Сценарий праздника Шагаа.
план-конспект урока по теме

Торжу Долаана Ортун-ооловна

"Улу чылын уткуп тура, Шагааавысты байырлаалы!"

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл scenariy_shagaa_sadik.docx23.44 КБ

Предварительный просмотр:

МБДОУ детский сад «Дюймовочка»

«Улу чылын уткуп тура,

Шагаавысты байырлаалы!»

Сценарий подготовила:

воспитатель старшей группы

Торжу Д.О.

Хову-Аксы, 21.02.2012г.

«Дюймовочка» аттыг уруглар садынын

«Шагаа-2012» тураскааткан байырлалынын сценарийи.

Дерилгези: Байырлалды эртирер залда тыва огжугешти, дериг-херекселдерни таарыштыр кылган турар. Ханаларда тыва улегер домактарны, дурген-чугааларны саазынга бижээш азып каар.

Киржикчилери: 1. Башкарыкчы – 2 болза эки,

                        2. Ак-Сал ирей,

                        3. Чажармаа.

                        

1.Башк-чы:         Амыр-менди айтырбышаан,

                        Аалдап келген аалчыларга,

                        «Дюймовочка» садиивисте,

                        Дангыналар, тайжыларга,

                        Кара Улу чылын уткаан

                        Кайгамчыктыг Шагаа-биле

                        Кудук базып могейбишаан,

                        Курай салып, чолугаалы!

2.Башк-чы:         Амыр тур бе, тайбын тур бе, эргим чонум?

                        Аал-оранынар, ыт-кужунар думаа-ханаадан сол-ла тур бе?

1.Башк-чы:         Данза солчуп чугаалажыр, таакпы тыртып хоорежир

                        Арбын чонум силер-биле, амырлажып чолукшуулу!

(Ийи башкарыкчы денге чолукшуур)

2.башк-чы: Шаандан тура бистин ада-огбелеривис Чаа чылды уткуп, байырлап чораан болгай.  Шагаага эрги чылды удээр, чаа чылды уткуур, ынчангаш Шагаанын будуу хунунде улус шупту удувас, хондур ойнап-хоглеп, тывызыктажып, улегер домактажып, дурген-чугаага, кажык дээн ышкаш оюннарга чижип тура хонар турган.

1.башк-чы: Чаа чылдын эртенинде огде орган улус аржаан-биле чунуп, идик-хевин харга кактаар. Тей кырынга сан салгаш, от-костун кырынга артыштан эгелээш, бугу аъш-чеминин дээжизин сагаш, оран-тандызынга оргуп, чудуп-тейлеп, йорээл салыр чорааннар.

2.башк-чы:         Шагнын чаагай эргилдези,

                        Шагаа хуну унуп келди.

                        Чанчыл ындыг – артыш, саннын

                        Чаагай чыдын айдызаалы!

1.башк-чы:         Аалывыс боор садикче

Ак-Сал ирей аалдап кел чор,

                        Чажыг чажар Чажармаавыс

                        Чаа чылдын чажыын чашсын!

(Тыва хогжум аялгазы-биле Ак-Сал ирей биле Чажармаа чедир келир)

Ак-Сал ирей: Арат-чонум, ажы-толум,

                     Амыр-менди айтырбышаан,

                     Буурул бажым могейтим.

                     Айым чаазы, хунум эртези

                     Ак чаламавыс азып алган,

                     Ажы-чемивис делгеп алган,

                     Чаа чылывыска оргуп,

     Чамбы-дипке чалбарып тур мен!

(ол-бо чукче чалбарып могеер. Ак-Сал ирей артыш салып

айдызаар. Ак талды чаламалар-биле баглап, оон чанынга артыш

 салыр болза улам эки.)

(Ол уеде Чажармаа чажыын белеткээр, тос-карак-биле судун оргуп тура)

Чажармаа:  Айым, хунум, дээрим оршээ!

                Аржаан суглуг хемнерим оршээ!

                Аным-меним, тайга-тандым оршээ!

                Холегелиг Тандым оршээ!

                Холбелчиннээн холум оршээ!

                Бажы бедик Чеди-Холум оршээ!

                Чажыым чажып, санным салып,

                Чалбарып тур мен, оршээ хайыракан!

