Педагогическая находка
методическая разработка (старшая группа) на тему

Сат Сайлык Сергеевна

Сценарий праздника "Шагаа" по лунному календарю в старшей группе

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл pedagogicheskaya_nahodka.docx34.3 КБ

Предварительный просмотр:

Шаг чаагай, Шагаа чаагай!

Каасталгазы:  уругларның  Тыва хеп-биле кеттинери, ханаларда тыва улегер домактарны, дурген-чугааларны саазынга бижээш азып каар.

Киржикчилери: 1. Башкарыкчы

                             2. Чажармаа

                             3.Сарбашкын чылы

                             4. Дагаа чылы

Сорулгазы:

         1. Оюннарның болгаш айтырыгларның  дузазы-биле Шагааны канчаар эртирип чораанын билиндирер.

        2. Дурген бодап, шын харыыларны берип өөредир, чугаа домаан сайзырадыр.

        3. Тыва улустуң  чаагай чаңчылдарынга уругларның хундуткелин, ынакшылын оттурар.

        

Байырлалдың  чорудуу.

        

        Шагаа дээрге тыва чоннуң эн бедик сүзүглелдиг байырлалы. Оон сузуглелдии чудел? Шагаага баш удур белеткенип, ону сузуглеп манаар, а эн кол чуве Шагаа хунунун сагылгазы езулалдарын эртирери.Тыва чон Шагаа будуузунде санны салыр чораан. Эр кижи азы улуг назылыг кижи калбак Дашка саны салыр. Отту салгаш, оон кырынче Ак чем дээжизин (Чаглыг эът, саржаг, чокпек артыш урар.)

(Тыва хогжум аялгазы-биле Чажармаа чедип келир. Чажармаа чажыын белеткээр, тос-карак-биле судун оргуп тура)

                                

               Чажармаа Тооруктуг Тандым оршээ!

                                Тос чузун малым оршээ!

                                Ак чем элбек болзун

                                Бажы бедик тайгаларым!

                                Багай чуул тарап чорзун!

                                Экти бедик тандыларым

                                Эки чул бээр турзун!

№1.Ыры «Ак ай-Шагаа»

Шаандан тура бистин ада-огбелеривис Чаа чылды уткуп, байырлап чораан болгай. Шагаага эрги чылды удээр, чаа чылды уткуур, ынчангаш Шагаанын будуу хунунде улус шупту удувас, хондур ойнап-хоглеп, тывызыктажып, улегер домактажып, дурген-чугаага, кажык дээн ышкаш оюннарга чижип тура хонар турган.

Силернин мурнунарга «Шагаага» тураскааткан шулуктеривисти бараалгадып бээрин чопшээреп корунер.

Арыг-харга идик-хептиг  Ай-Демир

Андаштанып, кактандывыс.

Артыжанып, арыгланып,

Аржаан-биле чундувус-даа.

                                              Улуг-биче кижи буру      Чырыткы

                                              Ужурашкан улус ышкаш,

                                              Адыштарын чада тудуп,

                                              Амырлажып чолукшуур бис.

Ааржы, саржаг уделгелиг   Чочагай

Арбай далган чинге-тараа,

Чаагай кадык баштыннады.

Шагаа чемин салгылады.

                                               Изиг отка бышкан эътти     Сылдыс

                                               Илбек-биле кескиледи.

                                               Деспи долу чаглыг эъттин

                                               Дери-бузу бурулады.

Байырлал-даа келди, авай,   Айдаш

Манчы тудуп чиилем, авай

Бо-даа болза белээм болзун,

Бодум база чиир мен авай.

                                               Борбак-ыяжын кайыл, авай?  Айжаан

                                               Бодум далган оейн, авай.

                                               Борттер ышкаш манчылардан

                                               Бо хун тудуп корейн авай.

