Гущэхэпхэ
материал (старшая группа)

Сабийхэр зал дахэу гъэщlэрэщlам щlохьэ.

Гъэсакlуэ: Цlыкlухэ, фепльыт, нобэ хьэщlэ куэд къытхуэкlуащ.

Салам гуапэ едывгъэхи, дахуэвгъэгуфlэ, гукъыдэж иlэн хуэдэу.

Сабийхэр: Фи махуэ фlыуэ!

Гъэсакlуэ: Фыкъеблагъэ! Цlыкlухэ, дэ дыщыпсэу къэралыр фщlэрэ? (Урысей - Медина). Дэ ди къэралыр инщ, дахэщ, лъэщщ. Абы хохьэ республикэ цlыкlу зыбжанэ. Дэри дыщопсэу апхуэдэ зы республикэ. Дэ ди республикэм сыт и цlэр? (Къабардей-Балъкъэр Республикэ - Рахим)

Пэжщ, цlыкlухэ. Мыбы фопщэу лъэпкъ зэмылlэужьыгъуэхэр: урысхэр, адыгэхэр, балъкъэрхэр, нэгъуэщl лъэпкъхэри.

Дэ ди республикэм къалэ дахэ куэди, къуажэ дахэ куэди иlэщ. Дэ дыщыпсэур дэнэ? (Къалэщ). Сыт ди къалэм и цlэр? (Шэджэм - София). Иджысту къуажэхэри къалэм ещхь мэхъу. Пасэрей зэманым къуажэ унэхэр сэманкlэ ящlыу щытащ, мэкъу, къамыл тыралъхьэу арат.

Сабийхэм егъэлъэгъун къалэмрэ, къуажэмрэ.

Гъэсакlуэ: Цlыкlухэ, нобэ ди садым письмо къырагъэхьащ къуажэм къикlыу. Феплъыт ар зэрыдахэр, дамыгъэхэр тету. Фыхуей абы итыр къэфщlэну? (сабийхэм я жэуап)

Письмор зэlудохри доджэ.

Фи махуэ фlыуэ, цlыкlухэ! Ди гуапэщ ди письмор къыфlэрыхьащи. Нобэ ди къуажэм гуфlэгъуэшхуэ диlэщ – сабий дыгъэ къытхэхъуащ! Фыкъыдогъэблагъэ ди гуфlэгъуэм. Фlыкlэ!

Гъэсакlуэ: Нытlэ, цlыкlухэ, дыкlуэн хьэщlапlэ? (сабийхэм я жэуап)

Сыт къалэм дикlыу къуажэм дызэрыкlуэ хъуныр сыт? (машина, автобус, велосипед) Нобэ дызэрыкlуэныр къэтщlэн щхьэкlэ мы къуэжыхьым фыкъедаlуэ:

Цlыхухэр къалэм йокlри къуажэм ешэ,

Иlэщ абы рули шэрхъи цlыху тlысыпlэ куэди.

Билетыр къыдощэхури дыздыхуейм дешэ. (Автобус)

Пэжщ. Нобэ автобусымкlэ дыкlуэнщ къуажэм.

(Автобусым ещхьу щыт шэнтхэт сбийхэр тотlысхьэхэри макlуэ)

Гъэсакlуэ: Дыкъэсащ. Дэнэт дыкъыздэкlуар? (къуажэм). Письмо къытlэрыхьам мыра дыкъыздырагъэблэгъар. Дытетыркъэнщ.

(Нанэр къыщlокlри сэлам къарехь, ирегъэблагъэ)

Нанэ: Фи махуэ фlыуэ! Фыкъеблагъэ! Фыкъэтlыс!

(Сабийхэр шэнтым мэтlыс) (гъы макъ)

Гъэсакlуэ: Ар сыт макъ? Хэт гъыр?

Нанэ: Цlыкlухэ, феплъыт, гъыр ди сабий цlыкlур аращ. Ар къалъхуа къудейщ, аращ щlэгъыр. Ар щlэупскlэн хуейщ, бэяужын щхьэкlэ.

(Нанэм гуащэр къещтэ, щlеупскlэ, гъы макъыр мэувыlэж)

Гъэсакlуэ: Ижь ижьыж лъандэрэ сабий къалъхуа иужь цlэ фlащ. Цlэ къыхахым мыхьэнэшхуэ иlэщ, абы епхауэ ябж адэкlэ сабийм и гъащlэр къызэрекlуэкlынур. Адыгэ хабзэмкlэ щlалэ цlыкlу дунейм къытехъуамэ, абы и адэшхуэм е лlыгъэ зыхэлъ нэхъыжь гуэрым и цlэ фlащ. Хъыджэбз дунейм къытехъуамэ – и анэшхуэм е цlыхубз дахэ, цlыхубзыфl гуэрым и цlэ ират.

Цlыкlухэ, дэри нобэ цlэ фlэдывгъэщ мы сабий дыгъэм. Сыт хуэдэ цlэ фщlэхэр? (Рашид, Ислам, Алан, Альбина, Бэлла, Тимур, Хазрет, Зарема, Рузана, Салим).

(Сабийхэм цlэхэр къырабжэкl, салим цlэр къыхухах).

