"Нәүрүз котлы булсын"
методическая разработка (старшая группа) по теме

 Цель.

 Приобщение детей к  национальной культуре и традициям  татарского народа.

Формировать праздничную культуру, вызывать у детей эмоционально - положительное отношение к праздникам. Развивать у детей  стремление  к активному  участию в праздниках.

Предварительная работа.

Беседы с детьми о традициях татарского народа, рассматривание иллюстраций 

(национальные костюмы, изделия татарской кулинарии, художественно - прикладное искусство). Заучивание песен, стихотворений, танцев, игр.

          Зал празднично украшен.                          

        Под музыку дети входят в зал. Становятся на свои места.                

1ведущая : Исәнмесез балалар! Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар! Менә салкын кыш үтеп китте, ямьле яз җитте. Яз белән бергә Нәүрүз бәйрәме килеп җитте. Нәүрүз – язны каршылап, язгы чәчү эшләре алдыннан үткәрелә торган халык бәйрәме ул. Нәүрүз сүзе яңа көн (ел) дигәнне аңлата. Нәүрүз бәйрәме – ул игелек, дуслык бәйрәме. Бу гүзәл, язгы бәйрәм көнендә кешеләр бер-берсенә кунакка йөриләр, бер-берсенә булган үпкәләрен оныталар, җырлыйлар , бииләр, рәхәтләнеп күңел ачалар. Бу бәйрәмнең хуҗасы- Нәүрүзбикә. Нәүрүз котлы булсын! Без сезне күңел ачарга чакырабыз.

2ведущая: Здравствуйте дорогие дети, уважаемые гости! Вот и прошла зима, пришла к нам весна - красна, а вместе с ней пришел Татарский народный праздник  -  Навруз. Слово «Навруз» означает «новый день». Отмечают его  в день весеннего равноденствия – 21-22 марта,  когда день равен ночи. Навруз – это период пробуждения природы, наступления тепла и начало весенних полевых работ. Навруз – это праздник урожая, людей труда, мирной жизни. Навруз – это гимн родной природе, праздник всеобщего согласия. А хозяйкой этого праздника является Нәүрүзбикә. Нәүрүз  котлы булсын!  Мы вас приглашаем на наш  весенний праздник!

«Нәүрүз” турында  җыр  

Залга Әби белән Бабай керәләр  “ Әпипә” көенә биеп тә алалар.

Әби :                        Гөрләп тора ишек алдым!

                                 Җырлап тора матур көйгә.

                                 Нәүрүз килә,Нәүрүз килә

                                 Теләк теләп матур көйгә.

                                 И-и ,исәнмесез балалар!

Бабай:                    Здравствуйте дети! 

                                 С добрыми пожеланиями

                                 Вы к нам пришли      

1ребёнок:                  Ач  ишегең,  керәбез,

                                  Нәүрүз әйтә киләбез.

                                  Нәүрүз котлы булсын!

                                  Нәүрүз котлы булсын!

2ребёнок:                 Әгәр булмаса акчагыз,

                                  Йөзегез кызартмагыз,

                                  Ни булса да бирегез,

                                  Нәүрүз котлы булсын!

3ребёнок:                 Әгәр булса көнегез,

                                  Бардыр сезнең оныгыз.

                                  Савап булыр, бирегез,

                                  Нәүрүз котлы булсын!

4ребёнок:                 Бардыр сезнең маегыз,

                                  Яки бардыр балыгыз.

                                  Барын бергә куегыз,

                                  Нәүрүз котлы булсын!

  Бабай:                     Хуш киләсең Нәүрүз!

                                  Бирим әле сезгә күкәй,

                                  Май бирим, күмәч, калач.

                                  Бәйрәм көнендә шатланып,

                                  Рәхәтләнеп күңел ач.

                                 Проходите, дам я вам яиц,

                                  масла, чак-чак

                                  В праздничный день

                                  Веселись и радуйся!

