Конспект праздника «Мый моткоч йӧратем –тиде шочмо элем!» (Люблю тебя, мой край, родной), посвященного 95 - летию образования Республики Марий Эл с детьми старших групп
методическая разработка (старшая, подготовительная группа) по теме

Муниципальное дошкольное образовательное учреждение

«Детский сад №4 «Вис-вис» общеразвивающего вида» д.Полевая

Волжского района Республики Марий Эл

Конспект праздника «Мый моткоч йӧратем –тиде шочмо элем!»

(Люблю тебя, мой край, родной), посвященного 95 - летию образования Республики Марий Эл с детьми старших групп

Подготовили и провели:

музыкальный руководитель

первой квалификационной категории

Охотникова Елена Николаевна,

учитель марийского языка

   Петрова Тамара Павловна

.

д.Полевая

2015 г.

Цель: Патриотизм шӱлышым шыҥдараш, шочмо кундемым, тудын пӱртӱсшым, калыкшым пагалаш да йӧраташ туныкташ.

Задаче-влак:

1. Марий Эл нерген шинчымашым келгемдаш.
2. Йоча-влакын мутерыштым почеламут, муро, калык ойпого полшымо дене пойдараш .
3. Пайрем полшымо дене шочмо эл дек йӧратымаш кумылым вияҥдаш.

Занятийлан кӱлеш:

-ноутбук,  проектр, экран, Марий Элын пӱртӱсшӧ нерген презентаций, марий сем-влак; Российын, Марий Элын, Волжский районын гербышт, флагышт, гимнышт.

Занятий деч ончычсо паша: Марий Эл да Волжский район нерген каласкалаш, гербше, флаг да гимнже - влак дене палдараш. Марий Эл нерген почеламут, муро – влакым тунемаш, марий калыкын модыш дене модаш, калык ойпогым кучылташ, йомакым лудаш, каласкалаш, модын ончыкташ,. Шочмо эл нерген сӱрет выставке.

Пайремым эртарымаш

Йоча-влак марий сем почеш пурат.

Пампалче: Поро кече, шергакан уна-влак. Me таче тендан дене кугу пайремыш чумырген   улына.  Тиде пайрем Марий  Эл Республикын шочмо кечыжлан пӧлеклалтын.

Российын картыштыже, Европын покшелныже, Юл еҥер серыште ваштар лышташ гай кумдыкым айлыше вер уло. Тиде Марий Эл Республик. «Марий Элем, мотор элем», - тыге йоҥга ик марий мурышто. Чынак, тудо пӱртӱс поянлыкше дене гына огыл, а шке йӱлаж да традицийже денат сӧрал. Пеш ожно унам, пагален, кинде-шинчал дене вашлийыныт. Меат, коча-кованан илыш-йӱлаштым шотыш налын, тендам, пагалыме родына-влак, кинде-шинчал дене сийлена. Удыр-влак кинде-шинчал дене сийлат.

Пампалче: Шочмо мланде, шочмо вер,

Ужарала волгалтат.

Эн куатле, эн чевер

Мыланемже тый улат!

Марий  Эл  Республикын  уло  шке  гербше,  флагше  да  гимнже

(гербыштыже мом сӱретлыме, флагше могай тӱсан) Марий элыштына 14 район да 4 ола улыт. Шочмо элнан тӱҥ олаже  - Йошкар – ола. Йоча- влак, каласыза ме могай          районышто илена?

Йоча-влак: Ме Волжский районышто илена.

Пампалче: Мемнан районанат шке гербше, флагше да гимнже уло. Айста нуным ончалына.

Йоча-влак :(вашмутым пуат).

Пампалче: А кызыт чыланат рыҥ шогалын Волжский районын гимнжым колыштына. (гимн йоҥга).

 Марий Элна сылне, мотор, а мемнан юлсер кундемна кумда олыкан, ший памаш вудан, ужар чодыран. Йоча-влак шочмо эл нерген почеламутым ямдыленыт. Айста пырля колыштына.

С. Чавайн, Шочмо мландым шонымо

Йӧратыме мландем!

Шочмо-кушмо мландем!

Кӧжӧ тыйым мыланем

Мондыктарен кертеш гын?

Кӧжӧ мыйым тый дечет

Ойырен кертеш гын?

