Красная книга
проект по окружающему миру (старшая группа)

Татарстан Республикасы Биектау муниципаль районының

“Бөреле “Тиенкәй” балаларны хәр яктан

тәрбияләп үстерү юнәлешендэге балалар бакчасы”

мәктәпкәчә белем муниципаль бюджет учреждениесе

Тематик проект

“Кызыл китап”

(татар торкеме балалары өчен

танып-белу-тикшерену

проекты)

Тәрбиячеләр: Галимзянова Лилия Х.

                            Зарипова Алсу Р.

2019 ел

Эчтэлек:

1.Актуальлек

2.Максат,бурычлар, котелгән нәтиҗәләр

3.Проектнын аннотациясе

4.Проектны тормышка ашыру этаплары

5.Эшчэнлекнен планы

6.Ресурслар

7.Нэтижэлэр

8.Эдэбият

Актуальлек.Белгечлэр  фикеренчэ хэзерге вакытта жир шарында хэр кешегэ якынча 50 кош, 50 хайван туры килэ. Э аларнын кубесе кызыл китапка кертелгэн, димэк алар азайган дигэн суз. Кызыл китап безне кисэтэ.Балада кечкенәдән экологик проблемага  уз карашын, хайваннарнын,кошларнын, усемлеклэрнен  кеше тормышында мөһим роль уйнавын булдыру, табигатькэ мэхэббэт тэрбиялэу балалар бакчасыннан ук башланырга тиеш.

Максат: Балаларны кызыл китап белән  таныштыру һәм аңа  кертелгән хайван, кош- корт усемлек төрләре турында  мәгълүмат  бирү, сүзлек телен үстерү.

Белем биру бурычы: Балаларда хайваннарнын ,усемлеклэрнен узенчэлеклэрен, аларнын  жир шарында мохим роль уйнавы турында кузаллауларын устеру, системалаштыру.

Устеру бурычы: Балаларда эйлэнэ- тирэне танып белугэ кызыксыну уяту.

Балаларда эксперименталь эшчэнлеккэ кызыксыну уяту.

Балаларнын ижади фикерлэвен активлаштыру, сойлэм телен устеру һэм баету.

Тэрбия бурычы:Табигатьнен гажэеп бер сихри донья булуына тошендеру,

ана сакчыл караш тэрбиялэу.

Тэрбиячегэ бурычлар:

Проектка карата кызыксыну уяту.

Балалар эшчэнлеген булдыруга шартлар тудыру.

Балалар бакчасы специалистларына бурычлар:

Проектны тормышка ашыруда катнашу

Элеге теманы уз планнарына керту.

Эти- энилэр очен:

Балаларны кирэкле мэгьлумат белэн тәэмин иту.

Эти-әниләрне уз балаларына экологик  тэрбия бирудэ компетентлыкларын

үстерү.

Гипотеза.

Кызыл китаптагы  тереклекне- танып-белү эксперименталь эшчэнлектэ  куллану, тикшеру  бала тормышында тереклекнен тагын да ныграк яшэу чыганагы икэнен анларга тошендерэ

Методлар һәм формалар:

Уен, курсәтмә, сузле, әнгәмә, кузәту, иллюстрациялэр карау, матур  эдэбият

уку.

Көтелгэн нэтиҗәләр:

Балаларда кызыл китап ул бетеп баручы хайваннар, усемлеклэр дигән кузаллау барлыкка килэ, аларны сакларга кирэк дигэн кузаллаулары барлыкка килэ.

Балаларда хайваннарга , усемлеклргэ сакчыл караш, аларны

сакларга кирэк  дигән караш туа.

Эксперименталь тикшеру эшчэнлек  аркылы кызыл китаптагы хайваннарнын узлеклэрен  аеруга кызыксыну уяна.

Эти- энилэрдэ уз балаларына экологик тэрбия бирудэ  компетентлыклары

усэ.

Проектнын төре: Танып-белу-тикшерену.

