Сценарий праздника "Шагаа"
методическая разработка (средняя группа) на тему

Сат Октябрина Кызыл-ооловна

Цель:1.  Совершенствовать и систематизировать знания детей о воде, учить наблюдать за природными явлениями.

     2. Развивать речь.

     3.Воспитывать бережное отношение к воде, как основному природному ресурсу.

      Подвести детей к тому, что жизнь человека на земле зависит от воды.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл shagaa_2.docx37.4 КБ

Предварительный просмотр:

         

Сорулгазы: 1.Тыва улустун Чаа- чыл байырлдалы-Шагаа дугайында уругларга билиндирерин уламчылаар.

2.Уругларнын дыл- домаан сайзырадыры.

3.Тыва улустун чаагай- чанчылдарынга уругларны кижизидери.

Дерилгези: улегер домактар,сут, тос- карак, артыш, тыва календарьда кирген

                       12 дириг амытаннар чуруктары.  

Киирилде кезээ: Мендилежири- чолукшууру.

             

1.Группаны шагаага белен кылдыр каастап каан. 

2.Чолукшужууру.

        
Башкы: Шаанда шагда тыва чон канчаар экилежир чорааныл, чуу деп бодап тур силер?Улуг улус-биле бичии уруглар аразында мендилежиирин коргузер.

         

Башкы: шаанда бистин огбелеривис чолукшуп чораан. Чолукшууру дээрге-ле экиилежири-дир. Чолукшуурда бичии назылыг кижи холдарынын адыштарын оору корундур тудуп алыр, улуг назылыг кижи холдарынын адыштарын куду корундур тудуп алгаш, бичии назылыг кижинин холдарынга эккеп тутчур. (башкы ада-иелер-биле чолукшуп мендилежир, уруглар биле ада-иелер чолукшуур).

Башкы: Чолукшуп,  шагаалаал!

Чочак чооглап байырлаал!

Ыт чылы моорлап келди

Холу чемзиг чалай берди

Шаг чаагай – шагаа чаагай!

Шагаа-биле, Амыр-ла, амыр

сагыш сеткил арыглазын Курай – курай!

Шагдан тура дойлаарывыс

Шагаа хуну чедип келди

Дашкаар унуп, силгиленип

Суттен чажып отка оргуп

Чудулгевис сагылыынар

Даалы, кажык, тевек ойнап

Талажып, кагжыылынар

Аккыр харга андаштанып

Арыгланыр, артыжаныр

Шагда манаан найырывыс

Шагаа-келди курай-курай!

-Башкы: Шагаа деп чул уруглар?

-Шагаа- дээрге эрги чылды удеп, чаа чылды уткууру- дур.

-Шагаага 7 хонук бурунгаар белеткениир, аал- коданны, бажын- балгат чоогун, иштин- даштын аштап арыглаар, чонга салыр аъш- чеминин дээжизин белеткээр база ол хунде оюн- тоглаа кылырга  ол чыл база хей- аъттыг, оорушкулуг болур.

Аюш: Шулук «Шагаа хуну»

Шагаа хуну уругларга –

Шагнын чаагай байыры-дыр.

Оюн-тоглаа, каткы, чугаа

Ол хун черле узулбес-тир.

Шагаа коруп, ойнап турда,

Шаа безин узулбес-тир.

Чанчыл сагып аъш-чем оргуп,

Чалажып-даа тургулаар-дыр.

Уругларга шага хунну –

Уттундурбас байырлал-дыр.

Улуг улус ону деткип,

Улам солун болдурунар!

Айсан: Шагаалаал

Шагнын чаазы келди,

Шагаа хунну унду.

Санывысты салыыл,

Чаламавыс чалаалы.

        Шагаалаал, шагаалаал.

Чаа чыл-биле шагаалаал!

Чамбы дипке чалбарыыл,

Чажыывысты чажаалы,

Артыжанып, айдызанып,

Арыг кузел сузуглээл.

        Салгын-хатка бичи чаштар

        Чарыштырып чунгуулаал.

