«Татарстан – мой край родной »
проект

«Управление дошкольного образования»

исполнительного комитета Нижнекамского муниципального района РТ

 «Татарстан – мой край родной »

Проект по нравственно-патриотическому воспитанию

детей дошкольного возраста

                                                              Подготовила: воспитатель по обучению

                                           русскому и татарскому языкам

                          МБДОУ №1НМР РТ

                                      Набиуллина Роза Раифовна

г. Нижнекамск

2019 год

                                                “Край красивый, край богатый –

                               Татарстан, где я живу.

                                       Приезжайте к нам , ребята,

                                   В гости всех я вас зову!”

                                                                               Роберт Миннуллин.

ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА

В дошкольном возрасте начинает формироваться чувство патриотизма: любовь и привязанность к Родине, преданность ей, ответственность за нее, желание трудится на ее благо, беречь и умножать богатство.

Патриотическое воспитание дошкольников включает в себя передачу им знаний и организацию доступной деятельности.

Современные исследования, посвящённые проблемам приобщения дошкольников к истории, культуре, социальной жизни родного города (а через него - Отечества), связаны с изучением механизмов социализации, формирования социальной компетентности ребенка (Т.Н.Антонова, Т.Т.Зубова, Е.П. Арнаутова и др), осознание ребенком самого себя как представителя человеческого рода (С.А.Козлова, О.А.Князева, С.Е.Шукшина и др.), восприятие детьми мира предметов (О.А.Артамонова), формирование знаний о трудовой деятельности взрослых (М.В. Крулехт) и т.д.

Базовым этапом формирования у детей любви к Родине следует считать накопление ими социального опыта жизни в своем городе (селе, поселке). Усвоение принятых в нём норм поведения, взаимоотношений, приобщение к миру его культуры. Любовь к Отчизне начинается с любви к своей малой родине - месту, где родился человек.

В этой связи, как нам представляется, огромное значение имеет ознакомление дошкольников с историческим, культурным, национальным, географическим, природно-экологическим своеобразием родного региона.

Краеведческий подход в образовании дошкольников дает возможность гуманизировать воспитательный процесс, выбрать образовательный маршрут для воспитанников не только в информационно-просветительском, но и в эмоциональном плане. Знакомясь с родным городом, его достопримечательностями, ребенок учится осознавать себя живущим в определенный временной период, в определенных этнокультурных условиях, и в то же время приобщаться к богатствам национальной и мировой культуры.

Центральным звеном социализации «процесса развития человека во взаимодействии с окружающим миром» - является гуманистическое воспитание ребенка с опорой на общечеловеческие ценности, на любовь к родителям, семье, месту, где он вырос, и, безусловно, к Родине.

Накапливаемый при этом опыт касается как позиции и преобразования той или иной области действительности, так и отношения к ним, что соответствует одному из принципов личностно-ориентированной дидактики - принципу синтеза интеллекта, эмоций и действия.

В этой связи успешность развития дошкольников при знакомстве с родным городом станет возможным только при условии их активного взаимодействия с окружающим миром эмоционально-практическим путем, т.е. через игру, предметную деятельность, общение, труд, обучение, разные виды деятельности свойственные дошкольному возрасту.

Мы живём и работаем в небольшом городе  Поволжья. Наш край богат своими обычаями, традициями, его населяют интересные, самобытные народы.

И нам захотелось помочь детям узнать, чем красив и богат родной край, сформировать крупинки уважительного отношения к людям труда; к истории, культуре, обычаем и традициям родного края.

Цель проекта: воспитание нравственно - патриотических чувств, гордости за свою  Родину у детей дошкольного возраста.

Основные задачи проекта:

- Формировать любовь к родному городу и интерес к прошлому и настоящему родного края.

- Развивать эмоционально- ценностное отношение к семье, дому, улице, краю, стране.

- Воспитывать чувства гордости за своих земляков, ответственности за все, что происходит в городе, сопричастности к этому.

- Развивать бережное отношение к городу (достопримечательностям, культуре, природе).

- Формировать умение ориентироваться в ближнем природном и культурном окружении и отражать это в своей деятельности.

- Развивать представление о культуре и быте народов Поволжья, народов населяющих родной край.

- Создавать эмоциональное настроение, оставить яркие впечатления от рассказов и бесед, экскурсий и прогулок.

- Формировать творческое воображение через  восприятие художественного слова и картин местных писателей и художников.

Сроки реализации проекта: два года.

Участники проекта: педагоги, дети, родители.

Принципы построения педагогического процесса:

1. Принцип историзма.

Реализуется путем сохранения хронологического порядка описываемых явлений и сводится к двум историческим поколениям: прошлое (давным-давно) и настоящее (в наши дни).

2. Принцип гуманизации.

Предполагает умение педагога встать на позицию ребенка, учесть его точку зрения, не игнорировать его чувства и эмоции, а также ориентироваться на высшие общечеловеческие понятия – любовь к семье, родному краю, Отечеству.

3. Принцип дифференциации.

Заключается в создании оптимальных условий для самореализации каждого ребенка в процессе освоения знаний о родном городе, с учетом возраста, пола ребенка, накопленного им опыта, особенностей эмоциональной и познавательной сферы.

4. Принцип интегративности.

Одним из вариантов реализации принципа интеграции в работе с дошкольниками является организация педагогического процесса на основе тематического планирования. Это позволяет видеть разные аспекты явлений: социальные нравственно-этические, естественнонаучные, художественно-эстетические и др. Кроме того, «погружение» в ту или иную тему, которую одновременно изучают дети разного возраста, позволяет объединить их общими чувствами, переживаниями при проведении совместных утренников, вечеров досуга, выставок.

Условия реализации проекта

Ознакомление дошкольников с родным городом должно естественно «входить» в целостный образовательный процесс, выстраиваемый на основе определения доминирующих целей базовой программы, решаемых на фоне краеведческого материала.

Введение краеведческого материала в работу с детьми с учетом принципа постепенного перехода от более близкого ребенку личностно-значимого, к менее близкому культурно - историческим фактам.

Формирование личного отношения к фактам, событиям, явлениям в жизни города, создание условий для активного приобщения детей к социальной действительности, повышение личностной значимости для них того, что происходит вокруг.

Развитие музейной педагогики дающей возможность наладить диалог ребенка с культурным наследием прошлого и настоящего.

Осуществление деятельностного подхода в приобщении детей к истории, культуре, природе родного города, т.е. выбор ими самими той деятельности, в которой они хотели бы передать свои чувства, представления об увиденном и услышанном (творческая игра, составление рассказов, изготовление поделок, сочинение загадок, аппликация, лепка, рисование, деятельность по благоустройству города, охране природы и т.д.)

Привлечение детей к участию в городских праздниках с тем, чтобы они имели возможность окунуться в атмосферу общей радости и веселья

( Навруз, День города, Сабантуй, День защиты детей, Масленица и др.), познакомиться с жителями города - носителями социокультурных традиций в области ремесел, песен, танцев и т.п.

Создание такой развивающей среды в группе и ДОУ, которая способствовала бы развитию личности ребенка на основе народной культуры с опорой на краеведческий материал (мини-музея быта народов Поволжья, предметы декоративно-прикладного искусства, фольклор, музыка и др.)

Организация работы с родителями под девизом: «Наши знания и любовь к Родине передаем детям».

Основные тематические блоки работы воспитателя с детьми:

1. Труд взрослых.

2. Отдых народов Поволжья.

3. Природа.

4. Культура поведения в городе.

5. Почётные граждане  г. Нижнекамск.

6. История города.

7. Достопримечательности города.

8. Культура и традиции.

Необходимо учитывать, что «круг  тем», подвижен. Это означает интеграцию содержания тематических блоков с любым этапом познания города ребенком за счет рассмотрения улицы, дома, города с новых позиций и установление новых связей с тематическими блоками путем обогащения их новым жизненным опытом ребенка. При повторном возвращении к материалу краеведческого содержания постепенно накапливается новыми понятиями, смыслами и ценностями.

