Литература – этнография композиция Посвященная Международному Дню родного (балкарского) языка: «Тау от жагъада…» (сценарий)
материал (старшая группа)

 Муниципальное общеобразовательное учреждение  «Лицей №1 им. К.С. Отарова»

                                   Дошкольное отделение №6 «Алёнушка»

Литература – этнография   композиция

Посвященная  Международному Дню родного

(балкарского) языка:

                   «Тау  от жагъада…»

                          (сценарий)

                                                                       Дерсни къурагъан:

                                                                       Абезехляны Жулдуз

                                                       2024 год

Мураты:

1.Сабийлени  ана  тилге  сейирлерин  къозгъау,  кеси тилини байлыгъын, ариулугъун  ангыларгъа  юйретиу.

2.Тюрк дуниясы бла шагъырей этиу.

3.Байлам тиллерин есдюрюу эм ана  тил бла тюз хайырлана билирге юйретиу.

4.Таулу миллетни  адетин,  тересин,  жашау турмушун  кергюзте, кеси къоллары  бла  жюн ишге, аш-азыкъ хазырлаугъа,  агъач  ишге  къатышып кёрюу.

Ишни барыуу:

Устаз: Кюн ахшы болсун,  багъалы сабийле,  устазла!

 Бюгюн  биз  сизни  бла   къарачай-малкъар  тилни  сейир  дуниясыны бетлеринде жолоучулукъгъа  тебиребийз.   Билгенибизча, 21 февраль  Ана тилни халкъла аралы байрам кюнюдю.  Бу кюннге  жораланнган  айда кеп иги  ишле  бардырылгъандыла.

Ала барысы да Ана тилни хар инсанны жашауунда  къаллай бир магъанасы болгъан

 кергюзтедиле.

Сабий:  Къулийланы Къайсын.

                Ана тилим,  жангы  бишген  чумлача

                Сезлеринг, танг жулдузларынлай жана,

                Кек сыртладан жангы жерге аугъанча,

                Жаздым, хар жангы сезюнге къууана.

 Устаз: Ана тил!  Нечик татлы эм жууукъ сёзледиле. Бу сёзле бизни жашауну жарыкъ дуниясына келтиредиле. Бизни сёлешген тилибизде не къадар жылыулукъ, эсеплик, хычыуунлукъ барды. Татлы, таза, сейирлик тилибиз!

«Тили жокъну – сыйы жокъ, сыйы жокъну — кюню жокъ», — деп бошдан айтылгъан болмаз.

     Дуниягъа  жаратылгъан  кюнюбюзден башлап, биринчи сёзлени аналарыбыздан, ана тилибизде эшитгенбиз. Жылыулукъ бере, ана татлы жырын, бешик эхчей жырлагъанды.

Сабий: Гуртуланы Берт.

             Жокъдан бар болуп,

             Туугъан кюнюмде,

             Биринчи эшитгенме ауаз,

            Ана тилимде!

Устаз: Дуния башында 6000 жууукъ  тил барды. Ала адамланы  арасында биригиулюкню, байламлыкъны, бир бирни ангылауну болушадыла. Битеу дунияда  200 миллион адамгъа жууукъ адам тюрк тилледе селешедиле.      Бизни ана тилибизде, къарачай — малкъар тилде, эки миллет селешеди – малкъарлыла  бла къарачайлыла.

- Оюн ойнайыкъ:  «Макъамны  билсенг»

  Сиз ол къайсы жырды, эм ким жырлагъанын билирге керексиз 

- Къайсын Холамханов «»Жууукъ барайым къатынга»

- Эльдар Жаникаев «Барама»

- Алим Аппаев «Алан халкъ»

- Алим Газаев «Гапалау»

- Омар Отаров «Минги тау»

 Устаз: Мен сизни кёрмючге (выставка) къарарга чакъырама.

 1 –чи стол — эшиу . Таулу тиширыула  жюн иш бла емюрледен бери кюрешедиле. Аладан  бири – эшиу. Бюгюнлюкде да кеслерини хунерлери бла адамланы сейирсиндире, тюрлю-тюрлю кийимле эшедиле.

2-чи стол- кийиз этиу. Бу иш малчылыкъ бла кюрешген тюрк миллетлени  кебюсюнде тюбейди.  Кийиз бурун заманлада тауда жашау этерге  болушханды адамлагъа. Юйде аны бла бек хайырланнгандыла.

3- чю стол- агъачдан  ишленнген  керекле.  Адамны  жашауунда агъач кеп тюрлю затха керек болады. Аладан бири юй керек.

4- чю стол- ашхана. Таулулада жюрюген аш-азыкъланы саны бек уллуду. Аладан бир къауумун жарашдырып керюу.

Устаз: Барыбызда билгенден, малкъарлыла  беш тау ауузгъа  юлешинедиле: Малкъар, Холам, Бызынгы, Чегем, Басхан. Аны юсюнден  бизге подготовительный группаны сабийлери назмула окъурукътула.

1 сабий:Беш да Тау Элде туугъанбыз

               Басханчы жашчыкъ

              Мен туугъанма Басханда,

              Аллымдан айыу да чыкъма:

              Этме бирда масхара-

             Жибермем сени да, жыкъмай.

2 сабий:Бызынгылы къызчыкъ

               Мен туугъан жер- Бызынгы,

               Жабалакъ кибик, сабырма.

               Сюйдюрюрча къызларын,

               Элиме къууат салырма.

3 сабий: Холамлы  жашчыкъ

                Мен туугъанма Холамда,

                Бек тулпар, батыр жашчыкъма:

                Юйренеме хорларгъа-

                Тутушама къуш жастыкъ бла.

4 сабий: Малкъарлы къызчыкъ

                Мен туугъанма Малкъарда,

                Алыкъа гинжи къызчыкъма:

                Къыш учама акъ къарда,

                Жай тангда ойнайма чыкъ бла.

5 сабий: Чегемли жашчыкъ

                Мен туугъанма Чегемде,

                Чыртдан да хомух тюйюлме:

                Хар ишимде-чемерлик,

                Узалмам ишге, сюйюнмей.

6 сабий: Бешиси да бирге:

                Шургуну узакъ къууа,

                Беш да Тау Элде  туугъанбыз,

                Таулада таза шаудан

                Суулада биз бет жуугъанбыз!

                Беш да Тау Элде  туугъанбыз!

                Беш да Тау Элде  туугъанбыз!

Устаз: Бюгюн   жыйлыуубузну  адетде  болгъаныча,  таулу той бла бошаргъа сюебиз.

 Сау болугъуз!