Мамин день (сценарий праздника матерей на башкирском языке)
план-конспект занятия (старшая группа) по теме

Әсәйҙәр байрамы  “Әсәкәйем – күҙ нурым”

Маҡсат:

• балаларға әсәйҙәр көнө тураһында мәғлүмәт биреү, легендалар, шиғырҙар, йырҙар, мәҡәлдәр аша әсәйҙәр тураһында белемдәрен тәрәнәйтеү,
• балаларҙың телмәрен үҫтереү;  шиғырҙарҙы дөрөҫ интонация менән һөйләү, йырҙарҙы матур йырлау, бейеүҙәрҙе бейеү, инсценировкалау һәләттәрен үҫтереү,
• әсәйҙәргә ихтирам, һөйөү тәрбиәләүҙе дауам итеү,
• әсәләрҙә балалар менәнберлектә иртәлектә  ҡатнашыуға әүҙемлек уятыу.

Йыһыз:  слайд, балаларҙың һөйләүе буйынса видеояҙма, уйындарға, сценкаларға атрибуттар

Көй аҫтында балалар залға инәләр.

I алып барыусы:

• Хәйерле көн, хөрмәтле  әсәйҙәр, ҡунаҡтар!  Бөгөн беҙ  һеҙҙең менән әсәйҙәр байрамына йыйылдыҡ.

Берҙән – берем, күҙ нурым, тип

Һәр  саҡ арҡаңдан һөйә.

Сирләгәндә  төн йоҡламай,

Зарыңды белә, көйә.

Кем һуң ул һинең өсөн?

Ул – һөйөклө әсәйем.

II алып барыусы:

• Ә ҡасан барлыҡҡа килгән һуң был байрам?  Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында балаларын юғалтҡан әсәйҙәр бик күп күҙ йәштәре түгә. Әсәйҙәрҙең сабырлығы, түҙемлеге, хеҙмәте өсөн “Ҡаһарман әсәй” ордены булдырыла. 90 – сы йылдарҙан алып ноябрҙең һуңғы аҙнаһында бөтә Рәсәйҙә “Әсәйҙәр көнө” билдәләнә.  

I алып барыусы:

• Әсәй ул – һәр кемдең иң ҡәҙерле, иң изге кешеһе. Бәпестең тәүге һүҙе лә “әсәй”.  Әсәй беҙгә ғүмер бүләк иткән. Әсәйгә мөхәббәт – тәбиғәттән. Был тойғо мәңгелек.
• Ә хәҙер һүҙ балаларға:

Әсәй ул – һауа!

Әсәй ул – яҡтылыҡ!

Әсәй ул – бәхет!

Әсәй ул – йылылыҡ!

Әсәй ул – тыныслыҡ!

• Мин әсәйемде яратам!

Йыр “Мин әсәйемде яратам”

Балалар ултырғыстарға ултыра.

II алып барыусы:

• Әсәйҙәребеҙҙе йылына ике тапҡыр ҡотларға мөмкинселек бар. Әсәйҙәргә бағышлап бик күп йырҙар, әҫәрҙәр, шиғырҙар яҙылған. Хәҙер  әсәйҙәренә арнап балаларыбыҙ һөйөү тулы шиғырҙарын ишеттерер.

Балалар шиғыр һөйләй.

1-се бала:        Иртән һөйөп уята,                         

                Эсерә тәмле сәйен.

Баҡсаға ла оҙата

                Көләс йөҙлө әсәйем.

                Ҡаршы ала йылмайып,

Ашы, сәйе өҫтәлдә.

Өйҙө матурлап ҡуя

Ҙур ҡунаҡты көткәндәй.

2-се бала:        Әсәйҙәр берәү генә,

                Беләйек ҡәҙерҙәрен.

Һәр эштә ярҙамлашып,

Күрәйек күңелдәрен.

3-сө бала:        Бик матур минең ҡурсағым,

                Әсәйемә оҡшаған.

Шауламағыҙ, ныҡ баҫмағыҙ.

Ҡурсағым да, әсәйем дә,

Икеһе лә йоҡлаған.

4-се бала:         Әсәйем эштән ҡайтыуға

                Иҙәнде йыуып ҡуям.

