сценарий праздника шагаа
учебно-методический материал (подготовительная группа) на тему

Монгуш Чодураа Маадыр-ооловна

праздник на тувинском языке 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл shagaaaa_avtosohranennyy.docx32.97 КБ

Предварительный просмотр:

МБДОУ д/с «Сайзанак» с. Шекпээр

Утверждаю

заведующая МБДОУ д/с «Сайзанак» с. Шекпээр

_______________/Ооржак А.С

старшей разновозрастной группы

Воспитатели: Байлан Ч. С.

Монгуш Ч.М.

2015 г.

Сценарий праздника Шагаа.

Группаны шагаага белен кылдыр каастап каан. 

        “Священное дерево”, ленточка чалама.
        Ыры «Арбай хоор» шупту уруглар ырлаар.

Башкы: Шаанда шагда тыва чон канчаар экиилежир чорааныл, чуу деп бодап тур силер?

          Уругларнын харыызы.

Башкы: шаанда бистин огбелеривис чолукшуп чораан. Чолукшууру дээрге-ле экиилежири-дир. Чолукшуурда бичии назылыг кижи холдарынын адыштарын куду корундур тудуп алыр, улуг назылыг кижи холдарынын адыштарын ору корундур тудуп алгаш, бичии назылыг кижинин холдарынга эккеп тутчур. (башкы ада-иелер-биле чолукшуп мендилежир, уруглар биле ада-иелер чолукшуур).

     Башкы: Чолукшуп  шагаалаал

     Чочак чооглап байырлаал!

     Хой чылы моорлап келди

     Холлу чемзиг чалай берди

    Шаг чаагай – шагаа чаагай!

    Шагаа-биле, Амыр-ла, амыр

    сагыш сеткил арыглазын Курай – курай!

Артемида: Шулук «Шагаа хуну»

Шагаа хуну уругларга –

Шагнын чаагай байыры-дыр.

Оюн-тоглаа, каткы, чугаа

Ол хун черле узулбес-тир.

Шагаа коруп, ойнап турда,

Шаа безин узулбес-тир.

Чанчыл сагып аъш-чем оргуп,

Чалажып-даа тургулаар-дыр.

Уругларга шага хунну –

Уттундурбас байырлал-дыр.

Улуг улус ону деткип,

Улам солун болдурунар!

Аялга: Шагаалаал

Шагнын чаазы келди,

Шагаа хунну унду.

Санывысты салыыл,

Чаламавыс чалаалы.

        Шагаалаал, шагаалаал.

Чаа чыл-биле шагаалаал!

Чамбы дипке чалбарыыл,

Чажыывысты чажаалы,

Артыжанып, айдызанып,

Арыг кузел сузуглээл.

        Салгын-хатка бичи чаштар

        Чарыштырып чунгуулаал.

        Хорек-чурек холзедир

        Хоглеп-ойнап алыылы.

Норбу: Чалап тур бис манап тур бис.

Шагаа дурген чедип келем

Чаагай чанчыл – сагылгавыс

Чаларадып оршээп корем.

Чолувусту йорээвишаан,

Чолукшужуп корунерем.

                      Кадак сунар, ак чем оргуур

                       Хамык  улус белен тур бис

                      Улуг улус сандан салып

                       Айдызап – ла корунерем

Группа иштин кырган-ава артыжап, йорээл состер чугаалап турар. (Ада-иелер аразындан).

Йорээл: «Чажыым чажып йорээл салдым»

Унген айнын чаазында

Унген чылдын бажын уткуй

Эртен эрте санным салып

Эргим черге йорээл салдым

                    Дээр-адам, чер-ием

                    Авыралдыг алдын хунум!

                     Ачы-буянныг Бай-Тайгам

                     Тос дээрим Долаан-Бурганым!

Амытаннын буяны дээш,

Ажы-толдун амыры дээш,

Азыраан малдын мендизи дээш

Авыралдап чедип келдим.

                              Артыш шаанак бургеп шыпкан

                           Авыралдыг Тандыларым!

                            Менги харлар бажын шуглаан

                            Бедик ала Тайгаларым

 Ачылыг бооп чаяаттынган

Алдын баштыг Тайгаларым

Буянныг бооп чаяаттынган

Буруул баштыг Тайгаларым!