 Чаа чылдын эртенинде огде орган улус аржаан-биле чунуп, идик-хевин харга кактаар. Тей кырынга сан салгаш, от-костун кырынга артыштан эгелээш, бугу аъш-чеминин дээжизин салгаш, оран-тандызынга оргуп, чудуп-тейлеп, йорээл салыр чорааннар.

                         

Шаандан тура «Шагаада» бистин огбелеривис удувайн, тыва оюннар ойнаар турганнар. Бис база оюннардан ойнаптаалынарам, уруглар.

№1.Оюн «Аржыыл какчыыры»

        

Кожамыкка кандыг силер

Кожа тыртып каар бис бе.

№2.Ыры «Тожу кожаннары»

Уруглар шулуктери.

Тевектээри оолдарнын      Юрий

Дешпиктиг-ле оюну-дур.

Санын санап, чижип турда,

Саяк базып турганнарзыг.

                                                            Ангелина         Бойдус-биле хини тудуш,

Боттары-ла шинчээчилер.

Огбелерим тоогуден

Огге чурттап чораан улус

Хайынган сут, божанын суу       Дан-Хая

Каттышканда быштакталыр.

Базырыктааш, салып каарга,

Баскан быштак оон-на будер.                                                                                                                                                                                                                                    

Салим         Маргылдажыр моорейлерге            

Багны кагар мергелер чыыр.

Дээрбек бичии коргулчунга

Тейи дуктуг тевек кылыр.

Шагаа хуннун бугу чеми-    Анастасия

Чаглыг эъди, далган тараа

Саваларда белен чыдар,

Сагыш ажык орар улус.

Кан-Болат Тоолун ыдып тывызыктап,

Тоолдуруп ора, хонар.

Кажык адып, кажыкты хап-

Каш янзы моорейлешкен.

Ак сут усту оремеден        Сырга

Аажок ускур саржаг кылгаш,

Сынныйларга, хырыннарга

Чык долдур куткулап каар.

Чайшаана     Шагаа хуну уругларга

Шагнын чаагай байыры-дыр

Оюн-тоглаа, каткы-чугаа

Ол хун черле узулбес-дир.

№2.Оюн «»

Улегер домактар моорейи.

         

«Улегер домакта нугул чок» дээр болгай. Дараазында улегер домактарга моорейден чарлаар бис бе? 

Мен эгелеп каарымга билир улус бар болза тондурер силер. Кым  улегер домактарны ковей билир эвес хынаптаалынар.

1. Эки кижээ эш хой… (Эки аътка ээ хой)

2. Чадаг кижиге чер ырак…(Чалгаа кижиге чем ырак)

3.Ужук билбес кижи…(Уну чоктан дора.)

4. Кижи озер… (Кидис шойлур)

5. Чадаг чорба, аьттыг чор…(Чааскаан чорба, эштиг чор) 

6. Куш уязынга ынак…(Кулун иезинге ынак)        

7. Шевер кижи мактадыр…(Чевен кижи бактадыр)

Танцы «Аъдым»

«Аъдым» деп самывысты бараалгадыылынар оолдар!

Тывызыктар моорейи.

Ак оргээвисте чыглып келген оргун чонум, шагаавысты уламчылап. Че-ве, салып эгеледим-не! «Тывызыым дытта, тоолум дошта» (дош, балык)

Ийи тала болуп алгаш,

Тывызыкка маргыжар-дыр! (уруглар биле ада-иелерни ийи ангы командага чарып аар)

Арыг ишти долу аскан эът (кызыл кат)

Амдан киирер ак чемим (сут)

Тейи дежик, ишти курттуг (ог)

Мун кижи чангыс курлуг (ширбииш)        

Чырык коргенде чунун-даа артынга чаштынар (холеге)

Чанын билбес кижи

Чагдап болбас чашпан (шагар-оът)

Чангыс ыяш чайганды, чалан ак холл холзеди (хойтпак, бышкы)

Ховен иштинде чанагаш оол чыдыр (буурек)

Узун-оолдун ужу дуктуг (кургулдай)

Санап четпес хойлар, хемчээп четпес шол (дээр болгаш сылдыстар)

Чедиишкинни мактааш

Четпестерни чайлаткаш

Эргилдезин эрттирген

Эрги чылывыс байырлыг!