        Хорек-чурек холзедир

        Хоглеп-ойнап алыылы.

Айсулуу: Чалап тур бис манап тур бис.

Шагаа дурген чедип келем

Чаагай чанчыл – сагылгавыс

Чаларадып оршээп корем.

Чолувусту йорээвишаан,

Чолукшужуп корунерем.

                      Кадак сунар, ак чем оргуур

                       Хамык  улус белен тур бис

                      Улуг улус сандан салып

                       Айдызап – ла корунерем

Группа иштин кырган-ава артыжап, йорээл состер чугаалап турар. (Ада-иелер аразындан).

Йорээл: «Чажыым чажып йорээл салдым»-садиктин башкызы Ооржак Салбак кыдат-ооловнаны чалап алыылынар!

Унген айнын чаазында

Унген чылдын бажын уткуй

Эртен эрте санным салып

Эргим черге йорээл салдым

                    Дээр-адам, чер-ием

                    Авыралдыг алдын хунум!

                     Ачы-буянныг улуг чурттум

                     Тос дээрим Долаан-Бурганым!

Амытаннын буяны дээш,

Ажы-толдун амыры дээш,

Азыраан малдын мендизи дээш

Авыралдап чедип келдим.

                              Артыш шаанак бургеп шыпкан

                           Авыралдыг Тандыларым!

                            Менги харлар бажын шуглаан

                            Бедик ала Тайгаларым

 Ачылыг бооп чаяаттынган

Алдын баштыг Тайгаларым

Буянныг бооп чаяаттынган

Буруул баштыг Тайгаларым!

                                Оран-тандым ээлери!

                                Оваарып корунерем

                                      Дорт-ле Тандым ээлери

                                      Торел чонум оршээнерем

Хана-думаа бачыт-хайы

Хадый берзин, эстей берзин!

Аарыг-аржык, бужар багы

Арлы берзин, тайлы берзин!

                             Ажынганы уттундуруп,

                              Берге уе бээрлевезин!

                              Ада-огбе буян кежиин

                              Бээрледип оршээнерем!

                              Курай-кура-ай!

«Кым мурнай тыварыл?»- деп оюн.

- Бо хун чуу байырлалын демдеглеп эрттирип турарывыс ол уруглар? Шагаа.

- (уругларнын харыылары)

-Чуу деп чылды уткуп турарывыс ол база чуу деп чылды удеп тур бис, уруглар?

- Шагаа кандыг улустун байырлалы чувел?

- Бо чылдын Шагаазында чуу чылын уткуур бис? Ыт чылын.

- Силернин чылынар чул?

- Кандыг-кандыг оюн-тоглаа эрттирер чувел? (уруглар харыызы)

-Эн эвээш ужуктуг чылды ада. Ыт

-Кадыг демдек кирген чылды ада. Аът

-Эр хейлер! Шагаа дугайында дыка эки билир- дир силер!

Улегер  состе нугул чок

 Уер сугда балык чок дээр- ле болгай, уруглар.Улегерин эдерер бис бе, чаа!

1.Инектиг кижи тодуг                                   6.Демниг сааскан

 Хойлуг кижи каас.                                            Теве тудуп чиир.                  

2.Дус чокта амдан чок                                    7.Улуургак болбас дээр

Тура чокта куш чок.                                             Уйгужу чорбас дээр

3.Ыглаган багай                                               8.Оонге олутпай болбас дээр

Ыраажы чараш                                                      Оорунге ожээтти

                                 

4.Эки аьтка ээ хой                                            9.Сеткилге ак херек

 Эки кижээ эш хой.                                              Ажылга щынар херек

5.Эки аданын оглу сергек                                10.  Калбак кезек от чуду

 Эки иенин кызы шевер                                      Харам кадай ог чуду

6.Эштин эргизи эки

 Эттин чаазы эки.

Улегер соске кончуг –дур силер,

Урулежип кааптар- дыр силер,

Тывызыкка кандыг силер,

Ойнавышаан салыр бис бе, оош.Тывызыым- дытта, тоолум- дошта дээр ийик бе?        

