Материал для родителей и воспитателей "слова изучаемые детьми на занятиях татарского языка по УМК""
материал по развитию речи на тему

син кем- ты кто

хәерле көн- добрый день

тычкан - мышка

бу кем?- это кто?

бу нәрсә?-это что?

нишли?-что делает?

Йоклый-спит.

Утыра-сидит

Ашый-кушает

Эчә-пьёт

нишлисең?-что делаешь?

Ашыйм-кушаю

Эчәм-пью

Уйный-играет

Уйныйм-играю

Утырам-сижу

Барам-иду

кая барасың?-куда идёшь?

син нишлисең?- ты что делаешь?

сикер-сикерәм- пригай-прыгаю

Сикерә- прыгает

Йөгерә-бежит

Төлке-лиса

йөгер-йөгерәм -  беги-бегу

чәк-чәк- чак-чак

өчпочмак-треугольник

(5) яшь- (5) лет

Бүре- волк

Керпе- ёжик

Тавык-курица

Әтәч-петух

Үрдәк-утка

Чана-санки

Шуа-катается

Шуам-катаюсь

Бие-танцуй

Бии-танцует

Биим-танцую

Ак-белый

Кара-черный

җырла-җырлыйм – пой-пою

зур рәхмәт

китап укый-читает книгу

рәсем ясыйм- рисую

Укыйм- читаю

Дәфтәр-тетрадь

 Терем-терем, теремкәй,

Зур түгел, кечкенә.

Теремкәйдә тычкан яши.

Теремкәйдә куян яши.

Теремкәйдә бүре яши.

Теремкәйдә төлке яши.

Теремкәйдә аю яши.

Алар бик дус.

-Хәерле көн, Оля (Коля).- добрый день, Оля.

-Хәерле көн, әни (әти, бабай, әби).

-Песи нишли?-что делает кошка?

-Песи йоклый.-кошка спит.

-Әни нишли?

-Әни утыра.-мама сидит.

-Коля нишли?-что делает Коля?

-Коля ашый (эчә).-Коля кушает.

-Мияу, нишлисең?

-Ашыйм.

-Акбай, нишлисең?

-Эчәм.

-Оля (Коля), нишлисең?

-Уйныйм.

-Кая барасың?- куда идешь?

-Кафега барам.- иду в кафе

-Син нишлисең?- ты что делаешь?

-Мин бәрәңге ашыйм (чәй эчәм, уйныйм, барам, утырам, йоклый)- я кушаю картошку

Туп, туп                мяч мяч

Матур туп.           Красивый мяч

Сикер-сикер,       прыгай прыгай,

Матур туп.            Красивый мяч.

Куян сикерә (йөгерә).-заяц прыгает

Туп сикерә.

Песи сикерә (йөгерә).

Төлке сикерә (йөгерә).

-Йөгер! Син нишлисең?-Беги! Ты что делаешь?

-Мин йөгерәм.- я бегу

-Мин чәк-чәк ашыйм.- я кушаю чак-чак

-Мин өчпочмак ашыйм.- я кушаю треугольник

-Сиңа ничә яшь?- сколько тебе лет?

-6 яшь.- 6 лет

-Мин бүре. Мин зур, матур, чиста.- я волк. Я большой, красивый, чистый.

Әтәч зур, матур-петух большой, красивый

Тавык кечкенә, матур-курица маленькая, красивая

-Син кем?

-Мин үрдәк.

Куян чана шуа.-заяц катается на санках

Мин чана шуам.- я катаюсь на санках

-Аю, әйдә, бие!-Медведь, давай, танцуй.

-Оля кызыл шар ярата?Оля любит красный шар?

-Юк.-нет

-Оля яшел шар ярата?

-Әйе, мин яшел шар яратам.- да, я люблю зеленый шар.

-Cин нишлисең?

-Мин җырлыйм.-я пою

Җырлыйбыз- поём

зур рәхмәт- большое спасибо

Кыз китап укый.-девочка читает книгу

рәсем ясыйм-алма ясыйм – рисую-рисую яблоко

мәктәп- школа

-Кем укый.-кто читает?

-Мин укыйм.

бик тәмле-очень вкусно

Терем-терем, теремок,

Он не низок е высок

В тереме живет мышка

В тереме живет заяц

В тереме живет волк

В тереме живет лиса

В тереме живет медведь

Они очень дружные.

-Кәҗә кая?-где коза?

