портфолио Лайдаповаой Туяны
материал (старшая группа)

Конспект занятия по бурятскому языку на тему «Тело человека» в старшей разновозрастной группе

Гол зорилго:  

- Хүнэй бэеын түхэл тухай мэдэсые бүридүү лхэ;

- Үхибүүдэй хэлэ, ухаан бодол, аман хэлэ хүгжөөхэ .

Зорилго:

-Үхибүүдтэ хүнэй бэе досохи , газаахи бэе гэжэ ойлгуулха;  

- Досоохимнай доторнай юунэй түлѳѳб, газаахи бэемнай юунэй түлѳѳб гэжэ мэдэсэл ойлгуулха.

Хэшээлэй ябаса.

1. Оролто
    
   Хүмүүжүүлэгшэ: 

- Сайн байна үхибүүд.  Үхибүүд,харагты,энэ юунбэ? Үхибүүдэй харюу (наран)

   Энэ гоё наран  бидэниие уринаар шаража байхынь түлөө  бидэ нарантая мэндэшэлсэе. «Сайн бана  нарахан!» 
Хүмүүжүүлэгшэ : булта нарантая мэндэшэлсэбэбди.

II. Основная часть

Хүмүүжүүлэгшэ:

-Үхибүүд харыт,манайда үшөө олон  айлшад ерээ, хэд гээшэб? Үхибүүдэй харюу.(хүүхэлдээнүүд)

-  Үхибүүд, хүүхэлдээнүүднай бэе бэеhээ юугээр илгаатайб? (хүбүүн басаган)
-Зүб.  Энэ хэнбэ-басаган,энэ хэнбэ хүбүүн. ( зураг харуулха ) Үхибүүдэй харюу. 
- хүбүүд басагад бэе бэеhээ хубсаhаар илгаатай, причёскоор. Басагад үhөө гүрэдэг, элдэб гоёлтонуудые үмдэдэг.

 Хүмүүжүүлэгшэ: Гэртээ эжынэртэнэй гэрэлэй урда байгаад нюуртаа юу хэдэгбэ?   (уралаа будадаг, крем түрхидэг). Абанартнай баhа тиидэггү?

- Хүмүүжүүлэгшэ: Нарана   басангү али хүбүүнгү? Солбон басагангү али хүбүүнгү ?- (Нарана басаган,Солбон хүбүүн) Хүндэ үгтэдэг нэрэнүүд баhа хүбүүдэй,басагадай байдаг.

Физминутка:

 Баруун тээшээ харая,

Зүүн тээшээ харая,

Тэнгэри ѳѳдѳѳ харая,

Урагшаа харая,

Нэгэ-нугые- урагшаа,

Хоёр – нугые- хойшпоо,

Гурба- альгаа ташая,

Дүрбэ доошоо дохиё,

Таба, зургаа ааляар ошоод hууя.

Хүмүүжүүлэгшэ. Хүн бүхэндэ тархи, бэе, гарнууд, хүлнүүд байдаг гэжэ мэдэнэбди.Таанад баhа бултадаа гартай, хүлтэй, тархитай, бэетээт. Мүнөө энэ зураг хараад бидэ өөhэдтэеэ зэргэсүүлэе.

Хүмүүжүүлэгшэ: - Харыт үхибүүд,айлшаднай бидэндэ бэшэг асаранхай байнал. Харахамнайгу?Юун гэжэ бэшээтэй гээшэб уншая?

Хүмүүжүүлэгшэ:   -Энэмнай таабари- бэшэг байнал. Юун тухай таабари гээшэб, шагнагты:

                    Үбэлэй малгай, зунай малгай

                       Гоёор үмдөөд ябадаг,

                     Дууладашье, харадагшье,

                     Юун гээшэб энэмнай? (тархи)

 -  Бэеынмнай юун тухай хөөрэлдэхэбди? (толгой, тархи)

- Юунэй түлөө бидэндэ тархи хэрэгтэйб? (шагнахын, харахын. Бодолгото болохын, эдеэлэхэ г.м.)

- Үхибүүд, би таанадта таабаринуудые хэлэхэб, таанад таагаад зурахат, бэлдэh зураг соогоо.

