Викторина «Мадæлон æвзаджы зонды къуыбылæйттæ» (21 февраля – Международный день родного языка)
план-конспект занятия (средняя группа)

Викторина

«Мадæлон æвзаджы зонды къуыбылæйттæ»

(21 февраля – Международный день родного языка)

                                                                           Бацæттæ кодта

                                                                               Куырттаты Зæирæ

2025г.

Викторина

«Мадæлон æвзаджы зонды къуыбылæйттæ»

Æрвылаз 21 февралы нæ бæстæйы фæбæг кæнынц  æппæт адæмы хæттытæ дæр  мадæлон авзаджы бæрæгбон. Дунейы ис бирæ алыхуызон æвзæгтæ. Саби куы райгуыры, уæд фехъусы йæ мадын мадæлон авзагыл куыд фæзары уый. Куыд зонæм афтæмæй мадæлон æвзаг хонæм цы æвзагыл дзурæм уыцы æвзаг. Мадæлон æвзагы ис уыйбæрц ныхæстæ кæцыты фæрцы махæн нæ бон у æрхъуыды кæнын радзырдтæ, ныффыссын æмдзæвгæтæ æмæ æрвылбон дзурын. Уарзут уæ Фыдыбæстæ, уарзут! Уарзут уæ мæдæлон æвзаг, уарзут уæ адæмыхатт!

Абон мах сымахимæ скæндзыстæм мадæлон æвзагыл викторинæ, кæцы хуыйны «Мадæлон æвзаджы зонды къуыбылæйттæ».

Кæй зæгъын æй хъæуы мæн фидæрæй уырны мадæлон æвзагыл нæ зонындзинæдтæ кæй рæвдисдзысдзыстæм уый.

1. - Ирон адæмы хъайтарон эпос?  (Нарты кадджытæ).

- Ирон бæрæгбоны фынгыл æнæмæнг хъуæма уа цы?    (Æртæ чъирийы.) Æмæ цы нысан кæнынц (зæхх, дон, хур).

- Нарты адæмæн сæ куырыхон мад цы хуынди?      (Сатана).

- Нæ рагфыдæлтæ иу сæ ахсджиаг дæр фарстæтæ кæм лыг кодтой, уыцы бынат куыд хуыйны? (Ныхас).

- Ирон адæмæн сæ фыдæлтæ куыд хуындысты?   (Аланы).

- Куыд хуындис нæ рагфыдæлты цæрæнуат?   (Мæсыг).

- Мæсыджы сæйрагдæр бынат цы хуындис?  (Къонæ).

- Къонайæн йæ кæцы хай уыдис табуйаг?  (Раехыс. Надочажная цепь).

- Цавæр хъæзтытæй хъазыдысты сабитæ? («Чепена», «Перетягивание каната», «Коршун и журавли»)

- Цавæр ирон адæмон аргъæуттæ зонут? («Как мышь своему сыну невесту искала», «Волк, свинья и ворона»).  

- Ирон аргъæутты цæуыл фæхудынц, цæуыл нæ ахуыр кæнынц, цы не, мбæлы кæнын? (Тæппуддзинæд, чъындыдзинæд, магусадзинæд, сайд, анæгъдау хæрд).

- Æмæ дзы аргъ конд та цæмæн цæуы? (зондæн, цыргъзондæн, хъаруйæн, хæлардзинæдæн, хъæлдзæгдзинæдæн, рæстдзинæдæн, куыстæн).

- Чи уыд ирон литературæйы бындурæвæрæг? (Хетæгкæты Къоста)

- Ирон адæмы уарзондæр чиныг? («Ирон фандыр» 1899г.)