Каждый момент ознакомления дошкольников с родным городом должен быть пронизан воспитанием уважения к человеку - труженику, защитнику города, достойному гражданину.

Тематический план работы со старшими дошкольниками

 (в режимных моментах)

1 раздел «Город мой любимый»

2 раздел «Природа Поволжья»

3 раздел «Культурное наследие и народное

 декоративное искусство народов Поволжья»

4 раздел «Фольклор народов Поволжья»

                        План работы с родителями:

1. Консультации для родителей

- «Художники  Поволжья»

- «Промыслы народов Поволжья»

- «Почётные люди города Нижнекамска и Нижнекамского района»

2. Семейная гостиная «Мой светлый город Нижнекамск».

3. Выпуск газеты для семейного чтения «Я в моем саду».

4. Совместные праздники и развлечения.

5. Участие родителей в организации и проведении экскурсий в краеведческий музей, детскую школу искусств, в парк отдыха и чтения имени Габдуллы Тукая, в парк “Семья”, на Красный ключ, в Дом Дружбы народов.

6. Посещение городских праздников: Новый год, Масленица, Навруз, День города, участие в народных гуляниях.

7. Сбор краеведческого материала с участием родителей.

8. Помощь в создании уголка «Русская изба». «Татар өе» в ДОУ, мини-музея «Прикладное творчество».

10. Организация встреч с интересными людьми.

11. Помощь в оформлении альбомов «Страницы истории», «Профессии моего города»

12. Выставка семейных реликвий.

13. Проведение игротек «Игры наших бабушек», «Игры народов Поволжья».

14. Оформление папки-раскладушки «Фоторепортаж из моего города».

15. Выставки народно-прикладного искусства детей и родителей «Мы живём в Татарстане».

16. Познавательная игра совместно с родителями «Что? Где? Когда?».

17. Совместные проекты «Традиции семьи».

План работы с педагогами по проекту:

1. Консультации «Страницы истории моего города», «Памятные места на карте  Татарстана и Поволжья»

2. Совместная работа по проекту, участие воспитателей в составлении перспективных планов, разработка конспектов.

3. Консультация для воспитателей  «Творчество художников Нижнекамска и Нижнекамского района», «Писатели и поэты – наши земляки».

4. Встречи с работниками Центральной библиотеки имени Г.Тукая, национальной библиотеки имени Кол Гали, детской библиотеки «Апуш» и городского музея.

5. Сбор краеведческого материаладля мини-музея ДОУ.

6. Организация фотовыставки «Наш город».

7. Проведение развлечений, праздников.

8. Проведение “Дней открытых дверей”.

Ожидаемые результаты для детей:

1. Имеют представления о народах Поволжья, о  городе Нижнекамске, в котором они живут. Знают, свою «малую» Родину, испытывают чувство гордости за свой край.

2. Знают историю возникновения родного города, его достопримечательности.

3. Имеют представления о памятниках родного города.

4. Проявление интереса к родному краю, который находит отражение в детских рисунках, рассказах.

5. Знают культуру, обычаи и традиции родного края.  Дети могут назвать имена местных писателей, художников и их произведения.

6. Знают праздники и традиции, которые отмечаются в городе и семье.

7. Могут назвать ремесла и профессии народов Поволжья .

8. Знают традиции, старинные игры, забавы, песни, частушки, колядки и др.

Критерии отслеживания

1.  По работе с детьми:

- Повышение уровня знаний и представлений детей по данному направлению:

- Как называется наш город?

- Почему он так называется?

- Какие улицы города вы знаете?

- Чьи имена носят улицы нашего города?

- Какие памятники, достопримечательности  нашего города вы знаете?

- Каких местных писателей, художников можете назвать?

- Какие праздники отмечаются в нашем городе?

- Назовите промыслы и профессии народов Поволжья?

- Знаете ли вы народные игры, песни, частушки, колядки, хороводы? Какие?

- Расскажите о природе родного края.

- Каких вы знаете животных, как изменяются условия их жизни в зависимости от сезона?

         2. По работе с родителями:

     - Участие родителей в совместных мероприятиях, выставках, экскурсия.

  - Повышение педагогической компетентности родителей по нравственно-патриотическому воспитанию.

     - Участие родителей в сборе, оформлении наглядного материала.

         3. По работе с педагогами:

         -  Повышение педагогического уровня воспитателей.

         - Активность воспитателей в работе по проекту.

Приложение №1

Сценарии к праздникам и развлечениям.

“Аулак өй”

(Зурлар һәм мәктәпкә хәзерлек төркеме өчен)

Максат: Татар халкының милли йолалары белән таныштыру. Гореф-гадәтләргә мәхәббәт тәрбияләү. Балаларда кече яшьтән үк татар теленә, аның тарихына, халык авыз иҗатына кызыксыну уяту.

Техник чаралар: магнитофон, дисклар, бию көйләре.

Зал бизәлеше: зал түрендә өйнең эчке күренеше, анда борынгы сандык, чиккән мендәрләр, сөлгеләр, идәндә тукыган паласлар җәелгән.

Алдан эшләнгән эш: әңгәмәләр, музейга сәяхәт, мәкальләр, җырлар, уеннарны өйрәнү.

Бәйрәмнең барышы:

Сәхнәдә өй күренеше. Кызлар сөйләшеп  утыралар.

1 кыз: Авылда күңелсез,  синең әбиеңнең компьютеры да,  интернеты да юк. Телефон да тотмый монда...

2 кыз:  Бүген кичен нишлибез инде? Тагын әбинең әкиятләрен тыңлыйбызмы?

3 кыз: Әби үзе кая соң әле?

4 кыз (хуҗаларның оныгы): Әби мунчада. Ә бездә бүген аулак өй! Әти белән әни кунакка киттеләр, өйдә бүтән кеше юк.  

1 кыз: Нәрсә соң ул  “Аулак өй”?

4 кыз: Шуны да белмисезмени? Өйдә бер кеше дә калмагач аулак була –ди әбием.

2 кыз: Ни теләсәк, шуны эшли алабызмы инде  хәзер?

3 кыз: Шулай инде. Өлкәннәрдән берәү дә юк бит!

1 кыз: (мендәр ата) Тот әйдә, әйдә, мендәр атышлы уйныйбыз!

Кызлар: Әйдәгез...(кызлар мендәр атып уйныйлар, әби мунчадан кайта).

Әби : Әстәгефирулла, нәрсә бу, нишләвегез?

2 кыз: Уйныйбыз!

Әби: Шулай уйныйлармы инде? Эй, безнең вакытта, вәт уйный идек! Әйдәгез, мин сезгә өйрәтәм!

4 кыз: Өйрәт әле, әбием! Бик күнелле булгандыр ул аулак өйләр!

Әби: Әти-әни берәр җиргә кунакка киткәч, без кызлар кич утыра идек. Чигү чигә идек, төрле җырлар җырлый идек, бәлеш пешерә идек .

Уеннар “Йөзек салыш”.

Күрше  әбиләр керәләр: Хәерле кичләр, күршекәй! Нинди тавыш, шау-шу  синдә?

Хуҗа әби: И-и-и ахирәткәем, аулак өй бездә! Менә оныгым шәһәрдән дус кызлары белән кунакка кайкан иде, авылда ямансу, күңелсез дип “борын салындырып” утыралар. Ничек итеп аулак өйләр узганын, нинди уеннар уйнаганны сөйләп утыра идем әле.

1 күрше әби: Бездән башка гына күнел ачасың инде алыйсак?!

2 күрше әби: Егетләрсез нинди аулак өй инде ул?

2 кыз: Әллә малайлар да килә идеме аулак өйгә?

2 күрше әби: Егетләрсез, кая инде. Әлбәттә, гармуннар белән киләләр иде!  Хәзер картымны чакырып киләм.

Хуҗа  әби: Алар килеп җиткәнче бәлеш салыйк әле,бергәләшеп ашарбыз.

