Тоол чурттунче аян
методическая разработка по художественной литературе на тему

Монгуш Марита Михайловна

Тоол чурттунче аян

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл tool_churttunche_ayan.docx35.17 КБ

Предварительный просмотр:

         Тема: Тоол чурттунче аян-чорук.  10-га чедир саннар.

Сорулгазы: 10 иштинде саннарны катаптаары:

 Ооредиглиг: 10-га чедир аай, дедир санаары, геометриктиг хевирлерни катаптаары, неделянын хуннерин адаары.

Сайзырадыр:  Уругларнын  угаан-медерелин, кичээнгейин, сос курлавырын  сайзырадыр.  

Кижизидер: Уругларны дузааргак чорукка  кижизидер. 

Баш  бурунгаар  кылган  ажыл: Чуруктар-биле  ажыл.

Дерилгези: Геометриктиг хевирлер, саннар, ИКТ.                                                                  

                                     Кичээлдин  чорудуу:

1. Организастыг кезээ.

-Уруглар, богун бистин группавыста чагаа келген. Кымдан келген эвес коруп корээлинерем. Илбичиден ышкажыл, уруглар. Каям чагаада чуну бижип каан эвес коруп корээлинерем.

        (Карта бар. Оон ынай  хуулгаазын Фея бисти Тоол чурттунче  четвергте чалап турар-дыр.

         Экии, уруглар! Силерни мен кайгамчыктыг тоол чурттунче чалап тур мен.

                                                                                                       Хуулгаазын Фея.  

-Неделянын хуннерин адап корунерем, уруглар? Кажан четверг келир эвес.

    (Понедельник, вторник, среда, четверг, пятница, суббота, воскресенье).

-Понедельник  дээрге неделянын каш дугаар хунул, уруглар? (1  дугаар хуну).

-Неделянын 2 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар? (Вторник).

- Неделянын 3 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар? (Среда).

- Неделянын 4 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар?  (Четверг).

-Богун четверг ышкажыл уруглар. Четвергте бисти кым чалаан ийик, уруглар?

-Хуулгаазын Фея.  

-Ынчангаш ам Тоол чурттунче чоруптаалынарам.

-Хуулгаазын Тоол чурттунче аян-чорук кылырда, хуулгаазын ковер-биле чоруур бис. Шупту карактарынар шийиптинерем. Ам коруп келинер. Бистин хуулгазын коверувус чедип келди. Ынчангаш шупту олуруптаалынарам.

                           Наш ковер летит и мчится,

         Трудностей мы не боимся.

        Сказочный мир попадем,

        И героев позовем!

-Уруглар, тоол чурттунун 1 дугаар станзиязында чедип келдивис. Силерге мен билеттер бээр мен. Билеттерде каш деп сан бар-дыр, ынча дугаар сандайга олурар силер.

1. Станция «Геометриктиг хевирлер». (Геометрические фигуры).

-Бис геометриктиг хевирлер станциязында чедип келдивис. Мында шупту геометриктиг хевирлер холужуп калган. Бо геометриктиг хевирлерни шын кылдыр ылгап салыптар болзувуса, 2 дугаар станция чедип келир. Канчаар, кандыг хевирлиг кылдыр ылгап болур бис.

        (Ону, хевири, хемчээли).

-Уруглар, баштай шупту кызыл оннуг геометриктиг хевирлерни чыып эккелинер.

-Ам уш булунчуктарны, тогериктерни, дорт  булунчуктарны.

-Эр-хейлер! Ам геометриктиг хевирлер станциязын алаак (поляна) кылдыр кылып калдывыс. Улаштыр чоруптаалынар.

        (Сандайларга олуруптар).

2. Станция «Ковуруг». (Мост).

-Ковуруг станциязында чедип келдивис. Бистин мурнувуста хем бар, а ковуруг урелген. Ковуругну кылыптаалынарам. Ковуругну кылырда чуну кылырыл? Стол кырында саннар бар 1-10 чедир. Ол саннарны шын кылдыр салыр.

-Ам шупту санап корээлинерем. Ам дедир.

-Эр-хейлер!

-5 деп саннын мурнунда каш деп сан бар-дыр? и т.д.

--Эр-хейлер! Бис ковуругну кылырынга дузалашкан бис.