Әби:  И-и, балакайларым,  быел кешеләр бик юмарт булганнар 

        (балаларның тулы кәрзиннәрен күреп). Күп ризыклар җыелган. Минемчә, карга боткасын пешерергә вакыт житте, әйеме, бабакай.

Бабай: Чыннан да ,карчык, вакыт. Сез, балалар,  китәргә ашыкмагыз, бездә калыгыз. Уйный, бии торыгыз.

Әби: Ә без бабагыз белән бәйрәм боткасын пешерергә куябыз.

Әби белән бабай балаларның кәрзиннәрен алып өйгә алып кереп китәләр.

Бәләкәйләр бии

1ведущая: Нәүрүз бәйрәме  башланды, ә Нәүрүзбикә юк! Балалар, Нәүрүз килсә генә яз була бит.Әйдәгез әле, бергәләп, Нәүрүзбикәне  чакырыйк.

2ведущая: Праздник начинается, а хозяйки то нет.  Ведь весна начнётся только если   Навруз придёт к нам. Ребятки давайте позовем ее.

1ведущая:   Борын – борын заманнан,

         Болгар белән Казаннан,

         Җаек белән Иделдән

                    Бу бәйрәм безгә килгән.

Балалар:   Нәүрүз мөбарәк булсын!

       Нәүрүз мөбарәк булсын!

 1ведущая: Карагызчы, нинди матурлык, җиргә ямь биреп Нәүрүз килә,   Нәүрүз килә!

(Вальс көенә Нәүрүзбикә керә башына чәчәкле такыя,өстенә яшел күлмәк кигән).

Нәүрүзбикә: Исәнмесез,кадерле балалар! Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар! Мин Яз кызы Нәүрүзбикә . Сезгә  яз шатлыгы алып килдем! Барыгызны да бәйрәм белән котлыйм. Здравствуйте дорогие  дети,  уважаемые гости! Это я Нәүрүзбикә – дочь весны,поздравляю всех вас с праздником!   

1ведущая: Хуш киләсең,Нәүрүзбикә, без бик шат сине кабат күрүебезгә.

2ведущая:  Нәүрүзбикә, как мы рады вновь встретиться с тобой, сразу природа вся    ожила и запела вместе с тобой.

Нәүрүзбикә:  Бүген барлык кешеләр мине зурлый. Бәйрәм бүген, бәйрәм бүген!            

                   Агымсулар кичтем мин,                                                                                                                                                                 Сезгә килеп җиттем мин,                                                                                                                                          Нәүрүз әйтеп үттем мин,                                                                                                                                              Нәүрүз мөбәрак булсын.                                                                                                                                                  

 1ведущая: Нәүрүзбикә, ә без сине каршылап, бик матур шигырьләр, җырлар өйрәндек,     тыңлап кара әле.

 2ведущая: Нәүрүзбикә, а наши ребята приготовили для тебя стихи и песни о весне, о родной природе.

( Нәүрүзбикә тронга барып утыра )                   

5ребенок:         Әнә яз яшелләнә,

                         Җир анабыз гөлләнә,

                         Бозны тишә ак чәчәк,

                         Көнгә бага саф чәчәк!

                         Бүген көн тиң төннәргә

                         Урын юк һич көнләргә,

                         Без дә тиң, без дә тигез!

                         Мөбарәк Нәүрүз!- дибез.

 6 ребенок:          Когда приходит к нам Навруз,

                          Цветут сады, цветут поля.

                          Когда приходит к нам Навруз,

                          Весною дышет вся земля!

                          Когда приходит к нам Навруз,

                          Звучит музыка и смех

                          Поздравления принимаем 

                          И сами поздравляем всех!

  7ребёнок:       Март аенда, кар өстендә

                           Кояш нурлар уйната.

                           Яз килә, каршы алыгыз,

                           Дигән хәбәр тарата

    Песня – җыр “Яз килә” (кашыклар белән)

8 ребёнок:    Нәүрүз килде, тиз килде,

                       Нәүрүз килде, яз килде.