(Бәлеш ясау күренеше арткы планда, алгы планда кызлар үзләрен тәртипкә китерәләр, чәчләрен тарыйлар, матурланалар)

Гармун уйнаган тавыш килә.

 1 кыз: Әби,әбием нинди тавыш ул?

Әбиләр: Егетләр килә!

Бабай  һәм малайлар керә: Исәнмесез, кызлар –йолдызлар!Ник моңаеп утырасыз?

1 әби: И картым, хәзер яшьләр күп йолаларны онытып баралар шул. Әйдәгез әле, яшь чакларны искә алып, балалар белән аулак өй уздырыйк әле.

2 әби: Ә мин бер уен беләм. “Түбәтәй” дип атала.

“Түбәтәй” уены.

3 кыз: без балалар бакчасында бер уен өйрәндек, уйнап күрсәтикме?

“Матур уен”.

1 малай: Әйдәгез биеп алыйк әле.

Бабай: Без яшь вакытта “Кайчылы” бии идек.Бергәләп биик әле.

“Кайчылы” биюе.

Яшь ханым  бала күтәреп керә: И-и-и, күрше апалар! Ни кыланмышыгыз бу? Кич буе гармун тавышы, көлешәсез, җырлашасыз. Баланы йоклатам гына, тагын елап уяна сезнең тавышка.

1 әби: Елаган баланы юата белмисеңме әллә, Гөлназ? Бир әле үземә, өйрәнеп тор!

“Үчтеки” уены.

2 әби: Син сабыйга бишек җыры җырлап йоклаттыңмы соң?

Гөлназ: Коляскада тирбәттем бит инде!

2 әби: Бишеккә салып, җырлап йоклаталар бит нарасыйны.

Әбиләр бергәләшеп бишек җыры җырлыйлар.

Гөлназ: И рәхмәт яусын инде, күршекәйләрем, ярый сез бар әле безне өйрәтергә! (баласын алып чыгып китә)

Бабай: Нинди тәмле исләр килә сездә, күрше?

Хуҗа әби: бала йоклатып йөреп, бәлешем көя язган бит! Кызлар өстәл хәстәрләгез, бәлеш ашап,чәй эчәбез хәзер!

Йөгерешеп табын әзерләгән күренеш.

Хуҗа әби бәлеш тотып керә: Табынга рәхим итегез!

Алып баручы: Кадерле кунаклар, әти-әниләр, балалар! Бүген бар дөньяда Туган тел көнен билгеләп үтелә. Бу тамаша аша без дә шушы олуг бәйрәмдә катнашырга булдык. Буыннар чылбыры өзелмәсен дисәк, балаларыбызны туган телебездән мәхрүм итмик, гадәт- йолаларыбыздан аермыйк!

Әйдәгез әле бергәләшеп, татар теленең гимнына әйләнгән Бөек Тукаебызның “Туган телен” җырлап алыйк.

Нәүруз бәйрәме.

(Зурлар һәм мәктәпкә әзерлек төркеме өчен)

Авыл күренеше. Бер якта йортлар. Икенче якта агачлар киртә белән бүленеп алынган. Уртада балалар уйнылар урын, чирәмлек. Музыка яңгырый. Балалар парлашып җырлап керәләр.

      Җырлыйк әле, җырлыйк әле,

      Җырламый тормыйк әле.

      Чәчәк кебек яшь гомерне

       Бушка уздырмыйк әле.

                                     Алай да бергә-бергә,

                                     Болай да бергә-бергә.

                                     Безнең белән бергә булсаң,

                                     Күгәрчен кебек гөрлә.

       Җырлыйк эле, җырлыйк әле,

       Җырлыйк әле күп итеп,

       Бергә булган вакытларны

       Оныта алмаслык итеп.

(Ярымтүгәрәк булып бысап каралар).

Алып баручы:Безнең төрки бабаларыбызның онытыла барган изге бәйрәмнәре, аларның гореф-гадәтләре, ниһаять, безнең көннәргә әйләнеп кайта башладылар. Көннең төнне куып җиткән вакытында, Кыш бабайның чәчләре кар сулары булып акканда, безнең бабайларыбыз, эбиләребез язны – Нәүрузбикәне каршылаганнар. Бу көнне үзләренең матур теләкләрен Нәүрузгә әйтеп калырга тырышканнар.

    Хөрмәтле кунаклар, газиз балалар, без дә бүген Язны – Нәүрузбикәне каршыларга җыелдык. Ә, ул килгәнче, әйдәгез без өйдән-өйгә кереп, хуҗаларны яз белән котлап, аларның барысына да сәламәтлек теләп, сый-хөрмәт җыеп килик.

Алып баручы: Ач ишегең: керәбез,

 Нәүруз әйтә киләбез.

Балалар:Ач ишегең: керәбез!

 Нәүруз әйтә киләбез!(Балалар бер өйгә килеп җырлыйлар).

 Бала:   Эй Ишбабай, Ишбабай,

 Мич башыннан төш бабай.

 Биш тиен акча бир, бабай

 Нәүруз мөбарәк бад! (Бабай белән эби чыгалар).

Бабай:Исәнмесез, оланнырым,

Нәүруз мөбарәк булсын!

Балалар:Нәүруз мөбарәк булсын!

Бабай:  Оланнарым, мондый мөхтәрәм бәйрәм өчен биш тиен генә акчаны табабыз инде. Хәзерге заманда биш тиен пүштәк бит ул. Кая әле минем янычык? (янчыгын тартып чыгара да вак акчалар сибеп җибәрә). Ягез әле, кайсыгыз өлгеррәк икән? Күрсәтегез әле җитезлегегезне!

1 нче бала:Вәгазь әйтик без сезгә,

 Хакын бирегез безгә.

Яшегез җитсен йөзгә.

 Нәүруз мөбарәк булсын!

 Булмый булса акчагыз,

 Йөзегез кызартмагыз,

 Ни булса да бирегез,

 Нәүруз мөбарәк булсын!

Әби:Әй, балакайларым, күптән кәтә идек сезне Ишбабагыз белән. күчтәнәчләремне дә әзерләп куйган идем. Иң әлек сез безгә биеп күрсәтегез әле. Күчтәнәчне бит аны хезмәт куеп алсаң, тәмлерәк була.

Балалар: Нигә биемәскә, биибез(Түгәрәктә парлы татар биюе).

Әби:Вәт булдырдыгыз ичмасам,

Менә сезгә маем, менә сезгә балым,

Нәүруз мөбарәк булсын!

Балалар: Нәүруз мөбарәк булсын! (Бабай белән эби капка төбендә утырып калалар, балалар җырлып китәләр). Нәүруз килде, яз булды,

Яңгыр булды, яз булды,

Аз булса да, саз булды,

Нәүруз мөбарәк бад!

2 нче бала: Өйдәме түтәй?

Җәтрәк бир күкәй!

 Бирсән безгә өч күкәй,

Тавыгың салыр йөз күкәй.

Түтәй:Тавыкларым күкәйне бик күп салды, сатып алмадым әле. Мондый изге бәйрәм хөрмәтенә бер дә җәл  түгел әле. Тик башта   җырлап күрсәтегез.

Җыр “Карауҗа авылы көе”

Түтәй (балаларның капчыкларына күкәй сала):Нәүруз мөбарәк булсын!

 Балалар:  Нәүруз мөбарәк булсын!

 3 нче бала (кунаклар каршына килеп):Табакка кабак кирәк,

Май, күкәй, калач кирәк.

Күмәчен дә кызганма

 Озак яшә сызланма!(Бер апа ипи бирә).

Апа: Иң изгә, иң кадерле ризык ул ипекәй, балаалр. Табыныгызңын түрендә булсын.

Балалар: Рәхмәт, апа! Нәүруз мөбарәк булсын!

(Балалар күчтәнәчләрне капчыкка салалар. Чирәмләкке китәләр).

