Конспект занятия "Минии бэе ба бэеын хубинууд"( "Части тела")
план-конспект занятия (старшая группа)

Хубракова С.Г., һургуулида ороогүй үхибүүдэй түрэл буряад хэлэнэйнь хүгжөөлгын кабинедэй хүтэлбэригшэ

 “Баянголой болбосоролой дунда һургуули” гэһэн

нютагай засагай бюджедэй болбосоролой эмхи зургаан

“Минии бэе ба бэеын хубинууд” гэһэн темээр

сэсэрлигэй ахалагша бүлгэмэй хэшээлэй конспект

Хэшээлэй түсэб

Темэ (сэдэб): Минии бэе

Хэшээлэй түхэл: үхибүүдэй түрэл буряад хэлэ хүгжөөхэ

Зорилгонууд:

• үгүүлхэдэ хүндэ абяанууд дээрэ ажал үргэлжэлүүлхэ;
• бэеынгээ хубинуудые зүб нэрлэжэ һургаха;
• юрэ хөөрэжэ һураха;
• арюун сэбэрээр бэеэ абаад ябахые хүмүүжүүлхэ.

Хэрэгсэлнүүд: нааданхайнууд, мнемотаблица, зурагууд, ИКТ, хүгжэм, телевизор, экран, дуунууд, хобто, плакат, карандаш,  мел.

Хэшээлэй ябаса:

1. Эмхидхэлэй үе (Организационный момент)

Хүмүүжүүлэгшэ: Сайн байна, ухибууд!

Үхибүүд: Сайн байна!

Хүмүүжүүлэгшэ: Харагты, иимэ олон айлшад манайда ерээд байна. Мэндээ хэлэе: Сайн байна! (ухибууд айлшадта мэндэеэ хэлэнэ). Зай, наашаа гаража һуугты.

Үүдэ  тоншоно

Хүмүүжүүлэгшэ: Шагнагты, хэн тоншоноб? Орогты!

Үүдэн неэгдэнэ, Колобогые мухарюулна…Хүмүүжүүлэгшэ Колобогые гартаа барижа, ухибуудтэ хэлэнэ:

Хүмүүжүүлэгшэ: Харагты, үшөө нэгэ айлшан хурэжэ ерэбэ, хэн гээшэб энэмнай?

Үхибүүд: Колобок.

Хүмүүжүүлэгшэ: Зуб.

Монсуудай: Танилсая, ухибууд. Би буряад Колобок гээшэб. Монсогор толгойтой Монсуудайб. Буряадаар хөөрэлдэхөө ерээб.

Хүмүүжүүлэгшэ: Сайн байна, Монсуудай!

Монсуудай: Сайн, сайн, сайн!

Һайн, Һайн, Һайн!

Дабтагты үхибүд. (үхибүүд дабтана)

Хүмүүжүүлэгшэ: зай, танилсабабди.

2. Хэлэлгэ һорилго (фонетическая зарядка):

Монсуудай: Би аяар холоһоо мухарижа ерээб. Ямар нютаг ерээ гээшэбиб? Энэ нютагтнай юун гэжэ нэрэтэйб?

Үхибүүд: Баянгол.

Монсуудай: Баянголдотнай яагаа хүйтэн гээшэб! Саһан хайлаагүй байна. Ехээр  даарашооб.

Хүмүүжүүлэгшэ: (үхибүүдэй урда табинам). Бидэ дулаахан амяараа Монсуудайяа дулаасуулая:

Һо-һо-һо,

 Һорьмоһон даараа.

Һөө-һөө-һөө,

Һайнаар дулааса.

Һу-һу-һу,

Һуугты Монсуудай.

Һү-һү-һү,

Һүрхэй Монсуудай!

(2 дахин дабтана)

Монсуудай: һайндаа, гоеор дулаасабаб!

3. Хэшээлэй зорилго табилга  (ознакомление )

Монсуудай: Ямар бэрхэнүүд гээшэбта! Хамтаа нүхэсэе. Би түби дэлхэй дээгүүр аяншалдагаб, олон нүхэд бии намда, харагты. (СЛАЙД – разные национальности, возрасты, пропорции).