-Ажылдаан улус холдарывысты бичии дыштандырыптаалынарам.

      (Сандайларга олуруптар).

Салаалар-биле оюн.

           Раз-два-три-четыре-пять!

           Будем пальчики считать—

Крепкие, дружные,

Все такие нужные…

-Ам улаштыр чоруптаалынар.

       

3. Станция «Шыргай арга». (Лесная чаща).

-Уруглар, бис ам  «Шыргай арга» станциязында чедип келдивис. Бо аргада чуу турары ол уруглар? (Адыг).

-Чуге мунгарап турары ол адыгнын?

-Адыг-биле бир-ле чуул болганы ол-дур. Стол кырында карточка бар дидир ышкажыл. Адыг канчаар кылырын билбейн турар, ынчангаш мунгарап турар ышкажыл. Уруглар, силер адыгга дузалажыптар силер бе? Моогуну чуруур ышкажыл.

          (Моогу чуруур).

-Эр-хейлер! Адыгга дузалаштывыс. Ол биске улуу-биле четтиргенин илередип турар-дыр.

Физминутка.

              Я иду и ты идешь.

 Я иду и ты идешь—1, 2, 3 (Шагаем на месте)

 Я пою и ты поешь—1, 2, 3 (Хлопаем в ладоши).

 Мы идем, и мы поем—1,2,3 (Прыжки на месте)

 Очень дружно мы живем—1, 2, 3 (шагаем на месте).    

Ам улаштыр чоруптаалынарам.

4. Станция «Тоол хоорай». (Сказочный город).

-Уруглар бис «Тоол хоорайында» чедип келдивис. Тоол  хоорайнын чараш деп чувезин. Мында кымнар чурттап турарыл? Бисти чалаан  хуулгаазын Фея база мында чурттап турар ышкажыл. Оон ынай Адыг, кукла Катя база чурттап турар.

-Уруглар, мен силерни чалаарымга чедип келгенинерге дыка ооруп тур мен. Силер бергелерге торулбайн, кылыр чуулдерни кылып, дузалажыр чуулдерге  дузалажып чорааш чедип келген-дир силер. Мында мээн эштерим база силерден дуза дилеп турар-дыр. Олар бодалгалар бодап чадап каан. Бодалга бодаарынга дузалажыр силер бе?

-Яблоняга 10 яблок озуп турган. 2-зин  уруглар чипкен. Каш яблок артканыл?

-2 аът каш кудуруктугул?

- 3 инек каш мыйыстыгыл?    

-Четтирдивис, уруглар!

В: Бистин аян-чоруувус моон-биле доозулган, чоруур уевис келген. Байырлыг!

Ф: База катап четтирдивис, уруглар. Байырлыг!

-Ам база хуулгаазын коверувуска олурупкаш чоруулунар. Шупту карактарын шыйып алыр. Чаа  хуулгаазын коверувус чедип келди, олуруптаалынар.

5. Туннел.              

- Бистин богунгу аян-чоруувус солун болду бе? Чуу солун болду? Берге болду бе?

-Богун бис шупту эптиг-найыралдыг тоолдарнын маадырларынга дузалашкан бис. --Эр-хейлер!                            

              Наш ковер летит и мчится,

         Трудностей мы не боимся.

        Сказочный мир попадем,

        И героев позовем!

Раз-два-три-четыре-пять!

Будем пальчики считать—

Крепкие, дружные,

Все такие нужные…

Я иду и ты идешь—1, 2, 3 (Шагаем на месте)

 Я пою и ты поешь—1, 2, 3 (Хлопаем в ладоши).

 Мы идем, и мы поем—1,2,3 (Прыжки на месте)

 Очень дружно мы живем—1, 2, 3 (шагаем на месте).    

          Тема: «Маша болгаш адыг».  10-га чедир саннар.

Сорулгазы: 10 иштинде саннарны катаптаары.

 Ооредиглиг: 10-га чедир аай, дедир санаары, геометриктиг хевирлерни катаптаары, неделянын хуннерин адаары.

Сайзырадыр:  Уругларнын  угаан-медерелин, кичээнгейин, сос курлавырын  сайзырадыр.  

Кижизидер: Уругларны дузааргак чорукка  кижизидер. 