Сарбашкын чылы танцылап унуп келир, байырлажып уне бээр.

Шагаа шагы шаккылады

Чаа-чылды уткуулунар

Идик-хепти каттаныылы

Ижин-хоону сергедиири!

Чаа унген Дагаа чылдын найырында

Чыглып келген чонувуска   йорээл доктаап,

Элбекширин ковей болуп бодаразын,

Эмизинге багай чуве арлы берзин!

Курай-Курай! (шупту курайлаар)

Дагаа чылы танцылап кирип келир: уруглар-биле мендилежип танцылаар.

Чычыы торгу хевин кеткен

Чараш кыстар бистерде хой.

Тыва кыстар самнай бээрге

Таан чараш магаданчыг

Танцы «Аяк шайым»

Уруглар шулуктери.

Эртежи-ле бодум бо дээш,   Сайбек

Эртеннин-не кыйгы салыр-

Уйгужуга туразы чок

Улуг ишке Дагаа бо-дур.

                                                                           Айнеш     Шаандыкы байырывыс

Шагаавысты уткуулунар.

Сандан салып, чажы чажып,

Самнап, ойнап, хоглээлинер.

Шупту тейже уне бергеш,       Чайнаа

Чунгулаангар, кактаныылынар.

Оолдар, кыстар уступ алгаш,

Омак-хоглуг кожанналынар!

Начын              Шагаа хуну уругларга

Шагнын чаагай байыры-дыр

Оюн-тоглаа, каткы, чугаа

Ол хун черле узулбес-тир

№3.Ыры «Артыш»

Кончуг-ла солун ойнап-хоглеп алдывыс, бистин байырлалывыстын тончузу келди. База катап кайгамчыктыг байырлалывыс «Шагаа» таварыштыр ак сут дег орукту, эки уткуурун кузедивис. Курай! Курай!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

"Педагогическая находка" участницы конкурса педагогического мастерства "Воспитатель года Республики Тыва - 2019"

Конспект НОД в подготовительной к школе группе по художественно-эстетическому развитию "Подснежник"...

Педагогическое мероприятие "Маленький оркестр" (педагогическая находка)

Данное мероприятие будет проводиться с детьми старшего возраста в рамках муниципального этапа конкурса педагогического мастерства "Воспитатель года 2019". Цель - знакомство с необычными, нов...

"Педагогическая находка" педагогическое мероприятие с детьми «Безопасность дорожного движения»

Цель: Расширять представления детей о правилах дорожного движения Задачи:Расширять представления детей о дорожных знаках («Пешеходный переход, «Автобусная остановка», «Ост...

Педагогическая находка к конкурсу педагогического мастерства 2020 года. НОД по развитию речи «Рассказывание сказки Теремок»

конспект интегрированного занятия на конкурс педагогического мастерства по развитию речи с помощью мнемотаблиц...

Конкурсное задание первого (заочного) тура Городского профессионального конкурса педагогического мастерства «Педагог года - 2020г» в номинации «Воспитатель года -2020» «Педагогическая находка»

Конкурсное задание первого (заочного) тураГородского профессионального конкурса педагогического мастерства «Педагог года - 2020г»в номинации «Воспитатель года -2020»«Педа...

Педагогическая находка - Конспект педагогического мероприятия с детьми в старшей группе 5-6 лет "Путешествие в страну сказок", 2020 год

Педагогическое мероприятие по познавательному развитию (формирование элементарных математических представлений)...

Конкурс "Воспитатель года -2022" среди воспитателей детского сада. Педагогическая находка " «Технология «Лэпбукинг» и ее применение в педагогической практике»

Моя педагогическая находка«Технология «Лэпбукинг» и ее применение в педагогической практике»Главная особенность организации образовательной деятельности в ДОУ на современном эт...