Хүмүүжүүлэгшэ: Харагты, үхибүүд. Эдэ бүгэдэниие нэгэ үгөөр юун гээд нэрлэжэ болохоб? (Хүнүүд)

Хүмүүжүүлэгшэ: Бэе бэеһээ юугээр илгарнаб? Анхаралтайгаар харагты.

Үхибүүдэй харюу: возраст, цвет глаз, рост, вес, цвет волос)бэе дээрэнь харуулха

Хүмүүжүүлэгшэ: Эдэ хүнүүд нюдэнэйнгөө үнгоор, бүдүүн наряараа, наһаараа илгарна. Харин хүн зон юугээрээ адли байнаб? (хүн бүхэнэй бэе адли байна: хоер хүлнүүд, хоер гарнууд г.м.)

Монсуудай: Саашадаа юун тухай хөөрэлдэхэбди? (үхибүүдэй харюу: “Хүнэй бэе, бэеын хубинууд”)

4. Шэнэ мэдэсэ хадуужа абалга (повторение)

Хүмүүжүүлэгшэ: Бэрхэнүүд, мунөөдэр бидэ юун тухай хөөрэлдхэбди?

Үхибүүд: хүнэй бэе, бэеын хубинууд.

Монсуудай: Минии Бадма нүхэрни намда өөрынгөө дүрэ зурагаа бэлэглэһэн байгаа. Һалхин буужа дүрэһөөнь ганса һүүдэр үлөөд байна. Намда туһалыт!

Үхибүүд: туһалхабди.

Монсуудай: Намда туһалхын тула энэ абдар неээхэ еһотой. Һалхинда абдарни хаагдаа. Тиигээд абдар неэхын тула, таабаринуудые тааха ёһотойбди. (үхибүүд таабаринуудые таана). Мнемотехника хэрэглэн медиапроектэ дээрэ ажаябуулга.

1. Хадын нүхэндэ - Улаан үүдэнүүд  - Сагаан амитад үүдэндэ һууна – мяха, хилээмэ -юумые эдэ амитадта үгэнэм.
2. Энэ хада – хада соо хоер гүүн нүхэн – нүхэн соо агаар ороно, гарана. (3 картинки)

Абдар сооһоо бэеын хубинуудтай конверт гаргажа, үхибүүдтэ харуулнаб. Үхибүүд хэлэнэ.(гар, хүл).

Нэгэ нэгэнүүдээр абагты, Бадмын дүрэ суглуулая. (дети по очереди прикрепляют, ши Арюна  юу няагаабш.)

Монсуудай:  баярлана) Бадмахан ямар гое болооб даа! Баярлаа, һайндаа, үхибүүд!

Хүмүүжүүлэгшэ: Зай. Харая, Бадма хүбүүне иимэ гое болгообди. Энэ юун бэ, хэлэгты.

Рассматривают тохоног. Хүйһэн. Нидхэ. Һорьмоһон, тохоног, альган, хюмһан.

5. Наадан: (хүгжэм зэдэлнэ)

Зүгы. Слайд дээрэ ажал ябуулга. Зүгы (нааданхай) 

Хүмүүжүүлэгшэ: Энэ ямар абяан гаранаб? (Песня зүгыхэн, жужжание). Харагты даа хэн бэ? Зүгыхэн ниидэжэ ерэбэ. Наадаха дуратай, мүн хадхажашье болохо. Минии бэеын хубинуудые хэлэхэдэмни, гараараа хааха еһотойд. Хэн хаагаагүйб тэрэниие зүгы хадхаха. Наадан үнгэрнэ.

Зүгы: намтай наадаһандатнай б баярлааб. Бэлэг баринаб-  иимэ гое, һонин зурагуудые асарааб.

Хүмүүжүүлэгшэ: Энэ зурагууд дээрэ зарим хубинууд дутуу байна. Үхибүүд зурана расскраска.