Алып баручы: Балалар, күрсәтегез әле, сый-хөрмәт күпме җыйдыгыз? Бәрәкалла, бик күп җыйгансыз бит! Әйдәгез әле барыбызныкын да шушы тубалга салыйк. (Зур тубаога салалар).

(Ярымтүгерәк булып басалар).

Алып баручы: Борын үткән заманңан,

Болгар белән Казаннан.

Җаек белән Иделдән

Бу бәйрәм безгә килгән.

 Балалар:  Нәүруз мөбарәк булсын!

 Нәүруз мөбарәк булсын!

 Бала: Дуслар, эшегез уң булсын,

Теләгегез юш булсын,

Күңелегез хуш булсын,

Нәүруз мөбарәк бад!

(Утыралар. Бер бала көн булып киенгән, әкрен генә ишектән керә. Икенчесе шигырь сөйләп каршына килә.)

Бала:  И, көн, кил, кил!

Чәчеңә тәңкә сибәрмен.

Алтын кадак кагармын.

Алдыңа башны иярмен.

И, көн, кил, кил!

Сине изге санармын.

Балалар:   Хуш киләсең, көн!

Көн: Йөзегездә кайгы төсе,

Шом салдыгыз күңелемә.

Я, сөйләгез, нәрсә булды?

Ашыга, ашыга килдем менә!

(Өч бала чыгалар, баш ияләр).

1 нче бала: Суытты кыш, көн булса да,

Түзә алмадым,

Йөзе ак кар булды

тәмам бу доньяның!

2 нче бала: Амбалар буш, кием тузды,

 Күңелсез көн.

 Күпме гомер йоклап узды,

Киңәш бир, көн!

3 нче бала:Сулар туңган, кошлар тынган,

Бөтен дөнья хәйран булган.

Җирдә калмас һичбер нәрсә,

Вакытында кыш китмәсә...

Көн: Менә сезнең сүзләрдә

Юл табылды белергә.

Сүз сүзләем сүзләргә,

Нәүруз мөбарәк булсын!

Балалар: Нәүруз мөбарәк булсын!

Алып баручы: Балалар, Нәүрузбикәне үзен чакырырга вакыт җитте. Без аны  озак көттек.  Нәүрузбикәне чакырыгыз.

Нәүрузбикә!( Нәүрузбикә тавышы):

Гайбәт  бетсен телегездә,

Орыш бетсен илегездә

Ачу китсен йөзегездән,

Шулай икән, киләм сезгә.

Балалар:   Кил, Нәүруз, кил!

Нәүруз:  Бурычлыны кичерегез.

Дошманнарга кул сузыгыз,

Шуның белән мәрхәмәткә

Йөрәгемә нур сызыгыз.

Шулай икән, киләм сезгә!

Балалар:    Кил, Нәүруз, кил!(Нәүруә керә).

Нәүруз:Агымсулар кичтем мин,

Сезгә килеп җиттем мин,

Нәүруз әйтеп уттем мин,

Нәүруз мөбарәк булсын!

Балалар:Нәүруз мөбарәк булсын!

4 нче бала:Нәүруз килде, тиз килде,

Нәүруз килде, яз килде,

Яз белән муллык килде,

Яз белән көрләк килде.

(Нәүрузне уртага алып җыр башкарыла)

Бабай (түгәрәккә килә): Нәүрузбикә, кызым, безне бу язда нәрсәләр көтә? Ачлыкмы, туклыкмы, кайгы-хәсрәтме, әллә бәхетле, шат көннәрме?

Нәүруз (балаларга): Хөрмәтле дуслар, сез эш сөясезме?

Балалар: Сөябез.

Нәүруз: арагызда ялкаулар юкмы? Җир эшен яратасызмы? Кеше хезмәтен хөрмәтлисезме? Мин бак шат. Алтын куллы уңган кешеләрне шатлыклы көннәр көтә. Җирдән муллык, кояштан җылылык, күктән яңгыр иңәр.

Бабай: Рәхмәт, балакаем, рәхмәт изге теләкләреңә.

Әби: Җир асты – җирән сакал,

Җир анасы – асыл бикә.

Тәүбәсенә туклыгын бир,

Ил өстенә муллыгын бир.

Рәхмәт сиңа, Нәүрузбикә!

Нәүруз: Газиз балаларым, улларым, кызларым! Көн белән төн тоташкан, тигезләшкн көнне кешеләргә бәхет теләгез, бер-берегезгә ягымлы булыгыз. Кешеләр белән ике кулыгызны биреп күрешегез. Шул вакытта күрмәс күзләрегез күрә башлар, телсезләрнең теле ачылыр. Тәнегезгә сихәт, күңелегезгә игелек нуры иңәр.

(Нәүруз белән балалар җыры).

Нәүруз:Яратыгыз көзне дә,

Яратыгыз кышны да,

Яратыгыз җәйне дә,

Яратыгыз язны да.

Балалар:Нәүруз, Нәүруз, зур рәхмәт,

Нәүруз, Нәүруз, зур рәхмәт,

Телисең изге теләк.

Нәүруз:Яратыгыз көннәрне,

Айларны һәм елларны

Кешеләрне, табигатьне,

Саклагыз сез аларны.

Балалар:Нәүруз, Нәүруз, зур рәхмәт,

Нәүруз, Нәүруз, зур рәхмәт,Телисең изге теләк.

(Балалар утыралар. Кыңгырау тавышы ишетелә).

Алып баручы: Балалар, ишеттегезме, кыңгырау тавышы. Тагын кунаклар киләләр, ахыры. (Кыш бабайны күреп). Менә кем килә безгә, рәхим ит түребезгә!

Балалар:Кыш бабай, Кыш бабай, ни хәлләрең бар, бабай?

Кыш бабай: Бу нинди җыен монда?(Нәүрузгә)

Миңа әйтми киткәнсең,

Кышны җиңәм дигәнсең,

Ха-ха-ха!

Бер өрермен – җил исәр,

Шыткан чәчәкне кисәр,

Ике өрсәм – кар ятар,

Елга-күлгә боз катар.

Кит, Нәүруз, кит!

Нәүруз:Шып итсәм – җил тынар,

Елмайсам – карың елар.

Үзең кит, Кыш!

Кыш бабай: Минем җитез тайларым җар,

Гыйнвар, февраль айларым бар.

Нәүруз:Минем дә бит тайларым бар:

Җылы апрель, майларым бар.

Алып баручы: Кыш бабай, юкка ачуланасың. Безнең балалар да беләләр бит инде, кыш артыннан яз килә.   Табигать  шулай яратылган.

Кыш бабай: Ә шулай да көч сынашыйк. Болай гына урынымны Нәүрүзбикәгә калдыру юк.

Нәүруз: Бөтен шартларыңа да күнәрмен.

Кыш бабай: Менә балалардан сорый эле, мәкальләрне синең турында күбрәк беләләрме, әллә минем турыдамы?

Нәүруз: Ярый, мин риза. Башлыйбыз.

Балалар (мәкальләрне әйтәләр):

• Сары сулар акмый кыш булмый,

Яңгыр сылары акмый кыш булмый.

• Кыштан баш тартсаң, ач калырсың.
• Кар күп булса, иген уңар.
• Яз языл, кыш кысыл.
• Көзге көн – кияү акылы,

Язгы көн – яшь килен йөзе.

• Язның бер көне ел туйдыра.
• Күз өчен яз яхшы,

Авыз өчен көз яхшы.

Алып баручы: Кыш бабай, Нәүрузбикә, менә күрәсеңме, балалар икегезне дә бик яраталар.

Кыш бабай: Рәхмәт, рәхмәт!

Менә хәзер карыйк әле ярышып,

 Бераз аркан тартышып.

Нәүруз: Мин риза.

Кыш бабай: балалар, миңа булышырга киләсезме?

Балалар:Кыш бабай, ачуланма,

Яратсак та үзеңне,

Быелга син китеп тор,

Нәүрузгә бир көнеңне.