-Әнә, кәҗә кәбестә ашый. Кәҗә кәбестә ярата.-Вон, коза кушает капусту. Коза любит капусту.

-Мин ипи яратам. Песи, син нәрсә яратасың?- я люблю хлеб. Кошка, ты что любишь?

-Мин сөт яратам. Сөт тәмле.-я люблю молоко. Молоко вкусное.

-Мә, кәҗә, ботка аша.-На, коза, кушай кашу

-Юк, кәбестә яратам. Кәбестә тәмле. – нет, я люблю капусту. Капуста вкусная.

Кишер-морковь

Баллы-сладкий

Ничә-сколько

Суган-лук

Бәрәңге-картошка

Кыяр-огурец

Кәбестә-капуста

Нинди-какая

Алты-шесть

Җиде- семь

Сигез-восемь

Тугыз-девять

Ун-десять

Кызыл-красный

Сары- желтый

Яшел- зеленый

нәрсә кирәк?- что нужно

Юа- моет

-Бу нәрсә?-это что?

-Кишер.-морковь

-Мә, кишер.-на, морковь.

-Нинди кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)?-какая морковь?

-Зур (кечкенә) кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)- большая морковь

-Мә, зур (кечкенә) кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-на, большую морковь

-Рәхмәт.-спасибо

-Зур кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-большая морковь

-Кечкенә кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-маленькая морковь

-Чиста кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-читсая морковь

-Пычрак кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-грязная морковь

-Кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр) нинди?

-Кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр) тәмле, зур (кечкенә), матур, чиста (пычрак)

Кишер баллы.-морковь сладкая

Алма баллы.

-Мә кишер(алма), аша. Баллы?на, морковь, кушай. Сладкая?

-Әйе, баллы. Рәхмәт.- да, сладкая. Спасибо.

-Ничә кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)? Сана.- сколько моркови? Считай.

-Ике (1-10) кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)

-Оля, кил монда. Мә, ике (1-10) кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)-Оля, иди сюда. На две моркови.

-Ике (1-10) кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр)

-Оля, кыяр (суган, бәрәңге, кәбестә, кишер) бир.- Оля, дай огурец

-Мә, кыяр (суган, бәрәңге, кәбестә,кишер).

-Рәхмәт.

-Коля, (1-10) кәбестә (суган, бәрәңге, кишер, кыяр) бир.

-Мә, (1-10) кәбестә (суган, бәрәңге, кишер, кыяр).

-Сау бул, Коля..-до свидания, Коля.

-Ничә кыяр (суган, бәрәңге, кәбестә, кишер)?

-Бер (1-10) кыяр (суган, бәрәңге, кәбестә, кишер).

-Кыяр (суган, бәрәңге, кәбестә, кишер) пычрак.- огурец грязный.

-Бу туп.- это мяч

-Туп (алма) нинди?-мяч какой?

-Туп (алма) сары (кызыл, яшел)

-Нинди туп (алма) юк?- какого мяч нет?

-Кызыл (сары, яшел) туп (алма) юк.- нет красного мяча.

-Кишер (суган, бәрәңге, кәбестә, кыяр) кирәк?- надо морковь?

-Кирәк.- надо.

-Коля, нәрсә кирәк?- Коля, что нужно?

-Кыяр (суган, кишер, бәрәңге, кәбестә) кирәк.

-Нинди кыяр?- какой огурец?

-Яшел (тәмле, чиста) кыяр.

-Кыяр (суган, кишер, бәрәңге, кәбестә) пычрак.

-Мә, кыяр (суган, кишер, бәрәңге, кәбестә) ю.- на, помой огурец.

-Оля кыяр ( суган, кишер, бәрәңге, кәбестә) юа.- Оля  моет огурец.

Аш-суп

Ботка-каша

тәмле аш (ботка, сөт, ипи, чәй)-вкусный суп

-Нәрсә кирәк?- что нужно?

-Аш (ботка, сөт, ипи, чәй, кишер, кәбестә, кыяр, бәрәңге) кирәк.-суп нужен.

-Нинди аш (ботка, сөт, ипи, чәй, кишер, кәбестә, кыяр, бәрәңге)?- какой суп?

-Тәмле аш (ботка, сөт, ипи, чәй, кишер, кәбестә, кыяр, бәрәңге).-вкусный суп

-Мә, аш (ботка, сөт, ипи, чәй, кишер, кәбестә, кыяр, бәрәңге) аша (эч).-на, суп, кушай.