Ак-Сал ирей:         Чаа унген Улу чылдын найырында

                        Чыглып келген чонувуска йорээл доктаап,

Элбекшилин ковей болуп бодаразын,

Эмизинге багай чуве арлы берзин!

Курай-курай!  (шупту курайлаар)

2.башк-чы:         Шагаа деп чул?

                        Шагаа дээрге тыва чоннун,

                        Чаагай сузук чанчылы-дыр.

                        Чаа чылдын шагаа ырын

                        Чаштар биске ырлап берзин.

Белеткел болуунун уругларынын кууселдезинде «Шагаа ыры»

2.башк-чы:         Шагаа хуну моорейлиг,

                        Адыг-чарыш маргылдаалыг,

                        Шуру шуудуп, кажык адып

                        Тывызыктан тываалынар!        

        Ак оргээвисте чыглып келген оргун чонум, шагаавысты уламчылап, оюн-тоглаавысты эгелээлинер че! Баштай тывызыктажыптар бис бе? Бир эвес тып чадай берзинерзе баажызын азы кол утказын айтырып ап болур. Че-ве, салып эгеледим-не!

Тывызыктар моорейи

1башк-чы: «Тывызыым дытта, тоолум дошта» (дош, балык)

                 Ийи тала болуп алгаш,

                  Тывызыкка маргыжар-дыр! (уруглар биле ада-иелерни ийи ангы командага чарып аар)

  1. Ийи тончулуг, ийи билзектиг, ортузунда кадаглыг (хачы)
  2. Амдан киирер ак чемим (сут)
  3. Тейи дежик, ишти курттуг (ог)
  4. Мун кижи чангыс курлуг (ширбииш)
  5. Чырык коргенде чунун-даа артынга чаштынар (холеге)
  6. Чанын билбес кижи

Чагдап болбас чашпан (шагар-оът)

  1. Чангыс ыяш чайганды, чалан ак холл холзеди (хойтпак, бышкы)
  2. Ховен иштинде чанагаш оол чыдыр (буурек)
  3. Узун-оолдун ужу дуктуг (кургулдай)
  4. Санап четпес хойлар, хемчээп четпес шол (дээр болгаш сылдыстар)
  5. Суг мээлиг,

Шой баштыг,

Кидис мончарлыг,

Ыяш хонектиг,

Демир олуттуг (чылапча, шууруун, оттук, ораанда, паш)

  1. Унген бурузу 365 (чыл, айлар, хонуктар)
  2.  Эртен дорт буттаар,

Душте ийи буттаар,

Кежээ уш буттаар (кижинин унгээри, кылаштаары, кырый бергеш даянгыыштыг кылаштаары)

  1.  Ховен дег ак дуктуг мен,

Аяк ишти ханныг мен (тоолай)

  1.  Тейлеп-ле турар, тейлеп-ле турар,

Тейлээн соонда теккиледир узер (балды)

2.башк-чы:  Тывызыктап тоолдажыр,

                   Дыжын хандыр хоорежир,

                   Дурген-чугаа, кожаннажыр,

                   Дыка чараш сагылгалыг.

Дурген-чугаа моорейи.

  1. Кордум-кордум коккур дээрим,

Дээрлезе дээлдиген куш,

Кушкаштаза куду шынаа,

Шынаалаза чылгы суруг.

  1. Тандылаза тараалыг шол,

Шолденирге шоге-шоге,

Шогелезе чооктуг ошку,

Ошкулезе ореме-сут.

  1. Кордум-кордум бир-ле чуулду,

Чул дизе чулду-чурек,

Чуректезе чуген суглуу

Суглуктаза сула челер.

  1. Чедер дизе Чедер хову,

Ховулаза холу сынныг,

Сынныглаза сында Бора

Боралаза бодум аъдым.

1башк-чы: Тыва чоннун аас-чогаалы

                Салгал дамчып чедип келген

                Оттур соглээн улегер домаа

                Озуп орар салгалдарны кижизидер.

2башк-чы: «Улегер домакта нугул чок» дижир болгай. Дараазында улегер домактарга моорейден чарлаар бис бе?  (Улегер домактар моорейи)

      Мен эгелеп каарымга билир улус бар болза тондурер силер. Кайы командадан улегер домактарны ковей билир эвес хынаптаалынар.