Кыш бабай: Бер шартым бар:

Менә кашык, менә күкәй,

Тот кулыңа чибәркәй.

Син дә йөгер, мин дә калмам,

Кайсыбыз килер алдан?(Ярышлар).

Алып баручы: Кыш бабай, карт булсаң да, үзең хәйләкәр син. Яңа ел бәйрәмендә биегән идәң. Булмаса, биюдә ярышып кара.

Кыш бабай (исе китмәгән сыман): Бие-бие чибәркәй,

Мине узалмассың син.

Син яшь, мин карт булсам да,

Биюдә калышмый мин.(Бииләр. Кыш бабай егыла).

Кыш бабай: Уф, арыдым, сусадым,

Харап булдым, җиңелдем,

Эредем бит, эредем,

Яз алдында хур булдым.

Вакыт җиткән икән шул,

Властьне тапшырырга.

Нәүруз кызым, көчле, нык бул,

Бу сабыйлар хакына!

Сау булыгыз, дусларым!

Нәүрузнең кулын кыса. Саубуллашып чыгып китә).

Алып баручы:Кара төн, ак көннәр,

Иртәләр, кичәләр

Гасырлар кичәләр.

Син, Нәүруз, кал сана,

Ипи-тоз алсана!

(Ипи-тоз тапшыра).

Нәүруз:Котлап сәлам бирдегез,

Мине көтеп алдыгыз,

Тук булсын малларыгыз,

Мул булсын балларыгыз!

Имин йортта торыгыз,

Инде мине тыңлагыз,

Моңаеп утырмагыз.

Уйнагыз да көлегез,

Биегез дә җырлагыз!

Алып баручы: балалар, эйдәгез, Нәүрузбикәге үзебезнең һөнәрләребезне күрсәтик.(Балалар түгәрәктә “Тал әйленә”не башкарылар).

Әби: мин яшь чакта “Йөзек салышы” уйный идек. Менә бездә йөзек тә бар.

(Әби йөзек бирә. Йөзек салышы уены. Йөзек калган балага җәза биреш. Уеннар, җырлар, биюләр башкарыла).

Нәүруз: Зур рәхмәт. Бик күңелле булды. Кадерле балалар, кадерле туганнар! Минем сезгә зур үтенечем бар: табигатьне саклагыз,елгаларның суы саекмасын, урманнардан киек кошлар китмәсен,

Зәңгәр күгебезне болыт капламасын, ә үләннәр гел яшел булсын!

(Нәүруз, саубуллашып, чыгып китә. Аннан соң музыка астында балалар чыгып китәләр).

Сабантуй бәйрәме.

(Зурлар һәм мәктәпкә  әзерлек төркеме өчен)

Алып баручы:- Исәнмесез, балалар, тәрбияче апалар , кунаклар!

• Здравствуйте, дети, воспитатели и дорогие гости!
• Без бүген татар халкының бик күңелле милли бәйрәме- Сабантуйга җыелдык.
• Мы сегодня с вами собралисҗ на татарский национальный праздник – Сабантуй.
• Без бүген җырларбыз, биербез, төрле уеннар уйнарбыз, бергәләшеп күңел ачарбыз.
• Мы сегодня с вами будем веселиться, петь песни, плясать ,играть в интересные и веселые игры, состязаться на разных соревнованиях.

1 бала: Сабантуе –шатлык туе,

Хезмәт һәм бәхет туе.

Уйнап-көлеп,җырлап-биеп,

Күңел ачыйк көн буе.

2 бала: Бүген бездә Сабантуй,

Эшләреңнең барын куй.

Тизрәк йөгер мәйданга,

Бәйрәм башлана анда.

3 бала: Күңелле Сабантуйлары!

Бүген бөйрәм, зур бәйрәм.

Матур җырлар җырлый-җырлый,

Уйныйбыз әйлән-бәйлән.

Песня:

Убырлы карчык керә:

• Ә-ә-ә миннән башка гына бәйрәм ясап ятасызмы! Менә хәзер бәйрәмегезне бозам мин сезнең.

Алып баручы:

• Ничек итеп комачауларсың икән инде син безгә? Балаларның кәефләре яхшы, күңелләр күтәренке, мәйданыбыз матурлап бизәлгән, бүләкләр алынган.  Безгә башка берни дә кирәкми.

Убырлы карчык :

• Сабантуйны кайчан бәйрәм итәләр әле?

Балалар:

• Яз үтеп, җәй җиткәч, басуларда, кырларда чәчү эшләре беткәч.

Убырлы карчык:

• Менә шулай шул , җәй җиткәч була Сабантуй. Ә мин Җәйне сихерләдем дә яшереп куйды. Быел җәй булмый, димәк,  Сабантуй да булмый.

Алып баручы:

• Балалар, нишлибез инде? Җәйне ничек коткарабыз?

 Убырлы карчык :

• Ә сез минем белән көч сынашып карагыз, сезнең балалар бик җитезләр, көчлеләр, тапкырлар диләр. Әйдәгез, сынап карыйк.

“Ат чабышы” (балалар җиңә)

Убырлы карчык:

• Дөрес түгел, алдадагыз мине! Мин берүзем генә, ә сез ничек күп. Мин дустым Албастыны чакырам.

(Кесә телефоныннан СМС җибәрә)

Шаулап, кычкырып Албасты керә:

• Кем минем дустым Убырлыны кыерсыта? Нинди шау-шу бу? Кем көпә-көндез шаярып-көлеп, күңел ачып йөри монда?

Убырлы карчык:

• Дустым, зинһар ярдәм ит! Балалар мине гел җиңәләр, берәр ярыш уйлап тап инде!

Албасты:

• Була ул, начарлык эшләргә мин бик оста.

“Бау тартышу” (Албасты биңүче була)

Алып баручы:

• Балалар, берәр җаен табарга кирәк безгә, Албастыны җиңәргә кирәк.

Бәйрәмсез калабыз бит! Әйдәгез , Батырны чакырыйк, ул безгә булышыр бу урман кунакларын җиңәргә.

Балалар:

• Батыр, ярдәм ит!

Батыр керә:

• Нәрсә булды , сезгә кем тия?

Алып баручы:

• Бездә бүген Сабантуй бәйрәме булырга тиеш иде. Ә Убырлы белән Албасты Җәйне сихерләп, яшереп куйганнар да безгә күңел ачарга комачаулыйлар.

Батыр:

• Әйдәгез, без аларны уеннар һәм ярышларда җиңик. Без алар улдыра алмаган уеннар уйныйк.

 “ Милли көрәш” (Батыр белән Албасты көрәшәләр. Батыр җиңүче була).

Албасты:

• У-у-у-у- үләм, билемне сындырды. Бик көчле икән син Батыр! Убырлы бир тизрәк   боларга Җәйне.

Убырлы карчык:

• Балалар, кичерегез мине. Сезнең көчегез бердәмлектә һәм дуслыкта икән. Сабантуй бәйрәменә безгә дә калырга ярыймы?  Ә хәзер Җәйне каршылагыз. (Сихерләгән хәрәкәтләр ясый, Җәй керә)

Җәй:

• Рәхмәт сезгә, балалар! Мин сезгә кояш нурларын, чәчәкләрнең хуш исен, күңелле көннәр алып килдем. Сабантуйлар мөбәрәк булсын!

Җыр: “Кояшлы ил”.

Алып баручы:

• Бәйрәмне дәвам итәбез. Ярышларга рәхим итегез!

“Йомырка кабып йөгерү”

“ Чүлмәк вату”

“Капчык киеп йөгерү” (Балалар җиңә)

“Бауга эленгән уенчыкларны кисү”

“Әтәчләр ”

“Кашык белән су ташу”

Җәй:

• Сез бик җитезләр һәм ягымлы, кунакчыл балалар икәнсез. Мин сезгә күчтәнәчләр алып килдем.

Батыр:

• Миннән дә бүләкләр кабул итегез.

(Бүләкләр өләшәләр)

Алып баручы:

Тыпыр-тыпыр биик әле,

Биегәнне күрсеннәр.