Арюна, ши юу зураабши? (һорьмоһон)

Нима, ши юу зураабши? (нидхэ)

Зүгы: таанадаар наадажа байхада яагаа хухюутэй гоеб. Харин би сүлөөгүйб, баяртай үхибүүд, баяртай багша, баяртай монсуудай, баяртай айлшад.

6. Бэеэ һорилго (Физминутка): (звучит музыка)

Монсуудай: таанар зүгыхэнтэй гоёор наадаабад, мунөө намтай наадагты.

Бэеэ һорилго (дуун – наадан).

 (Үхибүүд дуу дуулажа байгаад хатарха, хургануудаа нэрлэжэ харуулха)

Заахан бидэ хамтадаа

Заатагүй нааданабди

Эрхы заахан хурганһаа

Эхи абан тоолонобди

Барбаадай,

Батан Туулай,

Тоохон Тобшо,

Толи Байса,

Бишыхан Шэгшүүдэй!

7. Рефлекси (Бадмын портрет дээрэ)

Монсуудай: Мүнөөдэр хэшээлдээр юу хэжэ һурабабди, хүнэй бэеын хубинуудые хадуужа абабабди. Дабталга

Хүмүүжүүлэгшэ: Элүүр энхэ хододоо ябахын түлөө хүн бүхэн бэе сэбэрээр абаад ябаха еһотой. Ямар дүримүүдые сахиха еһотойб: шүдөө сэбэрлэхэ, гарнуудаа угааха, үһээ һамнаха, нюураа аршаха, сэбэрээр наадаха,  ябаха.

 СИНКВЕЙН прием хэрэглэн хэшээлэй дүн гаргаха.

1. Хүнэй бэе (хэн? юун?)
2. Гоё, һайхан, үндэр, бүдүүн, нарин (хүнэй бэе ямар бэ?)
3. Наадаабди, зураабди, дуулаабди г.м. (хэшээл дээр юу мэдээбди?)
4. Хүнэй бэеын хубинуудые мэдэхэ болообди.(мэдүүлэл зохёолго)
5. Минии бэе.(тобшолол)

Элидхэл

Хэшээлэй сэдэб – ондо ондоо янзын нюруугай һуралсалай технологёор/ үхибүүдэй буряад хэлэ үзэлгэ/ бэелүүлэгдэлгэ (технология разноуровневого обучения бурятскому языку).

Танай анхаралда  “Хүнэй бэе” гэһэн  хэшээл ахалагша группын һургуулида ороодүй үхибүүдээр үгтэбэ.

Хэшээлэй темэ: Минии бэе.

Зорилгонууд:

- үгтэһэн сэдэбээр шэнэ үгэнүүдтэй танилсалга;

- “һ”, “ү”, “өө” абяануудые зүбөөр үгүүлжэ һургаха;

- бэеынгээ хубинуудые зүб нэрлэжэ һургаха  (юумэнэй нэрэнууд - бэе, тархи, үһэн, шэхэн, нюур, хамар, аман, шүдэн, урал, нюдэн, хасар, гар, хурган, хүл, хоолой (хүзүүн), нидхэ, һорьмоһон, духа (мангилай);

- үхибүүдэй  хэлэ хүгжөөхэ ба баяжуулха (глаголнууд – угааха, аршаха, һамнаха, сэбэрлэхэ, эльбэхэ; тэмдэгэй нэрэнүүд – ута, богони, сэхэ, хара, шара, сагаан, тарган, нарин, залуу, хүгшэн, бишыхан, ехэ г.м.);

- арюун сэбэрээр бэеэ абаад ябахые хүмүүжүүлхэ (рефлексия).

- гарын уян нугархайе хүгжөөхэ;

Хэрэгсэлнүүд: нааданхайнууд, мнемотаблица, зурагууд, ИКТ, телевизор, хүгжэм, дуунууд, хобто (абдар), карандаш, шэрэ.

