьиннэрии.

Сайыннарар:

- толкуйдуур, ойуулуур-дьуьуннуур  дьогурун;

- билэр-керер ба5атын;

-тарбах бытархай былчыннарын;

Иитэр:

- бэйэ икки ардыгар истин, эйэ5эс сыьыаны олохсутуу;

- кэрэгэ тардыьарга;

- хардарыта кемелеьер санааны уескэтии;

- тулалыыр эйгэ5э харыстабыллаах сыьыаны иитии.

Бэлэмнэнии улэ: нуучча норуотун «Хаастар» остуоруйаны кэпсээьин; таабырын таайсыы; оьуордары (гжель, дымка, хохлома) презентациянан кердеруу; тыл эрчиллиилэрин оноруу.

Туттуллар тэрил: проектор, экран, доргоон фишкалара, биирдиилээн хартыыналар (мас, кыыс, уол), ахсаанна - Петерсон тэтэрээтэ, еннеех, боростуой харандаастар, танас кырадаьына, ватнай палочка.

Дьайымал хаамыыта

Утуе кунунэн о5олоор! Бугун биьигини кытта дьарыктана ыалдьыттар кэллилэр.

Тэрээьин туьумэ5э:

- Хаас саната (аудиозапись), истин эрэ, оголоор! Туох санатын таабырынна таайан билиэ5ин.

- Таабырын: Ууга умсаахтыыр, кураанах тахсаахтыыр тугуй? (Хаас)

                      Халын, элбэх уердээхпин.

                      «Халы-кылы» ырыалаахпын,

                      Харабыл туруорар угэстээхпит,

                      Хата, онон быыьанабыт (Хаастар).

Сурун туьумэх:

- Оголоор, эьиги остуоруйаны себулуугут буолбат дуо? (себулуубут).

- Ейдуугут, биьиги соторутаа5ыта «Хаастар» остуоруйаны истибиппит, мультигын да кербуппут. Бугун ол остуоруйаны оонньуу-дьарыкка уларытыа5ын.

- Елеенчук быраатын кердуу баран иьэн туохтары керсубутэй? (оьох, дьаабылыка маьа, уут уруйэ). Кыыс оьох, дьаабылыка маьа, уут уруйэ сорудахтарын толорботох, ол иьин кинилэр хаастар хайа диэки кеппуттэрин ыйан биэрбэтэхтэр, эппэтэхтэр. Елеенчук салгыы баран иьэн дьуоьу керсубут.

- Мин таабырыммын бол5ойон истин, оччо5о Уйбаанчыгы ким уорбутун билиэххит.

Ыккый тыа5а, ыраах сискэ

Куурусса атахтаах

Дьикти дьиэ5э

Олорор эбит биир эмээхсин.

Кини салгынна уйдаран,

Салгынна куерэйэн,

Миинньиккэ олорон

Кэрийэ сылдьан о5олору уорар

Дьиэтигэр илдьэр.

Этин, эрэ ким диэн ааттаа5ый?

(экранна Баба-Яга дьиэтэ тахсан кэлэр)

ГРАМОТА

Экранна кисиэл кытыллаах уут уруйэ кестер

- Уруйэчээн сэгэриэм, миигин хаастартан саьыар диэн кердеспут.

- Мин сорудахпын толордоххуна эйиигин саьыарыам диэбит уруйэчээн.

- Бу мас (хаас, дьиэ, хаххан) диэн тылы фишканан бэлиэтээн кердерун.

- Маладьыастар.

Физминутка

(экранна уут уруйэ кыыстаах уолу саьыарбыт ойуута кестер, кыыстаах уол салгыы куоталлар. Дьаабылыка маьыгар кэлэллэр)

- Дьаабылыка маьа биьигини кистээ, Баба-яга хаастара эккирэтэн иьэллэр диэн кердестулэр.

- Мин сорудахпын толордоххутуна эьиги кердеьуугутун толоруом.

(математическай сорудах)

-оголоор, биьиги соруда5ы барытын толордубут.

(Кыыс быраатынан оьоххо суурэллэр – хартыына кестер)

- Кыыс оьохтон миигин саьыар диэн кердеье турар.

-Онуоха оьох мин сорудахпын толордоххуна, ырыа ыллааххытына эйиэхэ кемелеьуем.

(Елеенчук быраатынаан салгыы суурэллэр,  дьиэ уонна огонньордоох эмээхсин хартыыналара кестер)

- Сурдьугун олус учугэйдик керен-харайан олорбуккун, эйиэхэ кэьиибитин былаат уонна бирээнньик а5аллыбыт. Билигин былааттары кырааскалаа5ын онтон огонньордоох эмээхсин кэьиилэрин сиэхпит (оголор былааты кырааскалыыллар).

Тумук туьумэх:

- Остуоруйа5а ханнык дьоруойу кытта керустубутуй?

- Туох сорудахтары толордубутуй?