                       Яз белән муллык килде,

                       Яз белән шатлык килде.

9 ребёнок:   Әйдә, кояш, сип нурыңны,

                      Кызганма бер дә,

                      Зур бәйрәм, күңелле бәйрәм,

                      Нәүрүз бәйрәме бездә.

10ребенок         Хуш киләсең, гүзәл Нәүрүз! –

                           Язгы яңа елыбыз,

                           Яңа елда туры булсын,

                           Нурлы булсын юлыбыз!

                           Еракларга яңгырасын

                           Бүген дәртле җырыбыз.

 “ Бәйрәм бүген” җыры.

 Неожиданно, в конце песни входит  Дед Мороз

Д. М.: Исәнмесез кадерле балалар, хөрмәтле кунаклар! Здравствуйте!

          Миннән башка бәйрәм итеп яталар. Что это вы празднуете без меня?

1ведущая: Тукта әле Кыш бабай, кызма. Безгә Яз кызы – Нәүрүзбикә килде, без аны каршылап  бәйрәм итәбез.

Д. М.:  Мин әле  китмәгән, ә алар бәйрәм итәләр. Это как же так?  Я ведь еще не ушел, уходить не собираюсь! Смотрите, кругом снег еще лежит. А вот мы сейчас посмотрим кто из нас сильнее, быстрее,  лучше! Кто сильнее тому и править! Вот мои сани, оба разбежимся в разные стороны, кто быстрее сядет на трон , тот и выиграл.

     Соревнуются,  Д. М. уступил  Нәүрүзбике- она победитель!

Д. М.: На этот раз я оплошал малость, но мы сейчас посмотрим кто сильнее! Давай, Нәүрүзбикә, померимся силами. Хәзер мин күрсәтәм кем көчле!       

1ведущая: Балалар, әйдәгез Нәүрүзбикәгә булышабыз!  

2ведущая: Ребятки, давайте поможем нашей Нәүрүзбике.

                      Перетягивание каната. Д. М.,  опять проигрывает.

1ведущая:  Балалар, ә сез көч сынап карыйсызмы?

2ведущая:  Дети, а вы хотите помериться силами?

                           (Дети тоже соревнуются.)

Д. М.: Туктагыз әле туктагыз, әйдә әле Нәүрүзбикә  биеп карыйк,  кем матуррак биер икән.                 

Нәүрүзбикә:  Әйдә  Кыш бабай биибез.

                            (Танец и Д. М. падает)

Д. М.:    Уф арыдым, эрим, агам, таю помогите!

1ведущая: Балалар, Кыш бабай эри, җилләтергә кирәк.

2ведущая: Дед Мороз тает, ребятки давайте подуем на него.

                   (Дети дуют на Дед Мороза)

Д. М.:  Менә күрдегезме җиңелдем. Нәүрүзбикә,

            ты быстрая, сильная, трудолюбивая и я могу со спокойной душой оставить тебе трон.

           Поздравляю всех вас с праздником, счастья вам, здоровья и благополучия!

           Исән - имин булыгыз! Сау булыгыз! ( Уходит )

Нәүрүзбикә: Сау бул Кыш бабай! Тынычлап ял ит.

1ведущая:  Кыш бабайны озаттык, ә бәйрәмебез дәвам итә. Нәүрүзбикә, әйдә  утыр әле, балалар сиңа бик матур бию әзерләделәр.

2ведущая: Ну что ж, Деда Мороза мы проводили. Давайте веселиться, праздник продолжать, петь и танцевать. Присаживайся Науруз да посмотри какой веселый, задорный татарский танец дети для тебя исполнят!

Күмәк Татар биюе.

Нәүрүзбикә:  Бигерәк матур бию өйрәнгәнсез. Күңелле итеп бәйрәм итә беләсез икән. Балалар, ә сез беләсезме, бәйрәмнәр бит халык уеннарыннан башка үтми. Әйдәгез, бергәләп уйныйк әле.