Бэлдэгдэhэн хэшээл  программын  гурим ба удхада  тааруулагдан зохёогдоhон. Үхибүүдэй   наhанай  хүгжэлтэдэ  тааруу.

Хэшээлэй зорилго бэелүүлхын тула  ажаябуулгын (деятельностный метод) метод, элдэб онол арганууд  хэрэглэгдэhэн байна: проблемнэ байдал, мнемотехникэ, барималай техникэ (техника рисования), «корзина знаний» гэжэ арга (технология критического мышления), рефлекси г.м.

Үхибүүдэй анхаралыень татаха гэжэ мотиваци хэгдэһэн байна.  Монсуудай айлшалжа ерэнэ,  зурагуудые хаража, асуудалнуудта харюу үгэжэ, үхибүүд багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ сэдэб элирүүлбэ. Эндэ үхибүүдэй оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательые УУД) харагдаба. Түрүүшын алхам   фонетическэ hорилго болоно:

Һо-һо-һо,

 Һорьмоһон ута.

Һөө-һөө-һөө,

Үһөө һамна.

Һу-һу-һу,

Һуугты Монсуудай.

Һү-һү-һү,

Һүрхэй Монсуудай!

Эндэ “һ”, “ү”, “өө” абяанууд дээрэ ажал үргэжэлүүлэгдэбэ. Саашань компьютерэй аргаар зурагуудые хаража,  хүнүүд нюдэнэйнгөө үнгоор, бүдүүн наряараа, наһаараа илгардаг,  мүн  хүн бүхэнэй бэе адли байдаг гэжэ тодорхойлбо. Саашань баһа компьютерэй аргаар  мнемотехникэ дээрэ  үхибүүд ажаллаба. Үхибүүд багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табиба, юу хэхэ гээшэбибди гэжэ хадуужа абаба. Эндэ үхибүүдэй бэеэ гуримтуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД) харуулагдаба.

Энэ хэшээлдэ 2-3 ажалай hэлгэлсээн  болоhон байна  (интегрированна подход): уран зуралган, хүгжэм, бэеэ һорилго, наадан, хэлэ хүгжөөлгэ.

Үхибүүд бүлэг бүлэгөөр хүдэлжэ, даабари дүүргэбэ. Хүнэй бэеын схемээр модель табижа, тиин һөөргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо миин үгөөр хэлэбэ. Энэ  шата дээрэ шэнэ үгэнүүдэй  дабталга  ба бэхижүүлгэ үнгэрбэ. Буряад хэлэеэ һайн мэдэхэ үхибүүдтэ “һорьмоһон”, “нидхэ”, “тохоног”, “духа”, “үбдэг” гэхэ мэтын үгэнүүдые хэлүүлэгдэжэ хадуулагдажа абагдаба. Харин холимол хэлэтэй, түрэл хэлэеэ мэдэхэгүйшүүлдэ “гар”, “хүл”, нюур” г.м. үгэнүүдые хэлэгдүүлээ.  Эндэ үхибүүд харилсаха шадабаряа (коммуникативные УУД) харуулба. Үхибүүд хажуудахи хүнүүдээ шагнажа, тэдэнэй хэлэһэниие ойлгобо.

Дүн гаргалгын шатада  (технология развития критического мышления) , тодорхойлбол,  «корзина знаний»  гэжэ онол арга  хэрэглэбэб.

 Рефлексиин шатада “Бадмын портрет дээрэ” синквейн прием хэрэглэжэ  хэшээл дээрэ юу мэдэжэ абаһанаа харуулбабди. Энэ аргаар  үхибүүд өөрынгөө ажаябуулга сэгнэбэ. Үхибүүд өөрын бэеын хубинуудые буряад хэлэндээр мэдэхэ болобо, мүн хажуудахи нүхэртэйгээ  харилсажа шадаха аргатай гэжэ харагдаба.

Хэшээлэй  табигдаhан    зорилгонууд  булта   дээрээ  бэелүүлэгдэбэ  гэжэ тоолоноб.