Уйныйлар да, бииләр дә,

Шат балалар дисеннәр.

Татар халык бию көе яңгырый, күмәк бию.

“Гаилә бәйрәме”

(Мәктәпкә әзерлек төркеме өчен)

Максат: Бала белән ата-ана арасында мәхәббәт, әти-әниләргә карата ихтирам хисләре тәрбияләү.Балалар бакчасы белән гаилә хезмәттәшлеген ныгыту.

Җиһазлау:Гаилә белән төшкән фотолар күргәзмәсе, әти- әниләр белән бергәләп эшләнгән кул эшләреннән күргәзмә оештырыла.Зал матур итеп бизәлә, стенага гаилә турында канатлы сүзләр язылган плакатлар эленә:

 Шатлык- күңелебездә,

 Ал кояш – күгебездә.

 Килегез, дуслар, кунакка,

 Гаилә бәйрәме бездә!

 Кошлар сайраса, урман ямьләнә.

 Гаилә нык булса, тормыш ямьләнә.

 Бала: Исәнмесез, әти- әниләр!

 Бала: Безнең гаиләләр җыелган

 Ял итәр өчен бүген.

 Сүзләремнең иң матурын

 Әйтмичә мөмкин түгел.

 Бала:  Бәйрәмсез бик күңелсез шул,

 Күңелсездер сезгә дә.

 Бәйрәмнәр кирәк безгә дә,

 Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә

 Кирәк һәммәбезгә дә.

  Җыр: “Бәйрәм бүген!”

 Алып баручы: Бер утыру үзе бер гомер дип

 Бабайлар бит юкка әйтмәгән.

 Бер утырып серләр бүлешү

 Бу гадәтләр әле бетмәгән.

 Хәерле кич, хөрмәтле әти-әниләр! Бүген без сезнең белән Гаилә бәйрәменә җыелдык. Гаилә - ул иң олы таянычыбыз, иң ышанычлы сыеныр урыныбыз.Анда бер- берсен яраткан, бер-берсе турында кайгыртучанлык күрсәткән кешеләр яши.Гаилә нык, тату икән, димәк дәүләт тә җәмгыять тә нык, тату дигән сүз. Әти-әни- гаиләнең тоткасы булса, балалар- гаиләнең көзгесе.Әти-әниләр гаиләнең иң хөрмәтле кешеләре.Чөнки алар бала турында уйлап, борчылып яшиләр.Һәр ата-ана үз баласы турында минем балам игелекле, шәфкатьле булып, таянычым булыр дип өметләнә.

    Бүгенге кичәбездәге якты теләкләребез тормышка ашсын, балаларыбыз безгә карата рәхимле булсыннар иде.Әгәр дә бүген сезнең йөзләрегез балкый һәм кәефегез яхшыра икән, иртәгәге эшләрегез уңышлырак булыр.

Җыр: “Яратыгыз”

Алып баручы: Гаиләнең терәге- ир-ат, әти кеше. Безнең татар халкында борынгыдан әти кеше- гаилә башлыгы.Ни әйтсәң дә гаилә аның җилкәсендә тора. Әтиләр ил терәге , гаиләнең төп таянычы да.Безнең әтиләребез без тыныч яшәсен, матур уйнасын, тамакларыбыз тук булсын, илебез имин булсын өчен Ватаныбызны саклаганнар. Сезгә, әтиләр, ныклы сәламәтлек, балаларга үрнәк әти  булуыгызны, кирәк вакытта файдалы киңәшләрегезне биреп, томыш юлына аяк басканчыга кадәр таяныч булып яшәвегезне телибез!

 Бала:    Бәйрәм белән , сезне, әтиләр!

Алып баручы: Яраткан улларыгыз һәм кызларыгыз сезне бәйрәм белән котлап, шигырьләр бүләк итәрләр. Рәхим итегез, балалар!

Бала: Әти безнең терәгебез,

Әти безнең яклаучы.

Авырлыклар китермичә

Давыллардан саклаучы.  

Бала:Ул җирдә иң шәп кеше,

Шәп кеше, гаҗәп кеше.

Сабантуйларда әле

Җиңгәне булмаса да,

Ул иң – иң көчле кеше

 Баһадир төсле кеше.

Бала:Ул зирәк тә, шаян да.

Акыллы да,  гаҗәп тә

Кем дисезме, ул кеше?

Безнең әти, әлбәттә.

Бала : Әти эштән кайтып керсә,

Өйләр яктырып китә.

Көне буе сагынгандыр

Ул да кайта атлыгып.

Бала: Хәлне сорый, баштан сыйпый,

Миңа чаңгы көйләшә.

Әнием белән дә әти

Гел елмаеп сөйләшә.

Бала:  Барыбызга да булыша

Үзенең дә күп эше.

Әнигә, миңа, энемә

Әти- иң кирәк кеше.

Бала: Хөрмәтле  әтиләр, сезне бәйрәм белән котлыйбыз! Шатлык һәм сәламәтлек сезгә телибез!  

Бала:Сезгә булган олы хөрмәтебез

Урын алсын йөрәк түрендә.

Шатлык, куаныч, зур бәхетләр

Юлдаш булсын сезгә гомергә!

Җыр: Әткәй.

     Минем әткәй көндә эшкә китә.

     Арып кайта аннан кичләрен.

     Елмаюы итеп алып кайта

     Шәфкатьләрнең алсу төсләрен.

                               Әткәй,әткәй, синнән башка тагын

                               Кем бар шундый бала бәгырьле?

                               Кояш сыман әнкәй берәү булса,

                               Син дә безгә шулай кадерле.

Бала:Кая барсаң, күз алдында,

Һәрчак күңелдә яши.

Ул-безнең иң якын кеше

Ул, белегез, кем? (Безнең әни)

Бала: Кем куллары өйне,җирне ямьли?

 Изгелеге үлчәү тапкысыз

 Ул, әлбәттә, яшәү чыганагы

шәү яме- әнкәй, хатын-кыз.  

Алып баручы: Әни - ул һәркем өчен кадерле һәм изге зат.Тормышыбызга ямь бирүче, шәфкатьле,иң мәрхәмәтле газиз кешебез.Әни баласына тормыш бүләк итә, күкрәк сөте белән туендыра, сулышы белән җылыта, назы белән  иркәли, гомере буе газиз баласы өчен борчыла. Балалары чын кеше булып үссә, чиксез горурлана.Баланың иң якын киңәшчесе дә, хәленә керүче дә, кайгысын һәм шатлыгын да үз йөрәге аша үткәрүче кеше - ана.Әни -җир йөзендәге иң якын, иң изге сүз.Әниләребез һәрвакыт шат, сәламәт,бәхетле

булсыннар!

Бала: Син,әнием, минем өчен

Бу дөньяда бер генә.

Елмайганда йөзләреңнән

Бар өйгә нур бөркелә.

Бала: Нинди генә зарым булсын,

Нинди генә моңым булсын,

Нинди генә серем булсын,

Сөйләми дә, сорашмый да

Әни белә.

Бала :Әнием, кадерлем,

Син-энҗе бөртегем.

Син- хөрмә җимешем.

Син- йөрәк тибешем.

Бала: Әнием, әнием,

Иң кадерлем ,син минем.

Мин сине яратып, иркәләп торырмын.

 Мин сиңа тормышта

Таяныч булырмын.

Җыр: “Әниемә.”  

Сөекле әниләребез! Бүгенге бәйрәм тәнегезгә җиңеллек, җаныгызга ял, күңелләрегезгә шатлык, өегезгә иминлек алып килсен!

Бала:Яшәсен әти-әниләр

Сәламәт һәм шат булып.

Кызларының, улларының

Кадерлеләре булып!

Бала: Алмадык сатып бүләкләр.

Без үзебез ясадык.