А.Тимиркаев, Шочмо Эл

Мылам шочмо Эл-

Шӱшпыкан кудыр писте,

Уржа -кечыйол ден

Волгалтше кава,

Тӱням ӱжара ден        

Чевертыше тисте,

Эн поро шӱман

Илыш тул гай ава.

С. Чавайн, Шочмо вер

Марий кундем! О шочмо вер!

Мылам улат нимо деч шерге.

Ок мондо тыйым ныжыл эргыч,

Марий кундем! О шочмо вер!

Пасу сай шурно ден шортнянын

Пашаче, мурызо, чевер,

Тый кечын тӱзланет, уланын,

Марий кундем! О шочмо вер!

Пампалче: Почеламут - влакым колыштна, а ынде сылне мурым йоҥгалтарена.

Мутшо В.Изилянован, семже В.Захаровын «Марий Эл» муро.

1.Чодырат, олыкет, куэрэт,  

   Курыкет, тайылет, ший серет –

      Марий Эл, Марий Эл –

      Шочмо эл.

2. Эр кава помышет – шонанпыл,

   А памаш йогынет – кӱсле кыл,

      Марий Эл, Марий Эл –

      Шочмо эл.

3.Пеледал, тӱзланал, лий эсен,

  Марий Эл –курымаш муро сем.

                            Марий Эл, Марий Эл –

      Шочмо эл.

Пампалче: Юлсер кундемна-Волжск ола да район, Чуваш, Татар, Марий Эл республик-влак ушнымаште верланеныт. Кундемыштына 12 национальностян еҥ ила. Тӱҥ калыкше - марий да руш. А марий калыкна нунын коклаште шкенжын чурийжым ынже йомдаре манын, икте-весынам пагалаш, аралаш, аклаш тунемшаш улына. Мемнан калыкна ожнысек пеш пашаче, но веселан каналташат жапым муын.

«Ой, луй модеш…» сем почеш марла йыр куштымаш.

Пампалче: Лиеш мландӱмбалне пеледышан волгыдо май, лиеш тыгак шем шыже пагыт. Вет шыже - кок тӱрлӧ игечан жап. Кылмыкта, шулыкта, корным ияҥда, тудымак лапашыш савыра, я йӱр йӱреш, я лум йога. А те, йоча-влак, шыже да шочмо мланде нерген калыкмутым паледа мо?

Йоча-влак: Палена.

Айста тугеже калыкмут-влакым шарналтена.

Йоча-влак: Шочмо мланде чылалан шерге.

Шочмо эл – Ава.

Шочмо мландын пиалже илыш дечат шерге.

Шочмо мландым йӧратымаш тулыштат ок йӱло, вӱдыштат ок нӧрӧ.

Шочмо мландым шинча сорта семын сакле.

Шошо пеледышыж дене мотор, шыже – тӱвыргӧ саскаж дене.

Шыже кече латкок тӱрлӧ.

Шыжым коракат мокта.

Шыжым кават ӱлык вола.

Шошым вашке, шыжым кугешне.

Шыже пагыт пакчасаскалан поян. Ончалза мыняре тыште кочкыш!

(Кочкыш выставкым ончыкта).

Пампалче: Йоча-влак, а те тушто - влакым йӧратеда мо?

Йоча-влак: Йӧратена.

Пампалче: Айста тугеже туштым туштена.  Палышыже кидым  нӧлталеш, а пӧлек шотеш чын вашмутлан - сюрприз.    

Шӱдо тувырым чиен - а полдышыжо уке. (Ковышта)

Шкеже пӧртышто - ӱпшо тӱнӧ. (Кешыр).

Чондымо чонаным шортара. (Шоган).

Пелйолан микита йошкар упшым упшалын. (Поҥго).

Чондымо, а вӱран. (Полан).

Пампалче: Ончемат, кидыштыда мыняр шыже поянлык. Пакчасаскам поген пытарен улына.  Пӱртӱс  палынак  шыпланен  гынат,  чодыраште садак тӱрлӧ велым йӱк шокта. Чонлан изиш шӱлыкрак гынат, кумыл волгыдо.

Айста пырля адак ик сылне мурым муралтена.

Марий калык муро «Яндар йӱкан кукужо»

1.Яндар йӱкан кукужо

Кушто вара муралта?

Куэрлаштет огыл мо,

Куэрлаштет огыл мо.

Ой, муралта, муралта,

Куэрлаштет муралта.

2.Яндар йӱкан шӱшпыкшӧ

Кушто вара шӱшкалта?