“Түбәтәй” уены  (малайлар түбәтәйләр беләе уйныйлар, кызлар тәкыялар белән)

Шул вакытта “Әпипә” көе яңгырый залга Әби белән Бабай ботка белән зур савыт алып керәләр.

Бабай: Пеште, пеште,бик тәмле итеп ботка пешеп тә җитте! (балаларга кашыклар тараталар.)

Әби:  Нәүрүзбикә, кадерле кунаклар, балакайларым, кайнар килеш әйдәгез карга боткасын авыз итеп алыгыз(балалар  белән Нәүрүзбикә ковёр уртасына  түгәрәк ясап утырышалар, зур казаннан агач кашыклар  белән ботканы авыз итеп алалар,)

Нәүрүзбикә: Ә, ни өчен сез бу ботканы карга боткасы дип әйтәсез?

Бабай: (сөйли башлый Һәм ул сөйләгәндә проектордан рәсемнәр күрсәтелә)

         - Борынгы заманнарда кешеләр ни өчен яз булганын аңламаганнар. Алар язны җылы яклардан кара каргалар алып килә дип уйлаганнар. Шуңа күрә карлар өреп , кара җир күренә, сулар ага башлагач, каргалар килү хөрмәтенә бәйрәм ясый торган булганнар. Аны “ Карга боткасы” яки “Карга туе” дип атаганнар.

          Бәйрәм көнне балалар , авыл буенча йөреп, өйдән – өйгә кереп, хуҗаларны яз белән котлап, аларның барысына да сәламәтлек теләп, сый – хөрмөт (он, ярма, сөт, йомырка, май)  җыеп йөргәннәр.куллары белән карга канатын каккан шикелле кыланып, халыкны бәйрәмгә чакырганнар.  

Әби:  Балакайларым,  бәйрәмнәрдә татар халкы узенең милли ризыкларын әзерли. Нәүрүз бәйрәмебезгә дә һәр гаиләдә үз милли ризыгы була. Сезнең әниләрегез-әбиләрегез нинди тәмле ризыклар пешерәләр, балалар?

Балалар җавабы.

Әби: Бик дөрес балалар, чынннан да татар халкының милли ризыклары бик күп – ул баллы чәк-чәкчәкләре дә, бик тәмле өчпочмаклары да, гөбәдияләре дә, кош телләре, бәлешләре дә бар. (милли ризыклар рәсемнәрен проектордан күрсәтергә)

1ведущая: Балалар ,әйдәгез без Бабай белән Әбигә зур рәхмәт бергәләп    әйтик.

2ведущая:  Давайте вместе скажем спасибо.

Балалар:    Рәхмәт! Спасибо!

Нәүрүзбикә:   Бик зур рәхмәт хуҗаларга, сезгә, балалар! Бик күңелле булды.

                     Язлар, җәйләр имин килсен,

                     Күк йөзе аяз булсын.

                     Барчагызга сәламәтлек,

                     Бәхетләр  алып килсен!

                      Мин дә, балалар, сезгә буш килмәдем. Хәзер сезгә үземнең         күчтәнәчләремне таратам (алмалар тарата)

1ведущая:  Бәйрәмебез ахырына якынлашты.  Бәйрәм белән сезне матур кызлар, зур малайлар һәм хөрмәтле кунаклар! Исәнлек-саулык, зур уңышлар  телибез сезгә. Саубулыгыз!  Ә хәзер, балалар, тышка чыгабыз, шушы калган ботка белән без , каргаларны, кошларны, чыпчыкларны  сыйлыйбыз.

2ведущая: Вот и праздник наш подошёл к концу. Здоровья вам ребятки и вам уважаемые  гости, благополучия всем!  До свидания!  А  теперь, ребята, мы с вами пойдём на прогулку и угостим нашей кашей пернатых друзей!

Җиңел көй яңгырый, Нәүрүзбикә, Әби, Бабай, 1алып баручы белән балалар залдан чыгалар.