Үзең хезмәт куйган әйбер

 Зур бүләк дип санадык.(Бүләкләр тапшыру)

Алып баручы:: Кадерле балалар, әле кайчан гына сез беренче тапкыр бакчага килгән идегез. Өч ел эчендә без инде дуслашып, туганлашып өлгердек. Кош канаты белән, кеше дуслык белән көчле.Ә дуслыкка нигез балачактан  салына.Ул балаларның бер-берсе белән аралашуыннан башлана. Бүгенге кичәбездән соң бу дуслык хисләре тагын да көчәер дип өметләнәбез.

Әйдәгез бергәләп бииеп алабыз. “Сигезле биюе”

Алып баручы: Гаиләнең ныклыгы,татулыгы күп нәрсәләргә бәйле.Хәзер мин шуларның берсе турында табышмак әйтәм:

               Кайвакытта корыч кебек каты,

               Ә кайчак әремнән дә әче.

                Кайвакытта кылыч кебек үткен.

                Елан кебек чага да белә ул.  

Бала: Үз телем – татар теле

Сандугачлар теле бит ул.

Үзе гали, үзе бөек

 Әһәңле һәм моңлы бер тел.

Бала:  Туган оясыннан аерылган кош

Канатына мәңге ял тапмый.

Туган телен яратмаган кеше

Башкаларның телен яратмый.

Бала:   Туган телем күп еллардан бирле

 Чәчәк ата йөрәк түремдә.

 Әнкәй - әткәй дигән иң беренче сүзне

  Мин әйткәнмен татар телендә.  

Бала:    Рәхмәт, сиңа әнкәй  

Рәхмәт, сиңа әткәй

Саф татарча исем биргәнгә.

Үз дәүләтең, үз милләтең барын

Онытма, син кызым, дигәнгә.

Бала:   Сөенеп җырлыйк,Туган тел җырын,

Онытканнарның бәгырен телеп.

Мин бит -татар баласы диеп,

Кешеләр һәрчак торсыннар белеп.

Җыр: Туган телем.

Алып баручы:: Бәйрәмебезнең икенче өлешенә күчәбез.Сәламәтлек_ кешенең иң зур байлыгы. Көчле, җитез, түземле, эшкә сәләтле булу өчен даими рәвештә физкультура һәм спорт белән шөгыльләнергә кирәк. Хәзер үткәреләчәк бәйге дә”Әти-әни һәм мин –сәламәт гаилә” дип атала. Бу бәйгедә әти-әниләр командасы белән балалар командасы ярыша.

Бәйге барышын дәрәҗәле жюри күзәтеп барачак.

1.”Сазлык аша барабыз”.

2.Шарны алга таба аяк белән этеп бару.

3.Балык тоту.

4.Шарлар җыю.(Кем кочагына күбрәк шарлар сыйдыра?)

5.”Оста укчы”.(Кәрзингә нарат күркәләрен ыргыту)

6.Сорауларга җавап.(Спорт өлкәсенә караган сораулар)

Футбол кырының уртасында нинди геометрик фигура бар?

Малайларның яратып уйнаган кышкы уены.

Кышкы спорт мәйданчыгы ничек атала?

Спорт мәйданындагы  җитәкче  кеше.

8.”Көнгерә.”( Туп белән сикерү)

Алып баручы:: Сүзне жюри әгъзаларына бирәбез.(Алар бәйгегә нәтиҗә ясыйлар.Ике командага да бүләкләр тапшыралар).

Алып баручы: Бәйрәмне дәвам итәбез.

Җыр”Гөлләрем”

Алып баручы:: Бүгенге бәйрәм кичәсе ахырына якынлашты.Бәйрәмдә катнашучы барлык әти- әниләргә һәм балаларга рәхмәтемне белдерәм.

                   Иң матур көн- бүгенге көн!

                   Иң матур җир- син яшәгән төбәк!

                   Иң яхшы ял –рухи канәгатьлек биргән ял!

                   Иң зур байлык – сәламәтлек!

   Сәламәт булыгыз, эшегезгә, гаиләгезгә зур уңышлар! Балаларыгыз сәламәт,эшчән,намуслы, зирәк,әдәпле, кыю булып үссеннәр! Алар сезгә бүгенгедәй бары шатлык китерсеннәр!

    Кадерле балалар,әти-әниләребезгә карата игътибарлы булыйк!Аларга һәрвакытбулышыйк, аларны олылыйк!Үрнәк тәртибегез, тырышып укуыгыз,ягымлы сүзләрегезбелән аларны һәрвакыт шатландырып яшәгез Җыр  яңгырый: “Матур булсын !”

“Минем шәҗәрәм” конкурсына сценарий.

(Зурлар һәм мәктәпкә әзерлек төркеме өчен)

Алып баручы: - Исәнмесез!- диеп башлык әле,

Танышу бит шулай башлана.

Сезнең белән очрашканга , дуслар,

Күңелебез шундый шатлана.

• Хәерле көн, хөрмәтле кунаклар, кадерле балалар, бәйгедә катнашучылар! Бакчабызда матур, тату,талантлы гаиләләр белән чаралар үткәрү традициягә кереп бара. Бүген дә без Халыкара гаилә көнен билгеләп үтәргә җыелдык. Бүгенге бәйрәмебезне ачып җибәрү өчен сүзне бакчабызның җитәкчесе Харисова Р.Л. бирәбез.
• Тату гаилә – бәхетле гаилә – ди халкыбыз. Нәрсә соң ул гаилә? Бер социолог аны “җанга шифалы ял” дигән, икенчесе “психологик сыену урыны” дип атаган.  Ә минемчә ул-җылы учак. Аның янына барлык гаилә әгъзалары да җыела. Гаилә никадәр нык булса, аннан таралган җылылык та шулкадәр көчле була. Гаилә - тормыш нигезе. Ул нык, тату, дус икән – димәк, дәүләт тә, җәмгыять тә ныклы, торыклы дигән сүз. Әби-бабайлар гаиләнең нигезе, әти-әниләр аның тоткасы булса, балалар –көзгесе. Нигез таралмасын, тотка купмасын, көзге ватылмасын дисәң, бер-береңне аңлап, санлап,  рәнҗетмичә, яратып, хөрмәтләп яшәргә кирәк димәк.

Күренеш: (Әни белән кызы)

Әни: - Кызым-йолдызым,  миңа ярдәм ит әле, әйдә  бергәләп табын әзерлик. Тиздән әбиен белән бабаң килеп җитәрләр.

Кыз: - уррра! Әбием, бабакаем килә! (Туктап кала). Әнием кайсы әби белән бабай килә соң? Минем бит алар күп! (Бармаклары белән саный) авылда 1 әби, шәһәрдә -1 әби, 1 бабай, тагын бер бабай, әле карт әби дә бар бит. Ой буталып беттем инде!

Әни: - 1 әбиең- минем әнием, икенчесе –әтиеңнеке. 1 бабаң –әтиеңнең әтисе, икенчесе- минеке. Ә карт әбиен авылдагы бабаңның әнисе.

Кыз: -Тукта, тукта әнием, берни дә аңламыйм.

Әни: - менә әбиеңнәр килгәч аңлатырлар әле. Яхшылап сораштыр яме. Әйдә , бәлеш пешерик. (кереп китәләр).

Алып баручы: -Әлеге күренеш күп кенә гаиләләрдә күзәтеләдер, мөгаен. Әби-бабайлар гаилә тарихын, нәсел җебен яхшы белсә бик әйбәт тә. Күпләребезнең инде өлкән буын вәкилләре юк, сораулар җавапсыз кала. Менә шул очракта гаилә шәҗәрәсә булу бик олы бәхеттер ул.

 - Нәрсә соң ул шәҗәрә? Гарәп теленнән кергән “шәҗәрә ”сүзе агач дигән мәгънәне белдерә, бабаларның әллә ничә буынга кадәр исемнәрен, дөньядан үтү тәртипләрен дигән сүз. Буыннарның өзлексез алмашынып торуын ботаклы агачка охшатып төзелгән шәҗәрәләр язу,нәсел шәҗәрәсен төзү гадәте борынгы заманнарда ук куп халыкларда билгеле булган. Шәҗәрә аркылы халык ата- бабаларыбызның туган җирендә яшәвенә, нәселне дәвам иттерүче булуына инанган.