                Ҡасан ҡайта инде, тиеп,

                Һағынып көтөп алам.

5-се бала:        Мин бәхетле, бик бәхетле,

                Әсәйем янда һәр саҡ.

                Һин булғанға ғына, әсәй,

                Көндәрем яҡты һәр саҡ.

I алып барыусы:

• Беҙҙе тормош ауырлыҡтарынан һаҡлап, яманлыҡтарҙан яҡлап, насар сирҙәрҙән ҡурсалап тороусы изгеләрҙән  изге зат – әсәйҙәр.

Әсәйҙәр тураһында притча.  Көй яңғырай.

Бәпес тыуыр алдынан аллаға һорау бирә:

• Иртәгә Һеҙ мине Ергә ебәрәһегеҙ, унда мин кем менән йәшәйәсәкмен?
• Мин һиңә фәрештә бүләк итәм, ул һәр ваҡыт һинең яныңда булыр.
• Мин һауала көләм, йырлайым. Миңә бында оҡшай.
• Ерҙә лә һиңә рәхәт буласаҡ. Фәрештәң һинең менән бергә йырлар, көлөр, ул һиңә үҙ мөхәббәтен бүләк итер.
• Ә мин уның телен нисек аңлармын һәм мине кем ҡурҡыныстарҙан ҡурсалар?
• Һинең фәрештәң ҡурҡыныстарҙан ҡотҡарыр.
• Ә уның исеме кем булыр?
• Исеме уның мөһим түгел. Һин уны ӘСӘЙ тип йөрөтөрһөң.

I алып барыусы:  (Ҡыҙҙар бейеүгә әҙерләнергә сыға)

• Әсәләр тураһында күпме генә һөйләнһә лә, уларҙың күңел йылылығын, гүзәллеген, яғымлылығын әйтеп бөтөрөрлөк түгел.

II алып барыусы:

                Әсәйем, күҙ нурым,                         Әсәйем, алтыным,

Йылмая йөҙҙәрең.                         Һин бит иң яҡыным.

Йылытып йөрәкте                         Үҙеңә гел тарта

Нур һибә күҙҙәрең.                         Күңелең ялҡыны.

        I алып барыусы:

• Ә  хәҙер ҡыҙҙар башҡарыуында бейеү.

Ҡыҙҙар бейеүе.

I алып барыусы:

• Әсәйҙәр һәр ваҡыт ниндәйҙер эш башҡаралар: тәмле ашын да бешерәләр, балаларын да ҡарайҙар, эшкә лә йөрөйҙәр.
• Балалар, һеҙ әсәйҙәрегеҙгә нисек ярҙам итәһегеҙ?

(Балаларҙың яуаптары).

• Азалияның әсәһенә нисек ярҙам итеүен йырын тыңлап  белербеҙ.

Йыр “Әсәйгә ярҙам итәм”

II алып барыусы:

• Ә малайҙарыбыҙ әсәйҙәренә нисек ярҙам итәләр икән?  Әйҙәгеҙ, малайҙарыбыҙҙан  әсәйҙәренә иртәнге аш әҙерләтәйек. Сөнки әсәйҙәр һәр ваҡыт иртәнсәк эшкә ҡабалана. Был уйынға … сығығыҙ. Тағы ла беҙҙең әсәйҙәребеҙ кәрәк була.

Уйын “Әсәйҙәргә аш әҙерләү”  (әсәйҙәр менән бергә)

• Ҙур рәхмәт. Бик тәмле булғандыр. (Әсәйҙәр рәхмәт әйтһен).
• Хәҙер балаларҙы полька бейеүенә саҡырабыҙ.

Бейеү “Полька”

I алып барыусы:

• Балалар әсәйҙәргә арнап йыр ҙа йырланылар, шиғырҙар ҙа һөйләнеләр, иртәнге аш та әҙерләнеләр, бейенеләр ҙә, ә әсәйҙәребеҙ балаларға  яуап итеп бишек йыры әҙерләгәндәр. Рәхим итегеҙ!

“Бишек йыры”  (әсәй башҡара)

II алып барыусы:

• Әсәйҙәр тураһында бик күп мәҡәлдәр һәм әйтемдәр бар. Балалар, әсәйҙәр тураһында ниндәй  мәҡәлдәр беләһегеҙ?  Әйҙәгеҙ, әсәйҙәр ҙә ярҙам итһен.