Баш  бурунгаар  кылган  ажыл: Чуруктар-биле  ажыл.

Дерилгези: Геометриктиг хевирлер, саннар, ИКТ.

                                                                 

                                     Кичээлдин  чорудуу:

1. Организастыг кезээ.

  Алдын хунум! Ак-кок дээрим!

  Ажы-толум, экии-экии! (Экии!)

  Михайловна башкынар мен

  Санап, бижип билиринерни  

  Сонуургаар дээш чедип келдим. Белен силер бе?  

-Богун  бистин шуптувуска солун болгаш хоглуг болуру-биле адыштарывысты урупкеш, каттыржыптаалынарам!

-Эр-хейлер!

-Уруглар, богун бистин кичээливисте дыка солун аалчылар аалдап келген. Кымнар аалдап келген эвес, бо тывызыкты тыптар болзунарза билип кааптар силер. Кичээнгейлиг дыннанар:

 Корзинкада уруг олурар.

 Ол корзинканы адыг чуктеп алган, ону бажынынче аппар чыдар.

-Чуу деп тоолдун маадырлары-дыр, уруглар? (Маша болгаш адыг).

-Шын-дыр! «Маша-биле адыг» деп тоол. Олар бистин богунгу аалчыларывыс. Олар бисте анаа-ла аалдап келбээн, даалгаларлыг келген. Маша-биле адыгнын даалгаларын кууседиринге белен силер бе, уруглар? Маша-биле адыгнын 1-ги даалгазы.

Даалга 1.

-Столдар кырында геометриктиг хевирлер бар. Мен 1 чуулду (предметти) коргузеримге, силер кандыг геометриктиг хевирге домей-дир, ол геометриктиг хевирни кодурер силер.

*Тавак, кандыг геометриктиг хевирге домей-дир?

       (Огурец, мячик, крыша и т.д.)

-Эр-хейлер!

-Ам мен геометриктиг хевирлерни адаарымга, силер оларга домей чуулдерни адаар силер.

-Бо бажында кандыг геометриктиг хевирлерни ажыглаан-дыр?

-Эр-хейлер!  Маша-биле адыгнын даалгаларын эки куусеттинер, уруглар. Ам 2-ги даалгаже кирерде каракка мергежилгеден  кылыптаалынарам.

2. Каракка мергежилге. (Гимнастика для глаз).

Мы гимнастику для глаз

Выполняем каждый раз.

Вправо, влево, кругом, вниз

Повторять ты не ленись.

Укрепляем мышцы глаз,

Видеть лучше будет сразу.

Даалга 2.

 -Ам бистин аалчыларывыс силернин-биле «Молчанка—Ыыттавас» деп оюнну ойнаксап турар-дыр.

Оюн  «Молчанка—Ыыттавас».

-Мен айтарыглар салыр мен, а силер ыыттавайн чугле карточка кодурер силер. Бо оюнда кол-ла чуул, кым-даа ыыттавас.

-Он талакы холувуста каш салаа барыл?

-Светофорда каш карак барыл?

-2 ытта каш думчук барыл?

-2 кускеде каш думчук барыл?

-2 диисте каш кудурук барыл?

-Эр-хейлер!  Маша-биле адыгнын даалгаларын эки куусеттинер, уруглар. Ам 3-ку даалгаже кирерде артикуляциялыг гимнастикадан  кылыптаалынарам.

3. Артикуляциялыг гимнастика (артикуляциялыг гимнастика).

   Спрятался.

Пальчик  о пальчик тук-тук-тук,

Ножками быстренько туп-туп-туп,

Личико спрятали-ух (закрыли лицо руками).

Даалга 3.

-3-ку даалгада силерни неделянын хуннерун адап корунерем деп турар-дыр, уруглар.

-Неделянын хуннерин адап корунерем, уруглар?

    (Понедельник, вторник, среда, четверг, пятница, суббота, воскресенье).

-Понедельник  дээрге неделянын каш дугаар хунул, уруглар? (1  дугаар хуну).

-Неделянын 1-ги хунун кандыг он-биле демдеглеп каан-дыр?

-Неделянын 2 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар? (Вторник).

- Неделянын 3 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар? (Среда).