Нанэ: Цlыкlухэ, ди дадэми и цlэр Салимщ. Салим жиlэмэ – цlыху узыншэ , цlыху мымыр жиlэу аращ. И адэшхуэм ещхьу Салим фlэтщынщ мы ди сабий дыгъэм.

Гъэсакlуэ: Цlыкlухэ, сабийр ин хъуху ягъафlэу Салим цlыкlукlэ еджэнущ. Ин хъумэ и цlэри ин хъунущ, Салим жаlэнущ. Дыхэхъуэху ди цlэри дигъусэу хохъуэ. Фэ дапхуэдэу иджысту къызэрывэджэр? Ин фыхъумэ фи цlэр дахуэдэу зэрыжаlэнур?

(Сабийхэм я цlэхэр къырабжэкl).

Гъэсакlуэ: Фlыдыдэу къыджефlащ. Арати Салим зэдгъэцlыхуащ. Фэри фи цlэхэри жетlащ. Цlыкlухэ, нобэ дэ зэдгъэлъэгъунщ адыгэхэм я хабзэ – гущэхэпхэ – сабийр япэу гущэм зэрыхапхэр.

Нанэ: Зэманыр къэсащ сабийр гущэм хэтпхэну. А хабзэр нобэ фэдгъэлъэгъунщ.

(Нанэм гуащэр гущэм хепхэ)

Гъэсакlуэ: Нанэм сабийр гущэм хипхащ. Адэкlэ сыт тщlэн хуейр.
Сабийхэм: Щlэдупскlэурэ гущэкъу уэрэд цlыкlу жеlан хуейщ. (Рамина)

Гъэсакlуэ: Сыт гущэкъу уэрэдыр зиlысыр?

Сабийхэм: А уэрэдыр жаlэурэ сабийхэр ягъэжей. (Рахим)
Гъэсакlуэ: Иlэттlэ дэри жедывгъэlэт гущэкъу уэрэд мы Салим цlыкlу. Жетlэн?
Сабийхэм: Нытlэ.

Жей, си 1эф1, си ф1ыгъуэ,
Жей си гурыф1ыгъуэ,
Си къудамэ ц1ык1уу къыдэжа!
Жей, си нэху, си дыгъэ,
Жей, си насып щыгъэ,
Си удз гъэгъа ц1ык1уу къыхэжа!

Нанэ: Сыту фlыдыдэу жефlа уэрэд цlыкlур.
Гъэсакlуэ: Арати жеящ Салим цlыкlур. Нобэ ди Салим и гуфlэгъуэ махуэщ. Сабийр гущэм япэй хапхауэ жеиху, хьэщlэхэм загъэпсэхуртэкъым, абы тыгъэ хуагъэхьэзырт. Дауэ къыфщыхъурэ, сыт тыгъэу сабийм хъагъэхьэзырырт сабийм?

(Сабийхэм къырабжэкl: щыгъын, вакъэ, зэрыджэгун хьэпшып)

Гъэсакlуэ: Пэжщ. Хэт джанэ хуидт, хэт лъэпэд хуищlт, хэт зэрыджэгун хьэпшып хуищlт. Ауэ нэхъыбэм джанэ е щэкl джанэ зэрадын ират. Дэри нобэ Салим цlыкlу хуэтщlынщ джанэ дахэхэр.

(Сабийхэм джанэм гъызырхэр трагъапщlэри нанэм ират)

Гъэсакlуэ: Фlыдыдэу фщlахэщ, цlыкlухэ. Мы джанэхэр Салим тыгъэ худощl.

Нанэ: Фыпсэухэ. Псори дахэ защlэщ. Иджы феша хъунщ, тlэкlу зыдгъэпсэхунщ.

Къафэ (сабийхэм джэгу ящl)

Гъэсакlуэ: Сабийр дунейм къытехьа иужь, псори абы ехъуэхъу, фlы жыраlэ. Дэри девгъэхъуэхъу мы сабий дыгъэм.

1. Псэ быдэ цlыкlу Тхьэм ищl. (Айдана)
2. Узыншэ цlыкlуу Тхьэм къигъэхъу. (Медина)
3. Насыпыфlэ цlыкlу Тхьэм ищl. (Ясмина)
4. Лlыхъужьу Тхьэм къигъэхъу. (Камилла)
5. И адэ анэм я щхьэр лъагэу езыгъэlэтын Тхьэм ищl. (Рахим)
6. Нэхъыжьхэм пщlэ фхуищlыу Тхьэм игъэпсэу. (Рамина)
7. Лlы быдэ, цlыху пэж Тхьэм ищl. (Эмир)
8. Хабзэм тету Тхьэм игъэпсэу. (София)
9. Гъащlэ кlыхь Тхьэм къырит. (Азнаур)

Нанэ: Фыпсэу псори. Дэри нобэ тыгъэ диlащ – адыгэ шхыныгъуэхэр.

(Cабийхэм нанэм сэлам ирахыж)

Гъэсакlуэ: Иджы хъунщ дызэрыхьэщlар. Дыкlуэжынщ. Мы адыгэ шхыныгъуэхэр группэм щытшхынщ.