Хүмүүжүүлэгшэ: Саашаан шагнагты.  

                                             Хоёр харахан   (нюдэд)

Хүмүүжүүлэгшэ: Нюдэ зурагданхай байнагү?  (үгүй)

Хүмүүжүүлэгшэ: - Тиигээ хадаа бидэ нюдэнүүные зуранабди. Нюдэн бидэндэ юунэй түлөө хэрэгтэйб.(харахын түлөө)

Хүмүүжүүлэгшэ: - Саашанхи таабари шагнагты.

               Энэ нүхэн соо агаар зайдаг бэедэмнай,

                 Ородог, гарадаг, иишэ, тиишээ.(хамар)

Хүмүүжүүлэгшэ:  Юунэй түлөө хамар хэрэгтэйб?(амилхаа)

Хүмүүжүүлэгшэ: - зураг соогоо хамар зурая.

                 -  Эдэеэлхэдэмнай хэрэгтэй,

                     Дуугархадамнай тайлдадаг,

                     Дуугүй байхадамнай хаалтадай.

                     Юун бэ? (аман)

Хүмүүжүүлэгш: - Зүб-аман. Аман юунэй түлөөб? (дуугархын, эдеэлэхээ)

Хүмүүжүүлэгшэ: - ама зурая.

                   - дууладагшьеhаа, дуугархагүй

                     Хоюулаа уулзадаггүй,

                      Хэлыт юун гээшэбэ?(шэхэн)

Хүмүүжүүлэгшэ: -Зүб,шэхэн. Юунэй түлөө шэхэн хэрэгтэйб?(шагнаха, дуулаха)

Хүмүүжүүлэгшэ: - Тархи дээрэмнай үшөө юун байдагбэ? Духа, хасар, урал, нитхэ, үhэн, сабиргай. Бэрхэнүүд үхибүүд Бидэ мүнөө бэеэ амаруулаяа.

А сейчас ухибууд бодогты бэе нэгэ заа амаруулая.  Наада наадая: би үгэнүүдые хэлэхэб таанад харуулахат.(кубик катать с изображением частей тела)

III. Заключительная часть
- Бэрхэнүүд үхибүүд,мүнөө үдэр бэрхээр хүдэлбэт. Зурагаа дууhан зурабабди.Юу зураабибди?Зүб нюдэ,хамар,ама зураабди.

Бэрхэнүүд. Дуугаа дуулахамнайгү?

Зурагай  заняти:

 Занятиин темэ:  «Саhаханууд»        

 Гол зорилго: 

Саhанай  түхэл дүрсэ юунhээ бүридэдэгбэ, ямар байдагбэ гэжэ үхибүүдтэ үргэдхэхэн зуруулха;

Тодорхой зорилго:

- байгаалиин шэнжээ ямар болобо гээшэб гэжэ хөөрэхэ, ойлгуулха, hонирхуулха;

- саhанай  түхэл дүрсэ зуража hургаха;

-  үхибүүдэй гарынь нугархайе  хүгжөөхэ;

- занятиин ябаса соо үхибүүдэй  зураг зуража хүхюу зүбшөөрhэн дуудаха.

 Оршон тойрониие шудалха шадабари:  үгтэҺэн жэщээгээр хүдэлхэ,    зураг хаража, асуудалнуудта харюусаха, багшатаяа болон нүхэдтэеэ дүн гаргаха, моделеэр  хүдэлжэ hураха.

Харилсаха шадабари: ѳѳрынгѳѳ hанаа бодол аман хэлэлгээр, тиихэдэ багахан мэдүүлэлнүүдые зохёожо hураха, хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо.

Хэрэглэхэ  хэрэгсэлнүүд:

   Уhан шэрэ (сагаан гуашь), презентаци, биир, уhан, альбомай хуудаhан   формате А4.

 Занятиин ябаса:

Хүмүүжүүлэгшэ: Сайн байна үхибүүд! Мүнөө үдэр  манай сэсэрлигтэ аяар холын Улан-Удэ хотоhоо айлшан ерээ , танилсая даа. (hайн даа)

Мүнөө үглөөгүүр сэсэрлигтээ ерэхэдэтнай газаамнай ямар байгааб даа??(Харюунууд) (запись пурги)

Дуулана гүт? Юун дуугарна гээшэб? Тиимэ даа. Үбэлнай ерэжэ  

  Жабар Үбгэн hалхи  шуурга асараал даа.