Ломберлаштет огыл мо,

Ломберлаштет огыл мо.

Ой, муралта, муралта,

Ломберлаштет муралта.

3.Мемнан ачий, авийнаже

Кӧжым ончен куанат?

Мемнам очен огыл мо,

Мемнам очен огыл мо.

Ой,куанат, куанат,

Мемнам ончен куанат.

Пампалче: Мемнан Элна чодыралан пеш поян, а тушто тӱрлӧ янлык да кайык – влак илат. Кызыт мый туштым тыланда туштем, а мо нерген те шкак пален налза.

Чодырана - поянлык.

Тушто шуко ... (Янлык).

Пампалче: чын! Янлык – влак нерген туштым колыштса да вашмутым пуза.

Келге пич вынемыштем

Йӱшто телым эртарем.

Теле гоч киен-киен,

Капемат моткоч ноен,

Коямжат мыняр шулен –

Шошо толмым пеш вучем. (Маска)

Пеш чевер, чевер улам.

Пеш чоя мый кушкынам.

Оптыш дечат пеш лӱдам,

Ик кыша денак коштам. (Рывыж)  

Шучко-шучко мый улам.

Пешак шужышо коштам.

Йӱдым веле пеш вучем,

Урмыжам кавам ончен:

У-у-у-у! (Пире).

Нугыдо шуан пондаш

Пӱтырналтын мундыраш. (Шоҥшо).

Чинче лумжо мландывалым

Мамык семын ошемден.

Шыжымак мый сур мыжерым

Ош ужга ден вашталтем.

Пылышым веле лап пыштен,

Кудалам чот тӧршталтен.

Мыйын йолышто вием,

Тошто верышкак мием. (Мераҥ)

Пампалче: Ме тендан дене мераҥ нерген  модышым палена. Айста модына.

Мутшо В.Сапаевын, семже В.Захаровын «Ош мераҥ»

          1.Ош мераҥ мемнан покшелне,

Ош мераҥ мемнан покшелне.

Йырге прдын савырне,

Йырге пӧрдын савырне.

2. Ош мераҥ тып-топ тавалте,

  Чот тавалте да тӧршталте

  Йырге пӧрдын савырне,

  Йырге пӧрдын савырне.

3.Ош мераҥ рышт-рошт кушталте,

 Чот кушталте да каналте,

 Йырге пӧрдын савырне,

 Йырге пӧрдын савырне.

4. Ош мераҥ йырваш ончал,

  Йыр ончал да шып шогал.

  Кӧм йӧратет – тудым лук.

  Кӧм йӧратет – тудым лук.

Пампалче: Кеч кастене, кеч эрдене

  Пеледалтше садыштем

   Шымлу шым лукан сем дене

   Мура шӱшпык йывыртен.

   Тидын годым ушышкемже

   Шонымаш шыҥен пура:

  «Тыгак сылнын калыкемже

   Илышнам моктен мура».

Мутшо Иванован семже С. Маковын «Йӧратем мый шочмо элем» мурым мурат.

1.Кумда чевер нурым,

 Волгалтше эҥерым,

Шем канде тӱсан пӱнчерлам,

Пеледше сӧрал олыклам.

Припев: Мой моткоч йӧратем –

 тиде шочмо элем. -  2 гана

2.Умен шочшо шурным,

 Чечен кайык мурым,

  Лыжга да ласка мардежнам,

  Янда гай яндар каванам.

Пампалче: В.Осиповын «Поро эр, Марий Эл» семже почеш каласкала): Пытартыш жапыште марий улмына дене кугешнаш, марий йылмынам пагалаш йӧн утларак лектын шога. Сандене, пагалыме йоча-влак, марий калык, марий улмына деч вожылаш, ӧраш огеш кӱл. Шкенам шке пагалаш тӱҥалына гын, шочмо марий мландынат пеледаш да тӱзланаш тӱҥалеш.

Тидын дене пайрем касна мучашке лишеме. Таза, пиалан лийза, пашада ушнен толжо. Вес гана вашлиймешке, чеверын!

Литератур:

Научно-методический журнал «Учитель» // №3. – 1993.

Л. Г. Горькова, Н. Ф. Губанова. Праздники и развлечения в детском саду. – М.: Вако, 2007.

Талант памаш. Сценарий – влак. – Йошкар–Ола, 2007.