- Ирыстоны сæйрагдæр æвзæгтыл цавæртæ нымад сты? (ирон, уырыссæг)

- Ирыстоны тырысæйы хуызтæ?  (урс, сырх, бур). Цы нысан кæнынц (сыгъдæгдзинæд, хъæбæтырдзинæд, бæркад)

2. Ацы хæслæвæрдыл фæтых стæм. Ныр та – иннæ. Уый хуымæтæг нæ уыдзæн. Ныртæккæ уын равдисдзыстæм уе ппæтæн зонгæ чи сты, уыцы кинонывтæй скъуыддзæгтæ. Сымахæн уæ хæс уыдзæн уыдонæн скæнын, уырыссагау «синхронный перевод» кæй хонынц, ахæм. Ома, æмрæстæджы актерты ныхас иронау тæлмац кæнындзыстут. Хуыздæр уыдзæн, æмæ сын сæ интонаци æмæ мимикæ дæр куы фæзмат, уæд. æ къордæй уæ равзарын хъæуы иу адæймаджы, кæцы уыдзæн тæлмацгæнæг. Афтæмæй, фыццаг командæйы скъуыддзаг. «Бриллиантовая рука»

«Иван Васильевич меняет профессию»

3. Тынг хорз сарæхстытстут. Нæ иннæ хæслæвæрд та уыдзæн ахæм: æз дзурдзынӕн дзырдты ӕмбарынгӕнӕнтӕ. Сымах мын сӕ хъуамӕ зӕгъат, цы дзырдтӕ сты, уый. Зӕгъӕм: хохӕй денджызмӕ цы кӕлы, уый цы у? (цӕугӕдон)

Адæймаг æмæ иуæу-иу сырдтæ бирæ кæй уарзынц, ахæм хойраг. (дзидза)

Чи ныннæрст, ахæм гæккури    (кæфхъуындар)

Æхцатæ бирæ кæм нæ фæстиат кæнынц, ахæм бынат   (чыссæ)

Ныллæг бæлас, къудзи. Зайы йыл лыстæг бур гагадыргътæ (кæркмисындзæг)

Карчы цæмæй асайынц, ахæм айк (рæвдуан)

Гуыбыны хардзыл кусæг, дзырды бар дæр кæмæ нæ хауы, ахæм (цагъар)

Лæмæгъ адæймаг, ахæмæй ма фæзæгъынц: «йæ уд цæуыл хæцы, уый бæрæг нæй (тæнтъихæг)

Цæугæдоны бын чи ныббады, уыцы буаргъæд (лами)

Гутоны рвад (похци)

4. Нæ иннæ хæслæвæрдыл, мæнмæ гæсгæ, æнцонтæй фæтых уыдзыстут. Цы хъæудзæн бакæнын: байхъусут скъуыддзаг нæ хъуыстгонд зарæггæнджыты кæцыдæр зарджытæй. Сымах та хъуамæ базонат зарæг чи зары æмæ йын зæгъат йæ ном. Зынæй дзы ницы ис, мæнмæ гæсгæ.

1. Бæцæзаты Юрий              1. Хъуылаты Елхъан

2. Дауыраты Эдуард             2. Суанты Ким

3. Белаонты Долорес           3. Медойты Светланæ

5. Ныртæккæ та уыдзæн мæ уарзон хæслæвæрд. Æз уæм дæттдзынæн дзырдтæ гæххæттыл фыстæй. Алы адæймаг дæр хъуамæ уыцы дзырд бамбарын кæна буары змæлдæй æмæ мимикæйæ. Сæйрагдæр у уый, æмæ дзурæн нæй.  Хъуамæ дзырд базонат.  

Ахуыргæнæг

Фыййау

Тæргайгæнаг

Дзынга

Гогыз

Абана

Цæхæраджын

Хърихъупп

Гуыбындзæл

Актрисæ

Амонæг: - Нæ хæслæвæрдтæ фесты. Æнтысджынæй сыл фæтых стут.

Мæн фидарæй уырны, æмæ нын дзæгъæлы кæй нæ уыди. Фæнды мæ, цæмæй уæм райхæла цымыдис æмæ уæ бафæнда ноджы фылдæр зонын ирон æвзаджы сусæгдзинæдты тыххæй æмæ ноджы фылдæр дзурын æмæ кæсын иронау!