Сыйныфтан тыш чара. Нәүрүз - түрдән уз. Сыйныфтан тыш чара.
материал (6 класс) по теме

Нәүрүз бәйрәме.

Алып баручы. Хөрмәтле ата-аналар, кадерле кунаклар, балалар! Без бүген бирегә язны - Нәүрүзбикәне каршы алу бәйрәменә җыелдык. Бәйрәмдә халкыбызның дәртле җырларың, борыңгы такмакларын ишетерсез, җырлы-биюле уеннарын күрерсез, үзегез дә дәртләнеп биерсез. Бәйрәм тамашасына рәхим итегез!

       Нәүрүз... Бу исем безгә ят та, таныш та. Нәүрүз - борыңгы әби-бабаларыбыз үткәргән язны каршылау бәйрәме ул.

Нәүрүз көн белән төн тигезләшкән чорга – 21–22 мартка туры килә. Көнчыгыш календаре буенча әлеге төбәкләрдә язны каршылау язгы чәчү эшләре алдыннан үткәрелә торган халык бәйрәменнән гыйбарәт.

 Идел буе татарлары Нәүрүзне чәчүгә чыгар алдыннан бәйрәм иткәннәр. Мәсәлән, карга боткасын гына алыйк. Ул шулай ук Нәүрүзнең бер өлеше. Аны икенче төрле дәрә яки зәрә боткасы дип йөртелә. Нәүрүз көннәрендә ( ул атна – ун көнгә сузылган) йорттан – йортка кереп “нәүрүз әйтеп” йөрү гадәте булган. Бәйрәм көнне иртән иртүк торып 8–10 кешелек төркемнәргә бүленеп урамнарга балалар чыккан. Алар йорттан – йортка кереп, нәүрүз такмагын укып, яки яттан әйтеп , йомырка, ярма җыеп йөргәннәр. Йорт хуҗалары кичтән үк йомыркаларын төрле төскә буяп куйганнар. Соңыннан балалар бергә җыелып төрле уеннар уйнап, йомырка, ботка ашаганнар. Балалар урамнарны йөреп чыккач, атларга атланып егетләр чыккан. Аларда йомырка җыеп йөргәннәр. Бу күренеш сөрән сугу дип аталган. Яшьләр бергә җыелып уеннар оештырганнар. Арадан иң чибәр, уңган кызны Нәүрүз итеп сайланган. Җыелган халык нәүрүз җырлаган, бәет әйткән. Нәүрүз көнне кешеләр күңелендә гел игелек кенә булырга тиеш. Ул изгелек булып аның үзенә үк кайтачак. Яңа елны ничек каршыласаң, елың шулай үтәр дип уйлау күбрәк шатлану, башкаларга куаныч өләшү теләген уяткан. Кеше үз өстендәге бурычлардан да котылырга тырышкан.

     Хөрмәтле әти-әниләр, балалар, килгән бар кунаклар! Сезне халкыбызның иң изге йолаларының берсе – “Язгы яңа ел - Нәүрүз бәйрәме белән котлыйбыз”. Саулык-сәламәтлек, бәхет, уңышлар телибез. Барлык өметләрегез дә чыңга ашсын! Язгы Яңа ел котлы булсын!

1 нче укучы    Тып-тып тама тамчылар

               Җырлап бәйрәм көенә,

               Бәйрәм бүген, диеп, хәттә

               Тамчылар да, сөенә.

2 нче укучы: Кызкайлар, дускайлар

                Җитте ич Нәүрүз айлар,

                Эшегезне ташлагыз

                Бәйрәмгә ашыгыгыз.

3 нче укучы   Яз килә, яз килә

              Балалар белән көлә

              Тәрәзәләр ачтырып

              Өйләргә кадәр керә.

Табышмак әйтелә.      

Боз hәм кар эреде, сулар йөгерде

Елап елгалар, яшьләр түгелде.

Көннәр озая, төннәр кыскара

Бу кайсы вакыт була?  Йә, әйтеп кара!  ( Яз.)

 (Музыка  яңгырый Нәүрүз керә).

Нәүрүзбикә:   Исәнмесез, нәни дуслар! Сез мине таныдыгызмы?

Балалар:   Әйе! Син Нәүрүзбикә.

 Нәүрүзбикә:  Эйе,  мин “Яз Кызы – Нәүрүзбикә”.

Сезгә яз шатлыгы алып килдем, барыгызны да бәйрәм белән котлыйм!

 Алып баручы:

 Исәнме, Нәүрүзбикә.

                          Хуш килден, әйдә!

                          Сине – күптән без

                          Сыгынып көтәбез.

Нәүрүзбикә:

  Кояшлы көннәре белән

                        Ямьле яз килеп җитте

                        Бу чәчәкләрне безгә бәйрәмгә

                        Матур яз алып килде

                        Уңда чәчәк, сулда чәчәк

                        Алдымда да чәчәкләр

                        Миңа моңсу Миләүшәләр

                        Изге юл күрсетәләр.

Кызлар башкаруында:    «Чәчәклэр биюе»

Җыр.

Нәүрүзбикә (балаларга күчтәнәчләр өләшә).

Алып баручы: Игеннәрегез мул булсын,

Тормышыгыз ямьләнсен,

"Коймаклар" уен - җыры уйнала.

Балалар, кулга-кул тотынышып, тугәрәк ясыйлар,

Нәүрүзбикә уртада.

Бүген Нәүрүз бәйрәменә

Без чакырдык кунаклар;

Кунакларның килүенә

Без пешердек коймаклар.

Коймакларга карасаң,

Менә шулай купергән,

Менә шулай жәелгән,

Менә шулай кысылган.

Коймагынны майлап ал,

Теләгәнеңне сайлап ал.

Алып баручы:

Еллар имин, илнең куге аяз буген

Сабыйларның шат авазы янгырап торсын

 Бәйрәм мөбәрәк , табыннар түгәрәк булсын

Хәерле юллар, хәерле еллар насыйп булсын!

Нәүрүзбикә:

 Сау булыгыз балалар, киләсе очрашканнарга кадәр!

Яратыгыз җәйне дә, яратыгыз көзне дә.

Яратыгыз кышны да, яратыгыз язны да!

Нәүрүз, Нәүрүз зур рәхмәт, телисең изге теләк.

Яратыгыз көннәрне, айларны һәм елларны

Кешеләр, табигатьне саклагыз сез аларны.