Оюн «Чинчи чажырары»

Ыры Созу:Тирчиннии, аялгазы: Г.Ховалыгныы «Шагаа» - шупту уруглар ырлаар.

Ыры.Созу:Е.Тановтуу «Эникчигеш» шупту уруглар ырлаар

                                    Ойнап турда солун-на дыр,

  Опан-чикпен щыдаар- дыр силер.

Тывызыкка кончуг- дур силер,

Тыва тыртып кааптар – дыр силер

                                  Кожамыкка кандыг силер

                                  Кагжып, чижип коор бис бе?(уруглар кожамыктаар)

    Даяна Ойнап чору.

Кажыктарым хапта долу.

Кандыг оюн кагжыр бис эш?

Аъттарывыс чарыштырып,

Адаанажып салыылам, че.

Ошку-ошку оодежогун.

Аайлашты аът душту.

Хой-ла,хой боор, хомуданчыын.

Ам база аът болду

Удук сенде болду, эжим.

Бодалажып улай ойнаал.

Бодалажып кажык адар –

Бодал херек кажар оюн.

        Кажыктарын октай бербе.

        Хапка суккаш, ойнап чору.

Тыва улустун самы «Аяк- шайым»- уруглар болуу.

Башкы: Тыва улустун чемнерин адап корунерем уруглар. Кандыг- кандыг тыва чемнер  билир силер, бараалгадыптар бис бе!

Ева Межеккей: Чодураалыг чокпек.

Ойу кээрге, бышкан каты

Ойлеп тургаш чыып алгаш,

Калбак дашка чуура соктааш,

Каан хунге кургадып аар.

        Чыып алган оремезин

Чылча тудуп, суун ундур

        Аяктар дег борбактапкаш,

        Ам-на пашка хайындырар.

Сарыг оннуг, арыг, кылан

Саржаа дораан ылгалы бээр.

Чокпээн шуурээш хырын орта

Чодурааны холуп кудар.

        Шагаавыстын хуну-даа кээр,

        Шак ол чокпек делгеттинер.

Ажы-тол-даа, уруглар-даа

        Амданнанып чип-даа ханмас.

Алдар: Суттуг шай.

Амыр-менди солушкаш,

Аалчымны хундулеп,

Аяк шайым баштады

Аъжы-чемим салыр мен.

        Суруг малды чажымдан

        Суржуп, ай деп оскен мен.

        Сутке покпес анай дег,

        Суттуг шайга ынак мен.

Даяна: Тыва далган.

Арбай азы кызыл-тасты

Алгый пашка хоорган соонда,

Согаашка ургаш, бала-биле

Соктап-соктап, челбип алыр.

Чыды чаагай далганымны

Чыглып келген доргул-торел

Саржаг каггаш, суттуг шайга

Сагыш хандыр былгап чиир бис.

Давид: Хойтпак.

Шымыраарып унген коктен

Шынап ынчан сут-саан элбээр.

Холу чемгир авайларнын

Хойтпаан ишпээн тыва ховар.

        Кежээ болгаш малчын борга,

Кежик чол-даа чурек  сынмас.

Суруг малы ковудээрге,

Суду-хойтпаа савазыраар.

Доржу: Курут

Ааржы курут суузунун

Амгы салгал уттуп бар чор

Тыва чемнер догерезин

Тыва оол кыс кылып чорзун!

Аюш: Ааржы.

Адам-огбем дамчып келген,

Ак-ла чемим дээжизи –

хоон кагбас ааржымга

Холчок ынак урен-дир мен.

        Чайнын изиг хуннеринде

        Чаткан поске кургадып аар,

        Чинге тара, далган холааш,

        Чип-даа ханмас ааржымны.

Акы-дунма – аалчыларым

Хавын дуптеп аъткарарда,

Ак-ла чемим – ааржымны

Харам чокка соннеп чор мен.

Ай- Караа: Чинге-тараа.