                                Оран-тандым ээлери!

                                Оваарып корунерем

                                      Дорт-ле Тандым ээлери

                                      Торел чонум оршээнерем

Хана-думаа бачыт-хайы

Хадый берзин, эстей берзин!

Аарыг-аржык, бужар багы

Арлы берзин, тайлы берзин!

                             Ажынганы уттундуруп,

                              Берге уе бээрлевезин

                              Ада-огбе буян кежиин

                              Бээрледип оршээнерем

                              Курай-кура-ай!

Башкы: Уругларга айтырыглар

- Бо хун чуу байырлалын демдеглеп эртирип турарывыс ол уруглар?

- (уругларнын харыылары)

- Шагаа кандыг улустун байырлалы чувел?

- Анаа улус чуну канчаар чувел?

- Канчаар белеткенир чувел?

- Кандыг-кандыг оюн-тоглаа эртирер чувел? (уруглар харыызы)

- Тывызыктар моорейи. Тывызыкдан ыдып берейн тывынарам уруглар!

1.Шуглак чок удуур,

Суг чок чунар. (диис)

2.Курт эвес ужар,

   Куш эвес чалгынныг. (ховаган)

3.Дошка дег боттуг,

Бугадег мыйыстыг. (доос-кара)

4.Даг кырындан чаттылды,

   Дазыл дамыр чылытты. (хун)

5.Дорт алышкы дорт чузун. (час, чай, кус, кыш)

6.Аптарам ишти ак кажыктарлыг. (диш)

7.Чангыс чаак сая диштиг. (щетка)

8.Одээ ак хою кара. (ном солун)

9. Итпе-итпе кузупрар мен. (хонек)

10. Дег-дег дээрге дегбес,

     Дегбе-дегбе дээрге дегжир. (эриннер)

11. Дугде кызаш, мында кызаш,

Дугу кызыл, боду кызыл. (дилги)

12. Куй иштинде

      Кулунчак дешкилеп тур. (дыл)

Ыры «Бистин Тыва» - шупту уруглар ырлаар.

Башкы: Аваларывс, ачаларывыс анаа черле орар эвес ынчангаштын оларга бис моорейден чорудуптаал. Дурген-чугаага, узун-тынышка моорей. (ада-иелер аразындан).

Мерген чугаалар.

Вирсавия: - Хемчикти канчап кештин?

Ай-Мерген: - Хеме-биле кештим.

Вирспвия: - Шакпын дыр бе?

Ай-Мерген: - Эскербедим.

Вирсавия: - Кажан кештин?

Ай-Мерген: - Кавайлыымда.

           Алена: - Бээр кээрде кайыын кештин?

           Чолдуг: - Бээжиден бээр кештим.

           Алена: - Ырак-тыр бе, чоок-тур бе?

           Чолдуг: - Ырлап чорааш, эскербедим.

Эртине: - Аъдын чоп дерлигил?

Айран: - Актын суун кештим.

Эртине: - Терен-дир бе, сыык-тыр бе?

Айран: - Шаап кешкеш, билбейн бардым.

Оюн «Юрта».

Ыры «Дембилдей» шупту уруглар ырлаар.

Кожамыкка кончуг-ла мен… (ада-иелер аразынга)

Дан-Хаяа: Ойнап чору.

Кажыктарым хапта долу.

Кандыг оюн кагжыр бис эш?

Аъттарывыс чарыштырып,

Адаанажып салыылам, че.

Ошку-ошку оодежогун.

Аайлашты аът душту.

Хой-ла,хой боор, хомуданчыын.

Ам база аът болду

Удук сенде болду, эжим.

Бодалажып улай ойнаал.

Бодалажып кажык адар –

Бодал херек кажар оюн.

        Кажыктарын октай бербе.

        Хапка суккаш, ойнап чору.

Тыва улустун оюну «Хулур-Хулур»

Башкы: Тыва улустун чемнерин адап корунерем уруглар. Чуу деп чемнер бар чоор.

Дарина: Ак чолдуг Шагаам

Шагнын чаагай эргилдези –

Шагаа хуну байырлалда

Сузуглээнин чуу-даа чуве

Чуму-биле арыг ак боор.