Хүйтэн hалхин эшхэржэ

Хүүр саhаар шэдэлнэ,

Шаргада hууhан хүүгээд,

Шааяса, хүхин наадана.

Мүнөө бидэ:

Гар гараа барилсажа

Бэе бэедээ энеэбхилэе, 

Булта бидэ хамтадаа

Нарандаа МЭНДЭЭ ,

Тэнгэридээ МЭНДЭЭ!

 Хүйтэн hалхиндаа  МЭНДЭЭ!

Сагаан саhахан МЭНДЭЭ!

Хүмүүжүүлэгшэ:

-мүнөө минии таабари таагты- Ялагар сагаан мүшэхэн тэнгэриhээ унаба, альган дээрэм байгаа байгаа үгүй болошобо. Юун гээшэбэ?(харюунууд)

 - зүб даа, саhан. Манай сонходо саhан айлшан ерэбэл, бүлгэмдөө урихамнайгү? Саhамнай ямарбэ? (ялагар, сагаан, гоё, хүйтэн). Манай саhан бүлгэм соомнай хайлахагүй, эди шэдитэй саhахан ха юм.  Занятидаа урияа..

Таанад хайшан гээд саhан бии болодогбэ гэжэ мэдэхэ  гүт?  Тэнгэриhээ  уhан буугаа буугаа доошоо газар дээрэ, харгыдан Хүйтэн жабар уулзажа  хүргөөжэрхинэ. Хүрэхэдөө элдэбынхеэр  хүрэдэг.

 Мүнөө бидэ  үбэлэй ой соогуур аяншалая (Снежные шаги).

Слайд 4. 

Энэ хүйтэн ой соомнай  мододной ямар болонхойб?(харюунууд: нюсэгэн, набшаhагүй) Модонуудай шэлбээhэн дээрэ юун байнаб? (саhан). hандайдаа hуужа, нюдөө хаагаад  бэе соогоо hаная хэн ямар саhа харанаб.

Харагты энэ зурагуудые. Ямар саhа харанабта?  Юундэ адлинуудбэ?

Слайд 8. (Снежинки)

Хүмүжүүүлэгшэ жэшээ харуулна.

 - харагты, хайшан гээд зурахабди саhа: дээшэ доошонь зурлаа зурахабди, тиигээд зүүн гарhаа баруун гар тээшэнь үшөө нэгэ зурлаа, зүүн хажуу тээhээ, баруун углуу руунь, hүүлдэнь баруун гарhаа зүүн  углуу тээшэнь, энэмнай элшэхэнүүд болоно. Шэлбээhэнүүдээр  гоёоходо болохо.

Гоё саhахануудаа зурахын урда тээ бидэ бэеэ амаруулая:

Ой соогуур ябаабди,

Булта бидэ  эсээбди,

Хүлөө дээшэн үргэнэбди,

Хүнгөөр бидэ дэбхэрнэбди,

Һүрөөбди,  алхалаабди,

Дахин  аляар ябаабди.

  Хүмүжүүүлэгшэ: мүнөө биирнүүдээ абаад өөhэдээнгээ  саhахануудые зурагты.

Зуража дүүргэхэдэнь ажалнуудай дүн гаргаха.(слайд 1)

Хүмүжүүүлэгшэ:  Энэ гоё ой соомнай  ямар гоёор  саhамнай ялалзана гээшэб даа! Наранда шарагдажа  яларна, толорно! Таанадай зурагhаа ой соомнай ялагар болобо даа. ƟөҺэдээнгээ зурагуудые  харуулагты даа. Хэн хэнээнгээ зураг гоёшоогооб? Хөөрэгты .

 Занятимнай таанадта hайхашаагдаагү. Настроенитнай бодоогү?

 Бэрхэнүүд. Манай Саhахан таанадта hайниие хүргэнэ, ойгоо ниидэжэ ошохом гэнэ, Баяртай! Саhахандаа баярые хүргэжэ үдэшэе даа.