“ГЕРОЙ ПОЭТ – МУСА ДЖАЛИЛЬ”
материал (подготовительная группа)

Сценарий: “Герой поэт – Муса Джалиль” .

Программное содержание:

1. Познакомить детей с жизнью и творчеством татарского поэта Мусы Джалиля.
2. Закрепить умение правильно рассказывать стихи на татарском языке.
3. Создать праздничное настроение.
4. Воспитывать уважение и любовь к татарским писателям и поэтам.

Материал:

1. Портерт мусы Джалиля. Его книги.
2. Иллюстрации к стихам.
3. Рисунки детей на стихи.

Дети входят в зал под песню “Салют сиңа Муса Джалиль” и садятся на стульчики.

 Ведущая:

Муса Жэлил, Муса Жэлил-

Халкыбыз кахарманы.

Улемсез анын исеме,

Мэнгелек анын даны. (Рафис Корбан)

Слайд № 1

Алып баручы: Исәнмесез, балалар. Хәерле көн! Кышкы салкын коннәрнен берендә иксез чиксез Оренбург далаларнын Мостафа исемле татар авылында Мостафа абый белән Рәхилә апа гайләсендә кечкенэ Муса доньяга килә. Ул хәрәкәтчән тормыш сөючән бала булып үсә.;уйный ,көлә, урманга йөри,күлдә су коена.Абыйсы белән укырга йөри башлый.

 В холодный зимний день в селе Мустафино Оренбургской области в семье Мустафы абый и Рахиля апа появляется на свет маленький Муса, очень подвижный, жизнелюбивый мальчик: любит поиграть, посмеяться, ходить в лес, купаться в озере, ловить рыбу. В 6 лет с великим желанием начинает с братом Ибрагимом ходить учиться в медресе. Очень способный Муса быстро переходит из класса в класс, подрастает, в 13 лет начинает писать стихи. Муса очень любил свою дочь Чулпан, детей, понимал их и очень много писал для них.

Слайд №2(

Послушайте стихотворение «Колыбельная для дочери» Звучит Колыбельная музыка.

“Бишек җыры” М.Җәлил суз.

1.Күз нурым син,матурым син тулган аем!

Ай туганда йокла инде,матуркаем!

Такмак әйтер сиңа җилләр.

Алмагачы әкият сөйләр.

Йокла,нәни,йокла бәби,

Әлли-бәлли,бәлли- бәү!

2. Син үсәсен матурланып,Алсу гөлдәй.

Гөлләр үскән иң бәхетле матур илдә.

Гөлләр сине назлап сөяр.

Кояш колеп,башын ияр.

Йокла,нәни,йокла бәби,

Әлли-бәлли ,бәлли-бәү!

Муса узенен дуслары белән еш кына чишмә буенда ял итәргә яраткан.Чишмәгә рәхмәтен соклануын белдереп “чишмә “исемле шигырен яза.

Стихотворение «Чишмэ» («Родник») 

Яр астыннан чишмэ ага,

Чылтырчылтыр тавышы.

Жил искэндэ иелеп кала

Ярда ускэн камышы.

Челтер-челтер чишмэбез,

Ярдан балчык ишмэгез.

Суны шуннан эчегез,

Башка жирдэн эчмэгез!

Миндә сезне уйнарга чакырам :”Зәнгәр чәчәк”,”Чума урдэк чума каз”

Слайд №3

Послушайте стихотворение “Сәгать” – “Часы” .

“Сәгать” – “Часы” .

Бала:

Сәгать суга: "даң, даң!"

Хәбәр бирә таңнан бакчага барырга

Унбиш минут калган,

Сикереп торды Марат

Күрә эшләр харап.

Тагын соңга калган

Шул йокыга карап.

Сәгать йөри: "келт - келт!"

-Тиз бакчага кит - кит!
Марат аңа дәшә:

Тукта мине көт – көт!..

Сәгать җырлый : "диң, диң!.."

-Мин бит туктый белмим.

-Моннан ары, диң-диң,
Миңа карап йөр син!

Аудиозапись:"Голос птиц".

Слайд №4

 Алып баручы: Муса туып –үскән авыл янында матур урман җәелеп киткән Кечкенә Муса анда күке тавышын тыңларга яраткан.Кукенен моңлы тавышы хәтерендә калып,аңа “Күке” шигырен иҗат итәргә ярдәм иткән.

Около деревни Мусы растилается сказочно красивый лес. Маленький Муса очень любил слушать голоса птиц. Печальный голос кукушки запомнился надолго и помог творить стихотворение "Куке" (Кукушка). Почему же так тоскует эта птица? Звучит голос Кукушки

Стихотворение: "Күке".

Бала :

Калын урманда, гел кичкә каршы,

Ишетелә моңлы бер кош тавышы

-Кәккүк, кәккүк, кәккүк!

Ул салмак кына кабатлый шуны,

Шул аның җыры, шул аның моңы:

-Кәккүк, кәккүк, кәккүк!

Ул ялгыз яши, чыгармый бала.

Менә шунлыктан ямансу аңа:

-Кәккүк, кәккүк, кәккүк!

Слайд №5

А сейчас девочки нам покажут и расскажут танец о Красной ромашке. Под музыку С. Сайдашева. Кызыл ромашка(группа Сабировой)

Иртәнге таң нурыннан
Уянды ромашкалар.
Елмаеп, хәл сорашып,
Күзгә-күз караштылар

Назлады җил аларны,
Тибрәтеп ак чукларын,
Таң сипте өсләренә
Хуш исле саф чыкларын.

