"3 харлаан уругнун чажын хылбыктаары"
план-конспект занятия (младшая группа)

   «3 харлаан уругнун чажын хылбыктаары»

Сорулгазы: Чажын хылбыктаарынын ёзу-чанчылын, ужур-утказын уругларга билиндирип ооредири;

Ооредиглиг сорулгазы: дыннаан тоолун ойнап билиринге, кол маадырнын дугайында кыска чугаа чогаадып билиринге ооредир;

Сайзырадыр сорулгазы: харылзаалыг чугаа сайзырадылгазын чорудар, алган билиглерин бедидер;

Кижизидилгелиг сорулгазы: уругларны куш-ажылга, бойдуска, ог-булезинге ынак хумагалыг болурунга чанчыктырарын, кижизидер.

Дерилгези:  огнун херекселдери, артыш, хачы, сыртык, аяк, тос карак, улегер домактар, белекчигеш.

Чорудуу:

 I. Организастыг кезээ:          Эрги-Барлык суурувустун

                                                        «Хунчугеш»деп садигинде

                                                        Эрес-кежээ бичии чаштар

                                                        Хылбык дойда чедип келди.

- Экиивенер!

II. Киирилде. Кырган-аванын эге созу.

                                                        Уе дуптен тыва чонум

                                                        Уш-ле харлаан бичии чаштын.

                                                        Бажын дугун хылбыктаарын

                                                        Байырлал деп санаар чораан.

- Байырлалдын кол утказы уругну ончулендири болур. Чуге дизе хылбык кескен улуг назылыг торелдери йорээл салгаш, мал-маганын, белээн сунуп турган.  Оон ужуру уруг ада-иезинге чажындан дузалажып, малдын он-чузунун ылгап билир, боду ончулуг болур, эт-севинге, эдилелдеринге хумагалыг болурунга кижизидер чаагай чанчыл.

III. Кол кезээ. Кырган-ачазынын (даайы) созу.

- Бичии уругнун бажын хылбыктап кезерде баштай хачыны артыжап алыр. Ону хун аайы-биле

  уш долгандыр айызаар. Оон хылбыктап кезип тура йорээлин салыр:

                                                            Кезер дээш кеспедим,

                                                            Кедизинде кадык оссун.

                                                            Кыргыыр дээш кыргывадым

                                                            Кырыгыже чоон кара чаштыг чорзун.

Хылбыктаан дугун ак поске ораагаш, авазынга хулээдип бээрге, оон сыртыынын иштинче суп шыгжаар база йорээлин салып хылбыктаар.

                                                                Ак судум чаштым

                                                                Арыг орун алгадым.

                                                                Торлаа дег оорлуг чор

                                                                Тогдук куш дег чараш болзун.

                                                                Карактарын коску болзун

                                                                Кулактарын дыыжы болзун

                                                                Бора хек дег ыраажы бол

                                                                Мочурга дег озуген бол.

III. Сула шимчээшкинниг салааларга оюн «Матпаадыр»

                                                     Матпаадыр балыктаар,

                                                     Бажы-Курлуг малдаар

                                                     Ортаа-Мерген от салыр,

                                                     Уваа-Шээжен уран-шевер,

                                                     Бичии-Мерген бижик коор,

                                                     Кылбас, тутпас ажылы чок

                                                     Кызыл-Маадыр алышкылар.
IV. Туннели.

-  Уруглар силерге: Улуг кижи коргеш шайын кудар болзунам

                                  Бичиилерни коргеш конфет чигирин улежир болзун

                                  Сайзанактап ойнап хоглээр

                                  Чассыг шулун чугаалыглар

                                  Алдын холдуг кежээ болзун

                                  Аас-кежик бургээр болзун.