Проектнын вакыты(1 атна, 25-30 ноябрь)

Проектта катнашучылар: Балалар, эти- энилэр, тэрбиячелэр, тэрбияче ярдэмчелэре.

Топ олеш

Проектны тормышка ашыруда оештыру этаплары:

Хэзерлек:

-Тема сайлау

-Бурыч һәм максатлар кую.

-Үзәкләрне танып- белуне үстерүгә материал  һәм җиһазлар белэн тулыландыру.

-Әти-әниләргә проект турында мәглүмат биру, әти-әниләрне ассистент ролендә катнаштыру.

Оештыру өлеше:

-материал әзерләү, дежурный сайлау.

Практик эш:

-Иртәнге җыен, үзәкләрне презентацияләү, үзәкләрдә эшләу.

-бала белән эшләунен индивидуаль планын төзү.

Икенче җыен.

Үзәкләрдәге эшчәнлеккә нәтиҗә ясау.

Эшчәнлекне ачык һавада дәвам итү.

Нәтиҗә.

-Проектны презентацияләу.

-Проект эшчәнлегенен нәтиҗәләрен чыгару

 Тема: « Кызыл китап »

Максат:Балаларда кызыл китапка  кызыксыну уяту, табигатькэ сак караш, экологик бэйлэнешлэрне курэ белу сыйфаты тэрбиялэу.

Эшчэнлек барышы.

1.Иртэнге жыен.Кызыл китап  турында энгэмэ.

2.Топ олеш.

3.Устерешле уен. “Кызыл китапта бармы ”

4.Үзәкләрне презентациялэу.

5.Узэклэрдэ эш.

6.Икенче жыен.

7.Йомгаклау.

Балалар тугәрәккә утыралар.Конне сэлэмлэу. Кәефләрне сорау.

Борын – борын заманда яшәгән ди ике дус – Табигать һәм Кеше. Алар бик тату яшәгәннәр. Кеше чәчәкле болыннарда йөргән, җиләк-җимешләр ашаган, кошлар тавышын тыңлап хозурланган, челтерәп аккан чишмәләрдән су эчеп, сусавын баскан. Авырса, шифалы үләннәр белән дәваланган. Шулай итеп, Кеше көчле баһадир булып җитлеккән.

Көннәрдән бер көнне Кешене бу уңайлы тормыш туйдырган. Ул Табигатькә каршы баш күтәргән. Аның болыннарын таптаган, агачларын кискән, урманнарын яндырылган, елгаларын пычраткан. Табигать ямьсезләнгән, эчә торган сулар кипкән, шифалы үләннәр сулган, сайрар кошлар тынган. Кешегә бик күңелсез калган. Ул яңадан дуслашырга диеп Табигатьне эзләп киткән. Күпме генә эзләсә дә ул үзенең элеккеге якын дустын таба алмаган.

Кеше үзенең ялгышын аңлачак. Дуслыкны яңадан кайтару өчен ул җиң сызганып эшкә тотынган. Тырышып – тырышып югалып баручы үсемлекнәрнең, кошларның, хайванарның, бөҗәкләрнең исемнәрен бер җыентыкка туплый башлаган. Кеше җыентыкны “Кызыл китап” дип атаган. Кызыл төсне ул кисәтү төсе дип аңлаткан.

 Шигырь

И күңелле бу урманда,

Табигать почмагында.

Менә шуны истә тоту

Кирәктер шул чагында:

Агачларны сындырмагыз,

Кош оясын ватмагыз,

Суларны да пычратмагыз.

Пыяла, чүп атмагыз.

Эссе чакта, коры чакта

Урманда ут якмагыз.

Табигать ул – бик зур байлык,

Табигатьне саклагыз.

Балаларга “Кызыл китап” тәкъдим ителә. Аның битләре арта барган саен табигатькә куркыныч күбрәк якын.

Димәк, яшәр җиребездә

Хәлләр бар шомланырлык.