-Рәхмәт. Аш (ботка, сөт, ипи, чәй, кишер, кәбестә, кыяр, бәрәңге) тәмле.-спасибо. Суп вкусный.

Кашык-ложка

Тәлинкә- тарелка

Чынаяк- чашка

Зәңгәр- синий

-Кашык (тәлинкә, чынаяк) бир.-дай ложку.

-Нинди кашык (тәлинкә, чынаяк)?- какую ложку?

-Зур (кечкенә, сары, яшел, кызыл, зәңгәр).-большую

-Ничә кашык (тәлинкә, чынаяк)?-сколько ложек?

-(1-10 га) кашык (тәлинкә, чынаяк).-(1-10) ложек.

-Мә, (1-10) кашык(тәлинкә, чынаяк). На, (1-10) ложек

-Мә, кызыл (сары, яшел, зәңгәр) чынаяк (тәлинкә, чынаяк).- на красную чашку

Күлмәк- платье

Чалбар- брюки

Ки- одень

Сал-сними

Йокла-спи

яшел (кызыл, сары, зәңгәр) күлмәк (чалбар).-зеленое платье

чиста күлмәк (чалбар).- чистое платье

матур күлмәк (чалбар).-красивое платье

күлмәк (чалбар) юк.- платья нет

-Оля, күлмәк (чалбар) бир.-Оля, дай платье.

-Нинди күлмәк (чалбар)?-какое платье?

-Сары (кызыл, яшел, зәңгәр) күлмәк (чалбар).-желтое платье.

-Ничә күлмәк (чалбар)?сколько платьев?

-Бер (1-10) күлмәк (чалбар).-одно платье.

-Курчак, чалбар (күлмәк) ки (сал).

-Оля, чалбар (күлмәк) бир.

-Мә, чалбар (күлмәк).

-Рәхмәт. Курчак, мә, чалбар (күлмәк) ки (сал).-спасибо. Кукла, на брюки.

-Курчак, йокла.- кукла, спи.

Бит- лицо

кул  - рука

хәерле көн- добрый день

-Хәерле көн.- добрый день

-Мә су, бит (кул) ю.- на воду, мой лицо.

-Бит (кул) чиста.-лицо чистое

-Бит (кул) чиста.

-Әйе, бит (кул) чиста.-да, лицо чистое

Өстәл- стол

Урындык- стул

Карават-кравать

-Зур (кечкенә) урындык (өстәл, карават).-большой стул

-Зур аю, мә зур карават (өстәл, урындык).большой медведь, на большую кравать.

-Кечкенә аю, мә кечкенә карават (өстәл, урындык).

-Нәрсә кирәк?- что нужно?

-Карават (өстәл, урындык) кирәк.-нужна кровать.

-Нинди карават?-какая кровать?

-Зур (кечкенә, сары, яшел, зәңгәр) карават.-большая кровать.

-Мә, зур карават.- на большую кровать.

-Рәхмәт.

Яратам-люблю

Бар-есть

-Мин алма (ипи, сөт, чәй, ботка, аш, кыяр, кәбестә, бәрәңге, кишер) яратам.- я люблю яблоко

-Мин Коля(ны) (Оля(ны) яратам.- я люблю Колю

-Мин курчак(ны) (аю(ны), песи(не), эт(не), куян(ны) яратам.- я люблю куклу, мишку, кошку, собаку,зайца.

-Нәрсә бар?- что есть?

-Туп (курчак) бар.-есть мяч.

-Нәрсә юк?-чего нет?

-Туп (курчак) юк.-нет мяча.

АКТИВ СYЗЛӘР

СӨЙЛӘМ YРНӘГЕ

Әти- папа

Әни-мама

Малай -мальчик

Кыз- девочка

Мин-я

Исәнмесез-здраствуйте

сау булыгыз-до свидания

исәнме-здраствуй

эт-собака

песи-кошка

Әйе-да

Юк- нет

сау бул- до свидания

әби -бабушка

бабай-дедушка

Әйбәт-хорошо

-Бу кем? - Это кто

-Әти (әни, бабай, әби, кыз, малай).

-Кем юк?- Кого нет?

-Әти (әни, бабай, әби, малай, кыз).

-Исәнмесез.

-Син кем?-ты кто?

-Мин Коля (Оля).

-Мин малай.

-Сау булыгыз!

