Сценарий празднования Нового года по восточному календарю "Суттуг шай".
материал (средняя группа)

Достак Алена Окал-ооловна

Данный конспект предназначен для педагогов по проведению национального Нового года "Шагаа" по восточногму календарю.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл stsenariy_suttug_shay_1.docx27.44 КБ

Предварительный просмотр:

Кызыл-Мажалык суур  «Чечек» уруглар садынын

кижизидикчи башкызы: Алена  Окал-ооловна  Достак.

Тема: Хундуткелдиг чем  «Суттуг шай».

Этирер болуу: Улуг болук уруглары.

Сорулгазы: «Шагаа»  деп чул ол?

 - байырлалды кысказы- биле тайылбырлаары;

- тыва чоннун  хундуткелдиг чеми  суттуг  шайнын  ёзу  чурумун  таныштырап  билиндирери;

- шулуктевишаан салаанын шимчээшкиннерин  денге коргузери;

- аянныг ырлап, шулуктерни тода болгаш дынзыг кууседири.

Дерилгези:Шай, дус хавы,суг,сут;  тос карак, хонек, аяктар.

Кичээлдин чорудуу:

(Тыва хептер кеткен уруглар ог иштинде чартык тогериктей олуруп алган олурарлар).

Башкы:Бо хун бистер Шагаа хунун байырлап этирер бис.

    -  «Шагаа»- деп чул ол? (улуг байырлал-дыр)

 -  Кандыг чоннун байырлалыл ол? (тыва  чоннун)

 -  Чунун дугайында байырлалыл ол? (чаа чылда уткуп, эрги чылды удээри)

 -  Шагаа байырлалын тыва чон канчаар этирип турырыл? (кодан болгаш ог иштинин  сурээ, боктан адырып, аштанып  арыгланыры, оон соонда хондур-дундур ырлажып, улегер домактажып тывызыктажып, кожумактажып , янзы –буру оюннар ойнап, амданныг чемнер инделгеп, аштанып чемненири.Тыва улус бот-боттарынче,  аалдажып киреринге ынак  улус).

Башкы:  Аалдажыр дээрге, чуу деп таылбырлаар силер уруглар? (чанында азы кожазында оглерже барып унуп, киреринге кончуг ынак чораанар).

   -  А бистер база олардан чыда кагбайн, аянныг чараш шулуктеривис бадырыптаалынар  уруглар.

Башкы:  1-де Огге аалчы кижикирип кээргебажын ээзи кижи чуну канчаарыл?  (аалчыны  уткупаары…);

2-де   -уткуп хулээп алгаш чуну канчаарыл?  (аалчы – биле экилежип мендилежири…),  ( шын экилежири  нкоргузер)

3-те   - экилешкен соонда чуну канчаарыл?  ( олут сандайже этрип олуртуру);

 4-те   - ол утка хундулеп  олурт каш ам-на чуну канчаарыл?  (ам-на аяк-шайын хундулеп сунары)

 (Шак бо 4 ангы кезекти ,2 уругхары угда оюн-коргузуг кылдыр ойнап когузер).

Бащкы:  Эр хейлер ,дыка-ла чараш шын ёзу чурумну коргустунер.

 - Шынап–ла , бистин улуг улузувус, ада-огбелеривис огге кирген аалчыны дорче чалап, изиг суттуг шайын кудуп .сунуп  хундулээр  болгай. А  хайындырган шай деп чемивис канчаар тыптып  кээрил? (сугга дус, шайны холааш хайындырган соонда сутту кудуп холуурувуск  аам-на суттуг шайын чан болу бээр).

   (Суттуг шайнын холуксааларын: дус, каа ршайны, суг сутту кургаг ботары нуруглар чангыстап коргуспушаа надап  коргузерлер).

Бащкы :Ынчангаш чаа хайынган суттуг шайынын устун огнун ээзи тос-карак–биле чалбарып чажар  (башкы коргузер):

Эрбенниг чувеге амзатпадым,

Эки чемим дээжизи-дыр

Аастыг чувег еамзатпадым

 Ак чемим усту-дыр.

  Танцы – сам «Аяк-шайым»    

- «Тос карак» дээрге. Тыва улустун эн-не унелиг ,хундуткелдиг эди-дир. Оон-биле шайынын устун оран делегейже чажып чалбарып, чонунга. ог-булезинге болгаш чоок кижилеринге эки чуулду аас-кежикти дилээр бооп турар.

          (Чажыг соонда, аяктарда шайларны аалчыларга, ада-иелерге сунар ).

Башкы:Аяк-шайны кажан-даа чангыс холлу биле сунмас, а ийи холдап сунар бооп турар. Шайны эмин эттир долдур кутпас, чуге дизе, аалчы далашпазын, ам база бир катап шайын эжэп ишсин дээни ол бооп турар

( Башкы ону бир аалчыга сунуп коргузер).

Башкы :А огге шай, дусту каяа ашыгжаарыл уруглар?    (дускай хапка, ынчангаш ону «шай, дус хавы» деп адаар).Ынчангаш шай, дус хавын кажанда-даа, каяа-даа ол ийини кезээде кожа, кады,бедик черге азар ужурлуг бис. Огнун, бажынын эн-не хундуткелдиг эди бооп турар.

-Эр-хейлер, ак чемивис суттуг шайнын дугаыйнда кончуг солун ажыктыг чуулдерни билип алдывыс. Улегер домактардан чугаалай кааптар бис бе уруглар?

Шичченгир оюн «Согур  аза»

Ыры  «Шайывыс».

Башкы:  Бо хунгу оюн коргузуувусте хундуткелдиг чемивис шайнын дугайында эн-не солун, ажыктыг ,дузалыг чуулдерни ооренип билип ап, «шайны» алгап-йорээп, танцы самывысты бараалгадып, хоглуг ойнап хогледивис уруглар.

Ынчангаш, тыва кижинин оонге шайны узуктелдирбейн хайындырып, хонек куруглатпас чораан демдээ ол бооп турар.

ШАЙ – ог-булеге  эн-не хундуткелдиг чем боопартканын кажанда-даа утпайн чоруурунарны кузедим уруглар.

Башкы: Кожа  аалдар аразынга кок паш ойлуп

Хондур дундур шага хунун байырлаар бис

Аккыр шайым изиг турар, эжиим ажык

Аралажып, унчуп-киржип чоруул чонум!

Шупту аалчылар – биле кады танцы-сам  «ЧЕЛЕР-ОЙ»

(Столдарже аалчыларны болгаш уругларны аштанып чемнениринче чалап олуртур)


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий празднования Нового года

Сценарий новогоднего праздника...

Сценарий празднования Нового года в старшей группе

Новый год – самый долгожданный и радостный праздник для всех - больших и, особенно, для маленьких - граждан страны. Он несет с собой радостное настроение, добрые ожидания; вселяет надежду и веру в луч...

Сценарий празднования Нового года «Хрюша биле хоглуг чаа чылды уткуулунар!»

Чаа чылга тураскааткан «Хрюша биле хоглуг чаа чылды уткуулунар!» деп оюн-хоглээшкиннин сценарийи....

Сценарий празднования "Нового года"

Сценарий празднования "Нового года"...

Сценарий празднования Нового года в средней и старшей группах "Новогоднее чудо"

Сценарий празднования Нового года в старшей и подготовительной группах...