Табигатьтән ни алдык та,

Аңарда ни калдырдык?!       (Равил Фәйзуллин)

Тәрбияче: Балалар, әйтегез әле, ни өчен китапның тышы кызыл төстә?

Балалар: Кызыл төс – кисәтү төсе ул.

Тәрбияче: Балалар, сез ничек уйлыйсыз, ни өчен үсемлекләр күпләп юкка чыга?

Балалар: Чөнки кешеләр күпләп урманнарны кисәләр, кошларны- хайваннарны аулыйлар, болыннарны таптыйлар.

Тәрбияче: Балалар, табигатьне саклауга без ничек ярдәм итә алабыз соң?

Балалар: Кошларга җимлекләр эләбез, чәчәкләр утыртабыз, чүпләр җыябыз. Әти-әниләр белән кырмыска ояларын әйләндереп алабыз.

Тәрбияче: Дөрес, балалар, һәркем табигатьне яратырга, аны сакларга тиеш.

 Физкультминутка (рефлексотерапия) Аудиоязма кулланыла.

 Тәрбияче: Ә хәзер бераз ял итеп алабыз. Без үзебезне урманда итеп хис итик. Урман һавасын барыбыз да иркен итеп сулыйбыз (2-3 кат сулышны чыгарабыз), сукмак буйлап алга атлыйбыз. Чү, кош оясы төшкән, әйдәгез аны урелеп, сак кына, аяк очларына басып урынына алып куйык. Саф сулы чишмәдәге су алып, бит-кулларыбызны юыйк. Як – ягыбызга карап, тирә як гүзәллегенә сокланыйк.

Тәрбияче: Ә хәзер, балалар, рекламага бүленәбез. Бик күп язучылар табигать турында әсәрләр язганнар, рәссамнәр аларны матур итеп бизәгәннәр. Балалар игътибирына “Табигатьне саклау – ул Ватанны саклау” (М. Пришвин) дигән тема астында тупланган, табигать турында язылган китаплар күргәзмәсе тәкъдим ителә: Араларында Нияз Хәкимуллинның “Алар яшәргә тиеш” дигән хикәя дә бар.

Тәрбияче: Балалар, “Кызыл китап” белән танышуны дәвам итәбез. Кошларга багышлаган бүлектәге менә бу матур кошка игътибар итегез әле. Таныйсызмы?

Балалар: Таныйбыз, аккош рәсеме бу.

Тәрбияче: Ә ни өчен соң аккош рәсемен бу “Кызыл китапка” керткәннәр?

Балалар: Димәк, аккошларның саны да табигатьтә кими башлаган.

Тәрбияче: Әйе, балалар, аккошларның саны бик аз калган. Табигать сөючеләр югалып баручы тереклек ияләрен “Кызыл китапка” теркәп кенә калмыйлар, ә бәлки аларны саклау һәм үрчетү өстендә дә эш алып баралар. Андый урыннар тыюлыклар дип атыйлар. Безнең Казаныбызда да“Аккош күле” бар. Анда аккошлар күпләп үрчесен өчен бөтен шартлар тудырылган. Тыюлыклар дәүләт тарафыннан сакланалар. Ә хәзер, балалар, остаханәгә рәхим итегез. Без сезнең белән бүген тозлы камырдан аккош сыннары ясаячакбыз.

 Интеграцияләштерү. Кул хезмәте.

 Балалар, хәзер мин сезне кинозалга чакырам. 

Балаларга табигатьтә аз санлы калган “Кызыл китапка” кергән үсемлекләр һәм җәнлекләр слайд –шоу рәвешендә күрсәтелә. Ноутбук кулланыла.

Йомгаклау: Кадерле балалар, табигатьтә үзегезне чын хуҗаларча тотыгыз. Аны саклагыз һәм яклагыз. Табигатьне саклау ул – киләчәгебезне саклау, өебезне саклау дигән сүз.