Чинге тараа, хамык чем дег,

Чиксенчиг-даа, амданыг-даа,

Кылан сугга соолдургаш,

Кызыл-тас дег хооруп алыр.

Найрам: Манчы

Байырлалдар санында-ла

Байгы мурнай белеткээри

Манчы, хуужуур чемивисти

Мактап ханмас урен- дир мен.

Башкы:Аваларыввыс, ачаларывыс анаа черле орар эвес, ынчангаштын бис ам моорейден чорудуптаал:  Кажыкка- 4 бергени дужурери, узун – тынышка, тывызыктарга, 12 чылдарда  кирип турар дириг амытаннарнын дугайында, улегер домактарга моорейлежип каар бис бе?

Чижээ: Куске дугайында улегер домактан чугаа

          Далашкан куске сутке дужер

           Кырган аът орук часпас

           Тоолайдан таалай чугурук

           Ыяткан кижи ыдын кагар

           Хойлуг кижи каас, инектиг кижи тодуг

           Кижинин шокары иштинде, чыланнын шокары даштында

«Чанчылывыс кагбаал, сагыызын дег камгалаал»- деп Шагаа байырлалын доозуп тура  Созу Г. Ховалыгнын «Чедип келген байырлал» деп ырывысты бараалгатпышаан, ада-иелер, уруглар силерни шайлаарынче чалап тур бис. Шагаа-биле, чаа чыл-биле, курай-курай!

        

Муниципалдыг  бюджеттен   хандырылгалыг Овур кожууннун Хандагайты сумузунун школа назыны четпээн холушкак хевирнин «Чечек» уруглар албан чери

                Бадылаан:

«Чечек» уруглар садынын

эргелекчизи:  _________ / Ховалыг Л.М/

«Чанчылывыс кагбаал, сагыызын дег камгалаал!»

        Эрттирген башкы: Сат О.К

        

        Хандагайты -2018ч        


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

« Чудо от доброго сердца» сценарий музыкального кукольно-драматического спектакля по мотиву сказки Ганса Христиана Андерсена «Дюймовочка» ,автор сценария — Савиных Ольга Сергеевна.

Уважаемые коллеги и родители! Представляю Вашему вниманию сценарий, по которому был поставлен спектакль с детьми старших групп. Драматургическая эклектика дала возможность раскрыть свои таланты каждом...

Сценарий музыкальной сказки-импровизации для детей 5-го года жизни "Курочка Ряба", сценарий новогоднего утренника для малышей "В гостях у Умки"

Разработка сценария музыкальной сказки -импровизации"Курочка Ряба" может быть использована к весеннему праздничному развлечению 8 марта.  В сценарии использован музыкальный материал по программе ...

Сценарий организованной деятельности детей II младшей группы. Мир природы. Тема: «Помощники» Интеграция образовательных областей: «Познание», «Художественное творчество», «Коммуникация», «Физическая культура» Сценарий организованной деятельности дете

Программные задачи.   Научить детей классифицировать овощи и фрукты и дать понятие, где они растут.Закрепить понятие: широкий, узкий.Развивать речь детей, мышление, внимание и память. Активи...

Сценарий физкультурного досуга для детей старшего дошкольного возраста «Если очень захочу — в космос скоро полечу!» Аксинья Попова Сценарий физкультурного досуга для детей старшего дошкольного возраста «Если очень захочу — в космос скоро полечу!» Сценар

Сценарий физкультурного досуга для детей старшего дошкольного возраста «Если очень захочу — в космос скоро полечу!»Аксинья Попова Сценарий физкультурного досуга для детей с...

Сценарии праздников.2019г. ДОСУГ по сказкам А.С.Пушкина. Сценарий утренника "До свидания детский сад". Сценарий праздника " 8-МАРТА".

1. ДОСУГ по сказкам А.С.ПУШКИНА. 2019г.2.СЦЕНАРИЙ УТРЕННИКА  " ДО СВИДАНИЕ ДЕТСКИЙ САД." 2018г.3.СЦЕНАРИЙ ПРАЗДНИКА "8-МАРТА"....