  1. Ужук билбес кижи…(Уну чоктан дора.)

2.  Кижи озер… (Кидис шойлур)

3.  Чадаг чорба, аьттыг чор…(Чааскаан чорба, эштиг чор)

4.  Эки кижээ эш хой… (Эки аътка ээ хой)

5.  Чадаг кижиге чер ырак…(Чалгаа кижиге чем ырак)

6.  Куш уязынга ынак…(Кулун иезинге ынак)

7.  Шевер кижи мактадыр…(Чевен кижи бактадыр)

1башк-чы: Аастыгга алыспас,

Аас-чогаалга шыырак,

Чечен-мерген уруглар

Чугле бистин садикте.

        Кайгамчыктыг чечен-мергенинерни коргустунер уруглар. Ам бистин оолдарывыстын чараш содак-шудаан магадап, моге-шыыраан корээлинер!

(Могелер белеткенип турда дараазында состерни ажыглаар)

Байырлалдар каастакчызы

Малчын Тывам чоргааралы,

Ковей чонну сорук киирген

Коруштуг-ле тыва хуреш.

        Эрес эрлер кеттининер

        Эзирлер дег девиилинер!

Хунге соокка дадыктырган

Хурен кызыл шынганнарлыг

Чуу-ле моге богун манаа

Шуглуп унер чуве ирги.

        Чирик дуглаан моге эвес
        Шилиндээ-ле шуглур болзун.

Карак чивеш аразында

Катай кагар, чая тудар,

Кандыг арга ажыглаарын

Кашпагайлар боду билзин.

        Тыва хуреш ондактыг-ла

        Тывызык дег нарын хуреш.

Ыры «Доге-баары» (бичии могелер девиир) Тыва хуреш

2башк-чы: Чычыы торгу хевин кеткен

                Чараш кыстар бистерде хой,

                «Дюймовочка» садиктин

                Дангына боор кыстары-дыр!

        Дараазында тыва национал хевин кедип алган чараш уругларывысты дорже чалап, бисти оортуп, бараалгап бээринче чалап тур бис (тыва аялганын уделгези-биле уруглар хевин коргузуп кылаштаарлар).

 

Башкарыкчы 1:             Шагаа найыр хунун каастаар

                                Шаанда шагдан тыва оюн

                                Далгыыр, чиннээр, холечиктээр

                                Тевек – дендии солун оюн.

Башк-чы 2:            Мун-даа чедир санап тевер

                        Мунгаранчыг солун оюн.

                        Шыдамык-ла эрлер тиилээр

                        Шынап чараш солун оюн.

1.башк-чы:  Унуп орар Улу чылда

Чаяалганар будер болзун,

Ада-ие, ажы-толге,

Ачы-чолдуг башкыларга,

Эртем оруу ажык болзун!

Эге оруу бурун болзун!

Ада Хунге, ие Черге,

Ак-кок Дээрге, Отка, Сугга,

Айдыс кылып, чажыг чажып,

Авыралдап чудуулунер!

2.башк-чы:  Уткуп алган Улу чылы

Уттундурбас буян-кежиктиг,

Ууттунмас элбекшилдиг болзунам!

Байлак дужут хайырлазын, оршээ!

Багай чуве хайлы берзин, оршээ!

Чаа чыл-биле бугу чонум,

Шагаа-биле курай-курай!

Шупту: Курай-курай!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий праздника Шагаа.

Сценарий тывинского национального праздника Шагаа для детей средней группы....

Сценарий праздника Шагаа в подготовительной группе

Шагаа- это проводы старого и встреча нового года по лунному календарю....

Сценарий праздника Шагаа

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Белек» с. Тээли муниципального района «Бай-Тайгинский кожуун Республики Тыва»      С...

сценарий праздника шагаа

праздник на тувинском языке...

сценарий праздника Шагаа

Шагаа традиционный праздник тувинцев....

Сценарий праздника "Шагаа"

Цель:1.  Совершенствовать и систематизировать знания детей о воде, учить наблюдать за природными явлениями.     2. Развивать речь.     3.Воспитывать бережн...