Ҡояш – яҡтылыҡ, әсәй – бәхетлек.

Әсәйгә бөтә балалар ҙа бер.

Әсә йөрәге ҡояштан да нығыраҡ йылыта.

Ҡош яҙға ҡыуана, бәпес – әсәйгә.

Һәр әсәгә үҙ балаһы яҡын.

Әсәйҙән дә яҡын иптәш юҡ.

• Рәхмәт, балалар! Бик күп мәҡәлдәр беләһегеҙ.  

(Балалар сценкаға сыға)

Көй яңғырай. “Сәскәләр бейеүе”

Сценка “Терпекәй”

Йәшәгән, ти, урманда терпе. Бер көн терпе әсәһенә сәскә бүләк итергә уйлаған.

Терпе:  - Һаумыһығыҙ, сәскәләр, фр – фр!

Сәскәләр:  - Хәйерле көн, көн!

Терпе:   -  Сәскәләр, зинһар өсөн, әйҙәгеҙ минең әсәйемде ҡотлайыҡ.

Сәскәләр:  -  Беҙ риза, ә ҡайҙа барырға?

Шул ваҡыт урман эсенән Төлкө килеп сыға.

Төлкө:  -  Ниндәй тәмле, ням – ням.

                Хәҙер мин һине ашайым, ам – ам.

Терпе:  -  Ай, мин ҡурҡам, фр – фр, ярҙам итегеҙ!

Терпе сәскәләр араһына йәшенә, төлкө сәскәләр тирәләй әйләнә лә китә.  Урман эсенән Терпекәйен эҙләп Әсәй терпе сыға.

Әсәй төлкө:  -  Ниндәй матур сәскәләр, ә ҡайҙа һуң минең терпекәйем?

Терпе сыға.

Терпе:  -  Әсәй, мин сәскәләр араһында, фр – фр.

               Әсәй, һине байрам менән ҡотлайым

I алып барыусы:

• Терпекәй әсәһенә сәскә бүләк итте, ә беҙҙең Ғәзинур әсәһенә шиғыр арнаған. Әйҙәгеҙ, тыңлайыҡ.

Шиғыр:        Әсәйемдең ҡулы алтын,

Тәмле аштар бешерә.

Энә алһа ҡулдарына

Матур кейемдәр тегә.

II алып барыусы:

• Ысынлап та, әсәйҙәр нимәгә тотонһалар ҙа, бөтә эштәре лә ҡулдарынан килә. Әйҙәгеҙ, әсәйҙәребеҙгә ял биреп уларҙы байрамса биҙәндерәйек.

Уйын “Әсәйҙе биҙәндер”

5 бала әсәйҙәрен биҙәндерә.

• Әсәйҙәребеҙ тағы ла матурыраҡ булып китте. Әйҙәгеҙ әле, ысын йондоҙҙар һымаҡ әсәйҙәребеҙ көй аҫтында үтһендәр.

  Зал буйлап әсәйҙәрҙең дэфилеһы

I алып барыусы:

• Бөгөн балалар йырланылар ҙа, бейенеләр ҙә, әсәйҙәргә шиғырҙар, мәҡәл – әйтемдәр ҙә бағышланылар. Ә киләһе сәләмде экран аша ҡарағыҙ!

Экран. (Балаларҙың әсәйҙәре тураһында һөйләүе)

Балалар  әсәйҙәренә теләктәрен еткерәләр.

Ә хәҙер ҡәҙерле әсәйҙәр, хөрмәтле ҡунаҡтар, һеҙҙең өсөн музыкаль бүләк. Төркөмөбөҙ тәрбиәләнеүсеһенең атаһы һәм әсәһе  ә башҡарыуында йыр.

• Рәхмәт. Балалар, йырға тороғоҙ.

Йыр “Һәр ваҡыт булһын ҡояш”  (Балалар һәм әсәйҙәр бергә башҡара)

 II алып барыусы:  - Ҡәҙерле әсәйҙәр, ҡунаҡтар! Һеҙҙе тағы ла байрам менән ҡотлайбыҙ! Ғаиләләрегеҙгә именлек, күңелд