-Исәнме, әни (әти, бабай, әби, кыз, малай, Мияу, Акбай).

-Сау бул, әни (әти, бабай, әби, кыз, малай).

-Кем анда?-кто там?

-Мин песи. Мин Мияу.

-Кил монда.иди сюда

-Мин эт. Мин Акбай.

-Кил монда.

-Син Коля? Ты Коля?

-Әйе, Коля.

-Син малай (кыз)?

-Әйе (юк).

-Әти? (әни, бабай, әби, кыз, малай).

-Әйе.

-Әни? (әти, бабай, әби, кыз, малай).

-Юк.

-Малай?

-Юк, кыз.

-Кыз?

-Әйе, кыз.

-Хәлләр ничек?- как дела?

-Әйбәт.

Ипи-хлеб

Алма-яблоко

Сөт-молоко

Чәй-чай

Мә-на

Рәхмәт- спасибо

Тәмле-вкусно

кил монда-иди сюда

утыр- садись

Аша-кушай

Эч-пей

-Мә, ипи (алма, сөт, чәй).-на хлеб

-Рәхмәт, әби.- спасибо, бабушка

-Коля, мә ипи (алма, сөт, чәй).-Коля, на хлеб

-Рәхмәт.

-Мияу, кил монда. Утыр. (Акбай, Коля, Оля)-Мияу, иди сюда. Садись

-Оля, кил монда. Мә ипи (алма, сөт, чәй). Ипи (алма, сөт, чәй) тәмле (ме)?-Оля, иди сюда. На хлеб. Хлеб вкусный?

-Ипи (алма, сөт, чәй) тәмле. Рәхмәт. –хлеб вкусный. Спасибо.

-Мә, тәмле алма (ипи).- на, вкусное яблоко

-Мә, ипи (алма) аша.

-Мә, сөт  (чәй) эч.

Бир-дай

Туп-мяч

Зур-большой

Кечкенә-маленький

матур -красивый

курчак-кукла

куян-заяц

аю-медведь

хәлләр ничек?- как дела?

Уйна-играй

Пычрак- грязный

Чиста- чистый

Ю- мой

- Бу нәрсә?-это что?

- Туп (курчак, куян, аю).

-Курчак (туп, куян, аю) бир.-дай куклу.

-Мә, курчак (туп, куян, аю).- на, куклу

-Бу нәрсә?

-Аю (курчак, куян, туп).

-Аю (курчак, куян, туп) нинди?- медведь какой?

-Аю (курчак, куян, туп) зур (матур, кечкенә, әйбәт).-медведь большой

-Аю (курчак, куян, туп)?-

-Әйе.-да

-Курчак (аю, куян, туп)?

-Юк.

-Бу нәрсә?

-Аю (курчак, куян, туп).

-Мә, аю (курчак, куян, туп). Уйна.-на, мишку. Ирай.

-Коля, кил монда. Уйна.-Коля, иди сюда. играй

-Оля, кил монда. Уйна.

- Аю (курчак, куян, туп) бир.-дай мишку

- Аю (курчак, куян, туп) нинди?

- Аю (курчак, куян, туп) зур.

- Аю (курчак, куян, туп) кечкенә.-медведь маленький

- Мә, зур аю (курчак, куян, туп).

- Мә, кечкенә  аю (курчак, куян, туп).

-Аю (курчак, куян), кил монда. Аша (утыр, эч, уйна).

-Коля (Оля),аю (курчак, куян, туп) ю.- Коля, мой мишку.

-Туп (курчак, куян, аю) нинди?- мяч какой?

-Туп (курчак, куян, аю) пычрак (чиста).- мяч грязный.

-Туп ю.- мой мяч

- Туп чиста?

- Юк, туп пычрак.

(Әйе, туп чиста).

Ю, ю, ю – туп (курчак, аю, куян) ю.- мой, мой, мой- мяч мой.

Бер-один

Ике- два

Өч-три

Дүрт-четыре

Биш-пять

-Ничә?- сколько?

-Бер (ике, өч, дүрт, биш) алма.-одно яблоко

-Ничә малай?- сколько мальчиков?

-Бер (ике, өч, дүрт, биш) малай.- один мальчик

-Ничә кыз?

-Бер (ике, өч, дүрт, биш) кыз.

-Өч?

-Юк.

-Ике?

-Әйе.

-Ничә аю (туп, курчак, куян)?

-Бер (ике, өч, дүрт, биш) аю.