"Юл торышын дөрес бәяләү"
статья

Юл торышын дөрес бәяләү

Төп куркыныч-машина.

Нигә? Чөнки якынлашып килүче автомобильне алдан күреп, җәяүле аңа юл бирәчәк. Тора торган машина алдый: ул барганын яба ала, куркынычны вакытында күреп алырга комачаулый.

Кагыйдә № 1.

Басып торган машиналар аркасында юлга чыгарга ярамый. Һәрхәлдә, автомобильнең бәясе аркасында сак карарга, куркыныч юклыгына инанырга һәм бары тик шул вакытта гына урам аша чыгарга кирәк. Бала белән бергә юл читендә торган машиналар артыннан күзәтегез һәм машинаның басып торуы аркасында башкасы килеп чыккан моментка игътибар итегез. Баланың игътибарын тукталышта торган автобусның аның артыннан хәрәкәт итүче автомобильне күрергә комачаулавына юнәлтегез.

Кагыйдә №2

Алда да, артта да басып тормагыз!

Тора торган автобус, аны ничек кенә әйләнеп үтмәсәң дә-алда яки артта, юл участогын яба. Моннан тыш, тукталыш янында халык, гадәттә, ашыга һәм иминлек турында оныта. Автобусның китүен көтәргә кирәк.

Кагыйдә № 3

Светофорның да куркынычын очратырга мөмкин!

Балалар еш кына болай фикер йөртә:»машиналар тора әле, шоферлар мине күрә һәм керттерә". Алар ялгышалар. Яшел сигнал кертелүгә үк машина йөртүчеләр өчен юл аркылы чыгу урынына машина чыга ала, ул тора торган машиналар артында күренмәгән һәм җәяүлене күрмәгән. Җәяүлеләр өчен светофорның яшел сигналы сүнсә - тукталырга кирәк. Бала кирәкле утны көтеп кенә калмыйча, барлык машиналарның туктавына да инанырга тиеш.

Кагыйдә №4

Балада юлга чыгар алдыннан һәрвакыт гадәтне эшләп чыгарыгыз, хәтта анда машиналар булмаса да, тукталып торырга, карап торырга, тыңларга - шул чакта гына урам аша чыгарга.

Кагыйдә №5

Балаларның транспорт белән үз-үзләрен тотышының ныклы күнекмәләре бары тик көндәлек системалы күнегүләр белән генә формалаштырыла! Аларны урам һәм транспортны күзәтеп торырга, килеп туган юл ситуацияләрен анализларга, аларда куркыныч элементлар күрергә, төрле хәлләрдә хатасыз эшләргә өйрәтегез. (слайд)

Кагыйдә №6

Балаларга юл хәрәкәте, хәрәкәт итүче автомобильләр алдында артык курку хисе сеңдерергә кирәкми. Мәктәп белән бәйле барлык әйберләр, шул исәптән юл да, баланың якты һәм мәрхәмәтле булуы белән ассоциацияләнсен иде. Шул ук вакытта аны игътибарлы булырга өйрәтергә кирәк, ә бу гади генә әйбер түгел. Баланың да, өлкәннәрнең дә игътибарын, реакциясен кабул итү процесслары бөтенләй төрле. Тәҗрибәле шоферлар, мәсәлән, баланың машиналар йөрү өлеше аша йөгерүче кыяфәтендә тавыш сигналы бирү куркыныч, дип беләләр. Бала туктасын өчен, башка автомобильнең тәгәрмәчләре астына карап тормыйча гына килә ала. Юл йөрү кагыйдәләрен белгән балалар да аларны бозалар. Хезмәт өчен балаларга ярдәм итәргә санап тормагыз. Бәлки, сезгә светофор сигналын көтәргә теләмәгән баланы туктатырга туры килер. Моны доброжелательно.

Кагыйдә №7

Балаларның игътибарын урам һәм юллар аркылы чыгу урыннарының сезонлы үзенчәлекләренә юнәлдерегез – кар яву, яңгыр, томан, бозлавык, яфраклардан яву, башка куркыныч һава торышы. Бу көннәрдә юлларда аеруча игътибарлы булырга өйрәтү.

8 кагыйдә

Балага җәмәгать транспортында үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен, җәяүленең үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен аңлатыгыз.

Шулай итеп, әгәр сез балаларны юлларда үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен үтәргә өйрәтәсез икән, димәк, сезнең йортка бәла килмәячәк. Үз балаларыгыз турында, аларның иминлеге турында алдан кайгыртыгыз!

Белешмәлек

АТА-АНАЛАРГА ҺӘМ БАЛАЛАРГА ЮЛ ЙӨРҮ КАГЫЙДӘЛӘРЕ БУЕНЧА

Юл кичүе вакытында:

 Торак пунктларда җәяүлеләр кичү юлы аша гына юл аркылы чыгасыз.

 Хәтта машиналар булмаса да светофорның яшел сигналына гына барыгыз

 Хәрәкәт итүче транспортка игътибар итегез.

 Юл тыныч кына кичегез.

 Алдан урамны карап, транспорт яки куаклар аркасында бала белән йөрү өлешенә чыкмагыз.

 Юлны тыныч кичегез, хәтта икенче якта дуслар, кирәкле автобус күрсәгез дә, баланы куркыныч, дип өйрәтегез.

 Балага шуны аңлатыгыз: машиналар аз булган юлларда да сак йөрергә кирәк, чөнки машина ишегалдыннан, тыкрыктан чыга ала.

Баланы машинага утыртканда һәм төшергәндә игътибарлы бул!

 Беренче булып чыгыгыз,  бала, югыйсә егылырга, машиналар йөрү юлына чыгарга мөмкин.

 Баланы тулысынча транспортка утыртканнан  соң гына, үзегез транспорт чарасына утырыгыз!

 Баланы тукталыш зонасында игътибарлы булырга өйрәтегез – бу куркыныч урын (Начар юл ,күзәтү,этешү һ.б.).

 Автомобильдәге каешларны эләктерергә бөтен кешегә кирәк! Шул исәптән чит автомобильдә дә, кыска арага йөргәндә дә. Әгәр бу кагыйдә автомат рәвештә өлкәннәр тарафыннан үтәлә икән, ул баланың даими гадәтенә җиңел кереп калачак.

 Автомобильдә автокреслолардан файдаланыгыз, чөнки бу һәр сәфәрдә балагызның саклану дәрәҗәсен шактый арттырачак.

 Мөмкин булса, балалар автомобильдә иң куркынычсыз урыннарны алырга тиеш: арткы утыргычның уртасын яки уң өлешен, чөнки аның белән тротуарга чыгарга мөмкин.