Чәчкәләр, кәефләнеп, 
Җай гына селкенделәр. 
Һәм кинәт шунда гаҗәп 
Бер яңа хәл күрделәр.

Ерак түгел моңаеп, 
Утыра ромашка кызы, 
Тик чуклары ак түгел, 
Кан шикелле кып-кызыл.

Ромашкалар бар да ак, 
Аерылмый бер-береннән; 
Ничек болай бер үзе 
Ул кызылдан киенгән?

Әйттеләр:  «Син, сеңелкәй, 
Ник үзгәрдең? Нишләдең? 
Нидән кызыл чукларың? 
Нидән алсу төсләрең?»

Әйтте кызыл ромашка: 
— «Төнлә минем яныма 
Ятып батыр сугышчы 
Атты дошманнарына.

Ул берүзе сугышты 
Унбиш укчыга каршы; 
Чигенмәде, тик таңда 
Яраланды кулбашы.

Аның батыр ал каны 
Тамды минем чукларга. 
Минем кызыл күлмәгем 
Бик охшады Чулпанга.

Егет китте, мин калдым 
Канын саклап чугымда, 
Көн дә аны сагынып, 
Балкыйм мин таң нурында».

Слайд №6

Тәрбияче: Скажите как будет заяц на татарском языке? Правильно, Куян. Для нас зайка - трусишка, а вот Муса смог увидеть в нем храбреца, который не нуждается в чьей-то помощи.

Стихотворение « Храбрый заяц»  

Бала: Заяц в сугробе, продрогший сидит,

Уши обвисли, и хвостик дрожит.

Ну-ка возьми его, в школу с собой.

Чтобы в тепле, отогрелся косой.

Заяц, однако, был вовсе не трус,

Глянул сердито “Без Вас обойдусь!”

Прыгнул - и только, следы на снегу:

Сам отогреюсь - в лесу на бегу!

Где же ты, заяц?

По лесу бегу!

Где ты, смельчак?

Обгоняю пургу!

Где ты, ау?

Средь зеленых лугов!

Где ты, ау?

Среди желтых песков!

Дальнего мы не боимся пути,

Храброго зайца хотим мы найти!

Перевод Б. Сулимого

Җырлы биюле уен “Куш кулым”

Слайд №7

Ведущая: Балалар, карагыз әле экранга. Нәрсә күрәсез?Әтәч нишли? Дөрес, әтәч кычкыра. В деревне живут очень трудолюбивые, умелые люди. Они, услышав первые звуки петуха «Кукареку», просыпаются, начинают свой трудовой день.

"Әтәч" (Петух) М. Җәлил сүзләре, Җ. Фәйзи көе

Таң ата бугай, әтәч кычкыра –

Кикрикүк, кикрикүк, кикрикүк.

Йә сузып кына, йә бик еш кына –

Кикрикүк, кикрикүк, кикрикүк.

Без дә уяндык әтәч тавышына –

Кикрикүк, кикрикүк, кикрикүк.

Бакчага килдек, ашыга - ашыга. –

Кикрикүк ...

Слайд №8

Алып баручы: Муса считал своими друзьями и щенка дворняжку, и кошку, которая вошла в доверие своей хозяйки. Он написал стихотворение " Мой пес".

Бала:

Я знаю, что пес мой пока еще мал.

Ну что мал, зато он - и смел, и удал,

Любую команду, какую не дай,

Послушно и точно исполнит Акбай

Не зря же - упрямо и в зной, и в мороз,

Военному делу учился мой пес.

Он может и ползать, и смирно лежать,

И умеет он голос подать.

Стихотворение «Кого Шакир перехитрил» 

                                Кого Шакир перехитрил    Муса Джалиль

Шел за приятелем Шакир
По узенькой тропе.
- Нет, первым я приду домой! -
Сказал Шакир себе.

Перебежав через ручей,
Он так доску приладил,
Чтоб, на нее ступив ногой,
В ручей упал приятель.

- Я первым буду! - крикнул он.

Но лишь поднял глаза -
Увидел вдруг на берегу
Огромнейшего пса!
Назад попятился Шакир,
Встал на доску ногою,
Бултых! - доска,
Бултых! - Шакир
Под воду с головою!

Да хорошо -
На этот раз
Его в беде
Приятель спас.

Слайд №9

Ведущая: А вот в какой ситуации оказалась его любимая кошка.

Послушаем стихотворение "Карак песи" ,”Вороватый котенок”

Чоландагы ак майга ияләште күселәр.

Мин чоланны сакларга куштым ала песигә:

Мияу - мияу, пескәем!

Барчы, зинһар, чоланга!

Майны сакла күседән

Оясыннан чыгарма!

Песи күргәч күселәр, койрыкларын кыстылар.

Йөрмәделәр чабышып, ярыкларга постылар.

Мияу - мияу, пескәем!

Колак салдың сүземә!

Каравылдан бушагач, сөт бирермен үзеңә!

Иртә белән майга дип,

Керсәм күзем акайды:

Явыз песи берүзе ялт иттергән ак майны.

Мияу - мияу, пескәем,

Хыянәтче икәнсең,

Саклый торган маеңны

Үзең ашап киткәнсең!

Слайд №10

Мы гордимся Муса Джалилем. И сегодняшний праздник давайте закончим песней“И туган тел, и матур тел”. Благодарю всех за участие и за внимание.

РАЗВЛЕЧЕНИЕ ДЛЯ ДЕТЕЙ:
“ГЕРОЙ ПОЭТ – МУСА ДЖАЛИЛЬ”