Шиижиткен тоол «Ыттын оваадайны чаалап алганы».
план-конспект занятия (подготовительная группа) на тему

Барыын -Хемчик кожууннун Кызыл-Мажалык суурнун муниципалдыг  бюджеттиг

школа назы четпээн холушкак хевирнин “Чечек” уруглар сады.

Шиижиткен  тоол

                                 «Ыттын оваадайны чаалап алганы».

Чогааткан кижизидикчи башкы:

Трас Светлана Дадар-ооловна

Шиижиткен  тоол

                                 «Ыттын оваадайны чаалап алганы».

Автор:   Шыян – ам эртенгинин эртезинде , бурунгунун мурнунда , Бурган башкы  чарлык  ундуруп -тур эвеспе,12 чыл санаашкынынче , эн-не толептиг дириг амытаннарны киирер кылдыр морей чарлаан чувен иргин.

Бир-ле черге, чиргилчинниг  сарыг  ховуга Теве - даай чылдар моорейинге 1-ги  олут  дээш моорейге  Кускеге  аштырыпса – даа  «соолгу тевенин чугу аар» ам база 11дугаар чылдын  олудунга канчап билир олуруптарымны – деп,  идегеп  даа чораанчувен иргин. Ол чоруп орда, Ыт  таваржы берип - тир.

Теве: -  Амыр-ла бе! Аал –кодан  кадарчызы ыт, кайнаар халып бар чыдарын ол?

Ыт: -  Амыргын-на!Амыргын! Теве даай! Бурган башкынын моорей чарлаанын  дыннааш ,11 чылдын олудунга  олурар моорейге кужум шенежир  дээш бар чор мен.

Теве: - Ынчаар болза бис ийи маргыжар болган - дыр бис.(Теве – биле ыт чугаалажып турда, Пар эртип чыткаш дыннап кааш.)

Пар: -  Амыр!Амыр! Теве – биле  Ыт чуну  маргыжып турарынар ол?

Ыт:  -  Амыр-ла! Амыр-ла! Аннарнын - хааны Пар акый, Бурган  башкы чарлык ундурген 12 чылдын,11-ги  олудунга олурары- биле  бис ийи моорейге  киржир дээш,  бистин шииткекчивис болуп корем.

 Пар: - Менде чуу боор, шииткекчилеп –ле бергей мен ,силер ийинин черле кайынар кончуг сагынгыр –тывынгыр эвес ,тиилээнинер 11-ги олутка  олурар  бооп тур.

Пар: - Эртенги морей уш хевирге эртер:

1.Ак-даштын суун тогулдур тудар .

2.Агаар тудуп экээр

3.Чыттап тургаш, оваадай борт тывар.

Эки боданып белеткенип алгаш кээр силер. ( Пар чоруптар, Теве уне бээр)

Ыт  боданып чугааланып турар. (Тевени канчап удуп аар чоор, тывынгыр, сагынгыр болуйн, 1-дугаар моорей  даштын суун тогулдур  тудар, чуурганы чуура тудуптарга суу токту бээр эвес чуве бе?

2. Агаар тударда, шылыргай -  хап белеткеп алыйн,Оваадай борт чытап  тургаш  тывар. Ол даалганы  мен шыдаптар боор мен).

Ыт чугааланып тургаш уне бээр.

Дагаа эдери дынналыр Ку-ка-ре – ку! Ку- ка –ре-ку!

Бир дугаарында, Ыт кире халып кээр.

Оон соонда Теве кирип кээр.

Шииткекчи Пар: - Бурган башкынын чарлаан моорейин эгелээр –дир

бис!

Бирги моорей

 Ак даштын суун тогулдур чуура тудар !

Теве – даай эгелээр – дир! (чадап каар).  

Пар: Оо! Теве-даай - даа чадажы берди!

Ыт, ак  даштын суун тогулдур чуура тудар !

Ыт -  чуура тудуптар.

Пар: Оо!  Ыт – даа куштуг - шыырак , угаангыр – сагынгыры  биле

даштын суун тогулдур тудупту!

Ийиги моорей:

Агаар тудары.Теве  даай  эгелээр –дир !

Теве – агаарны таа канчаар тударын хондур бодангаш чадап кагдым.

Пар: Теве - даай бодангаш чадап каан болду. Ыт эгелээр – дир !

Ыт – Шылыргай хап -  уштуп экелгеш агаарны тудуп экээр.

Пар: Оо! Тывынгыр - сагынгыры – биле, Ыт ам база тиилээн!

Ушку моорей:

Оваадай бортту чытап тургаш тывар.

Теве даай эгелээр – дир! – Дилээш Оваадай бортту тыппас.

Пар: Оо! Теве даай, бо удаада Оваадай бортту  тыппайн барды.

Пар: Ыт , Оваадай бортту чыдыыргап тургаш  тывар !

Ыт- чытап тургаш Оваадай борту-  тып эккээр.

Пар: - Оо! Ыт черле чытчы ,аваангыр кашпагай болгаш оваадайны- тып  алган –дыр!

Пар: - Моорейнин тунелин ундурер болган – дыр мен. Бурганнын чарлаан моорейинге  Ыт, 11-ги олутка толептиг - деп, шииттим, угаангыр - сагынгыр, аваангыр - кашпагайы дээш Ыт,чыл санаашкынынын 11 дугаар олутка олурар эргени чаалап алган. (Ыт амырап, шурап маннап турар.)

Ыт шын шииткекчилээнин дээш улуу- биле четирдивис аннарнын хааны Пар акый! (Пар, Теве, Ыт – автор, киришкен тоол маадырлары – биле таныштырыптайн.).

Автор:  Бурганнын чарлыын ёзугаар  моорейге толептиг болганы дээш оон  эгелеп – ле, Ыт чылы чыл санаашкынынче кирип 11 –ги олутка олурар эргени чаалап алган чувен иргин.

                                                             Чогааткан башкы Трас С.Д.

                                          2018 ч.