- Неделянын 4 дугаар хунун чуу деп адаарыл, уруглар?  (Четверг) и т.д.

-Неделянын 7-ги хунун кандыг он-биле демдеглеп каан-дыр?

-Эр-хейлер! Ам 4-ку даалганы кууседиилинер.

2. Физминутка.                

                  Я иду и ты идешь.

 Я иду и ты идешь—1, 2, 3 (Шагаем на месте)

 Я пою и ты поешь—1, 2, 3 (Хлопаем в ладоши).

 Мы идем, и мы поем—1,2,3 (Прыжки на месте)

 Очень дружно мы живем—1, 2, 3 (шагаем на месте).    

-Шупту дыштанып алдывыс. Ам улаштыр 4 дугаар даалганы кууседип кириптээлинерем.

Даалга 4.

-Уруглар, шупту 1-10 чедир санаптаалынарам.  Ам дедир санаптаалынар.

Стол кырында саннар бар 1-10 чедир. Ол саннарны шын кылдыр салыр.

-Эр-хейлер!

-5 деп саннын мурнунда каш деп сан бар-дыр? и т.д.

--Эр-хейлер!

-Ажылдаан улус холдарывысты бичии дыштандырыптаалынарам.

      (Сандайларга олуруптар).

-Ам  чурук  чуруур бис. Ында 1-10 чедир саннар бар.

-Чунун чуруу унуп келди уруглар?

-Эр-хейлер!

-Ажылдаан улус холдарывысты бичии дыштандырыптаалынарам.

3. Салаалар-биле оюн.

           Раз-два-три-четыре-пять!

           Будем пальчики считать—

Крепкие, дружные,

Все такие нужные…

Даалга 5.

-Ам соолгу даалганы кууседир бис.  Бодалга бодаарынга-дыр бис.

-Яблоняга 10 яблок озуп турган. 2-зин  уруглар чипкен. Каш яблок артканыл?

Логиктиг бодалга.

Машанын платьезинде 3 вишня, 2 яблок даарап каан. 2 яблокту чипкен. Платьеде каш чимис артканыл?

А: Четтирдивис, уруглар! Бистин даалгаларывыс куусеткенинерге амырап тур бис.

М: База катап четтирдивис, уруглар. Байырлыг!

5. Туннел.              

- Бистин богунгу аалчыларывыстын даалгаларын кууседирге солун болду бе, уруглар?  Чуу солун болду? Даалгалар кууседирге берге болду бе?

-Богун бис шупту эптиг-найыралдыг  даалгаларны куусеттивис.

-Эр-хейлер! Ам бис база шупту чоруптаалынар. Байырлыг.                          

  Мы гимнастику для глаз

Выполняем каждый раз.

Вправо, влево, кругом, вниз

Повторять ты не ленись.

Укрепляем мышцы глаз,

Видеть лучше будет сразу.

                                                                                                                                                                                                                         


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Тоол-биле ажылдаарынга методиктиг сумелер

Даны методические рекомендации по ознакомлению детей со сказками....

«Адазыннын уш чагыы» (Татар улустун тоолу)

«Адазыннын уш чагыы»(Татар улустун тоолу) Бир-ле черге ийи оолдуг кырган ашак чурттап чораан. Бир ле хун ашак оолдарын чанынче кыйгыргаш чугаалаан:...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Сорулгазы:Ооредиглиг:Уругларнын билир тоолдарын эки сактып билип алырынга болгаш оларны танып билиринге ооредири. Сайзырадыр:Уругларнын боданыр чоруун, сактып алырын сайзырадыр; Бижимел ажылга ур...

Презентация "Тоол чурттунче аян-чорук"

уругларнын дыл домаан сайзырадыры...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Ортумак болуктун уругларынгачугаа сайзырадылгазынынгаажык кичээл«Тоол чурттунче аян-чорук»...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Темазы: «Тоол чурттунче аян-чорук»Чугулазы:Чамдык ада-иелер уругларга тоолдар номчуп бербейн турары - биле база амгы уеде уругларнын  номнарга сонуургалы чавыс деннелде  келгени-...

Улуг болукке кичээл Огбелернин чурттунче аян чорук

Тургускан: дээди  категориянын   башкы    Саин-оол Чечек Борбак-ооловна...