        Аяс дээр-даа ак-кок оннуг,

        Аал-чурт-даа ак хар хептиг,

        Амырлажып чолукшуурда

Ак кадаан солчуп сунчур.

Чаламага агын баглаар,

Чажыг чажып, ак-сут оргуур,

Чалбарыглар, йорээлдерге

Чаагай кежик курайлап аар.

        Адыг-чарыш моорейлерлиг,

Амданыг чем найыр-дойлуг,

Ада-огбем ыдыкшылы –

Ак чолдуг бурун Шагаам.

Башкы: Тыва чемнерден адап корунерем уруглар, кандыг-кандыг тыва чемнер билир силер?

Чинчи: Чодураалыг чокпек.

Ойу кээрге, бышкан каты

Ойлеп тургаш чыып алгаш,

Калбак дашка чуура соктааш,

Каан хунге кургадып аар.

        Чыып алган оремезин

Чылча тудуп, суун ундур

        Аяктар дег борбактапкаш,

        Ам-на пашка хайындырар.

Сарыг оннуг, арыг, кылан

Саржа дораан ылгалы бээр.

Чокпээн шуурээш хырын орта

Чодурааны холуп кудар.

        Шагаавыстын хуну-даа кээр,

        Шак ол чокпек делгеттинер.

Ажы-тол-даа, уруглар-даа

        Амданнанып чип-даа ханмас.

Алдар: Суттуг шай.

Амыр-менди солушкаш,

Аалчымны хундулеп,

Аяк шайым баштады

Аъжы-чемим салыр мен.

        Суруг малды чажымдан

        Суржуп, ай деп оскен мен.

        Сутке покпес анай дег,

        Суттуг шайга ынак мен.

М. Айыран: Далган.

Арбай азы кызыл-тасты

Алгый пашка хоорган соонда,

Согаашка ургаш, бала-биле

Соктап-соктап, челбип алыр.

Чыды чаагай далганымны

Чыглып келген доргул-торел

Саржаг каггаш, суттуг шайга

Сагыш хандыр былгап чиир бис.

Чылгычы: Хойтпак.

Шымыраарып унген коктен

Шынап ынчан сут-саан элбээр.

Холу чемгир авайларнын

Хойтпаан ишпээн тыва ховар.

        Кежээ болгаш малчын борга,

Кежик чол-даа чурек  сынмас.

Суруг малы ковудээрге,

Суду-хойтпаа савазыраар.

Диана: Курут

Ааржы курут суузунун

Амгы салгал уттуп бар чор

Тыва чемнер догерезин

Тыва оол кыс кылып чрзун

Дугар: Ааржы.

Адам-огбем дамчып келген,

Ак-ла чемим дээжизи –

хоон кагбас ааржымга

Холчок ынакурен-дир мен.

        Чайнын изиг хуннеринде

        Чаткан поске кургадып аар,

        Чинге тара, далган холааш,

        Чип-даа ханмас ааржымны.

Акы-дунма – аалчыларым

Хавын дуптеп аъткарарда,

Ак-ла чемим – ааржымны

Харам чокка соннеп чор мен.

Инга: Чинге-тараа.

Чинге тара, хамык чем дег,

Чиксенчиг-даа, амданыг-даа,

Кылан сугга соолдургаш,

Кызыл-тас дег хооруп алыр.

Ынчангаштын ада-иелер силерни бис шайлаарынче чалап тур бис. Шагаа-биле, чаа чыл-биле, курай-курай!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий праздника Шагаа.

"Улу чылын уткуп тура, Шагааавысты байырлаалы!"...

Сценарий праздника Шагаа.

Сценарий тывинского национального праздника Шагаа для детей средней группы....

Сценарий праздника Шагаа в подготовительной группе

Шагаа- это проводы старого и встреча нового года по лунному календарю....

Сценарий праздника Шагаа

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Белек» с. Тээли муниципального района «Бай-Тайгинский кожуун Республики Тыва»      С...

сценарий праздника Шагаа

Шагаа традиционный праздник тувинцев....

Сценарий праздника "Шагаа - 2017"

Сценарий праздника "Шагаа - 2017"...

Сценарий праздника "Шагаа"

Цель:1.  Совершенствовать и систематизировать знания детей о воде, учить наблюдать за природными явлениями.     2. Развивать речь.     3.Воспитывать бережн...