Безнең балалар бакчасы гаиләләр белән бу мөһим эшне башлап җибәрде.  Шәһәребездә әлеге юнәлештә шөгыльләнүче бакчалар барлыгын белеп, бәйге игълан итәргә булдык. Бүген бездә финалга  чыккан гаиләләр көч сынаша. Каршы алыгыз :

1. 53 нче балалар бакчасыннан Абдуллин Кирам әбисе белшн килгән.

2. Түбән Уратма авылы балалар бакчасыннан Сибгатуллина Зарина әнисе белән.

3. Шәһәребезнең 74 нче бакчасыннан Вәлиева  Амираны чакырабыз.

4. 1нче балалар бакчасы Жумагалеевлар гаиләсе.

5.    “Әкият ” балалар бакчасы Багаутдинова Лилияне каршы алыгыз.

6. 93 нче “Әллүки ”балалар бакчасыннан килгән Рахматуллин Карим гаиләсен каршы алыгыз.

7. 39 нчы балалар бакчасыннан Зайнуллин Саматчыгыш ясый.

Конкурста катнашучы гаилә шәҗәрәләренә бәя бирү өчен дәрәҗәле жюри чакырылды. Таныш булыгыз:

1.

2.

3.

4.

5.

Бәйгебезне башлыйбыз.

Сүзне 53 нче балалар бакчасыннан Абдуллин Кирамга бирәбез.

2. Түбән Уратма авылы балалар бакчасыннан Сибгатуллина Заринаны чакырабыз.

3. 74 нче бакчасыннан Вәлиева  Амираны үзенең эше белән таныштырып китәр.

4. 1нче балалар бакчасыннан Жумагалеевларны каршы алыгыз.

5. Сүзне  “Әкият” балалар бакчасыннан Багаутдинова Лилиягә бирәбез.

6. 93 нче “Әллүки ” балалар бакчасыннан килгән Рахматуллин Карим гаиләсен каршы алыгыз.

7. 39 нчы балалар бакчасыннан Зайнуллин Самат үзенең нәсел шәҗәрәсе белән таныштырып китәр.

Бәйгегә килгән гаиләләрнең чыгышлары тәмам.

Жюри  әгъзаларын нәтиҗә ясар өчен  методик бүлмәгә озатабыз.

• Дуслар, утырып ардыгызмы? Әйдәгез бергәләп уйнап-биеп алабыз!

1. “Матур уен”

2.Сезнең өчен бакчабызның вокаль ансамбле җырлый “Карауҗа авылы кое”.

3. Азалия шигырь “Кадерле бүләк”.

4.  Милли ашларны беләсезме?

- геометрик фигураны эченә алган татар халык ризыгы. (өчпочмак).

- катлы-катлы таталы бәлеш (гөбәдия).

- туй табынының иң түтендәге ризык (чәк-чәк).

- ике сүздән торган камыр ашы (кош теле)

- камыр кушып пешерелгән шулпа (токмачлы аш).

Сүзне жюрига бирәбез.

Бүләкләү______________________________________________________

• Хөрмәтле кунаклар! Тарихын оныткан халык –югалуга дучар- дигән бер акыл иясе. Ә гаилә шәҗәрәсе-  тарихның бер өлеше. Димәк , без бүген  милләтебез тарихының бер тармагын тулылыандырдык дигән сүз.
• 7 буын әби-бабасын белгәннәргә һәрвакыт   хөрмәт белән караганнар, аларның гаиләләре дә ныклы, дус-тату, бердәм булган.

Нәсел җепләре өзелмәсен, буыннар чылбыры сүтелмәсен, гаиләләр көчле вә бәхетле булсын дисәк, һәр гаиләнең шәҗәрәсен ясауга керешик, җәмәгать!

Бүгенге бәйгедә катнашучыларга, хөкемдарларыбызга зур хөрмәтебезне һәм чиксез рәхмәтебезне әйтәсебез килә!

Барчагызга исәнлек-саулык, гаилә бәхете, балалар игелегендә, оныклар куанычын күреп яшәргә насып итсен! Сау булыгыз!

Без Тукай оныклары...

 (зурлар  төркеме балалары белән уздыру өчен шигырь бәйрәме)

Бурычлар: Балаларны татар халкының күренекле шагыйре Габдулла Тукайның иҗаты һәм тормыш юлы белән таныштыруны дәвам итү. Шагыйрьнең кечкенә шигырьләрен сәнгатьле итеп яттан сөйләү, әсәрләрне сәхнәләштерү күнекмәләрен ныгытуны дәвам итү. Г. Тукай шигырьләре аша әхлак кагыйдәләрен ныгыту, патриотизм хисләре тәрбияләү.

Интегральләшкән белем бирү өлкәләре: социальләштерү, танып-белү, аралашу, матур әдәбият уку, музыка.

Җиһазлау: Г.Тукай портреты, битлекләр.

Алдан эшләнгән эшләр: шигырьләр уку, яттан сөйләргә өйрәнү, Г.Тукай турында һәм аның шигырьләренә язылган җырлар тыңлау, мультфильмнар карау.

Бәйрәмнең барышы:Экранда Габдулла Тукай тормышына һәм иҗадына багышланган презентация күрсәтелеп бара.

Алып баручы:  Исәнмесез, балалар, хөрмәтле кунаклар!Татар халкының бөек шагыйре, әдәбиятыбызның йөзек кашы Г.Тукайның тууына 130 ел тулуга багышланган шигырь бәйрәмен башлыйбыз.

     Язның матур бер көнендә, карлар эреп, бозлар агып киткәч, агач һәм куакларда хуш исле бөреләр уянган чакта, 1886 елның 26 апрелендә, Кушлавыч авылында  кечкенә Апуш дөньяга килә.

1 бала: Бик еракта балкып аткан

Бер гүзәл апрель таңы.

Бирде сине бу җиһанга

Әй, шагыйрьләр солтаны.

Шагыйрьләр солтаны булып,

Тусаң да Тукай җиргә,

Җәбер- золым, кимсетүләр

Туры килгән күрергә.

2 бала: Бәйрәмнәрең алда икән әле,

Кара шагыйрь бүген текәлеп –

Халкың килде, сиңа мәхәббәтен

Ак чәчәкләр белән белдереп.( портрет янына чәчәкләр куялар)

Җыр “Тукай абый”

2 бала: Әкиятләрең сөйләп, тыңлап,

Телләребез ачыла.

“Су анасы”, “Шүрәлеләр”

Безнең дуслар барсы да.

 (Ерактан кычкырган тавыш ишетелә)

Алып баручы: Тукта, чү! Кем ул шулай кычкыра? (Бии-бии Шүрәле керә)

Шүрәле: Әй, балалар, килегез әле, бармакларны селкетеп, уйныйк бераз кети-кети.

Алып баручы: Тукта әле, син соң кем? Балалар, сез моны беләсезме?

Кем бу?

Балалар: Беләбез, бу бит Шүрәле, Тукай абый язганча “урман сарыгы”.

Шүрәле: Сез әле үртәшеп торасызмы, мин хәзер сезне кытыклый башлыйм, күсәтәм күрмәгәнегезне!

 (Ат чабып килеп, туктаган тавыш ишетелә. Былтыр керә. Шүрәле аны күргәч, качмакчы була).

Былтыр: Ах син, юнъсез, син һаман балалар куркытып йөрисеңмени әле? Бу юлы миннән качып котыла алмассың! (кулларыннан тотып ала).

Шүрәле: Бик авырта кулларым, дустым, зинһар җибәр,

                Шүрәлене рәнҗетүдән сиңа нәрсә бар, ни бар?

Былтыр: Атла, атла, күп сөйләшмә,

               Бу юлы сиңа миннән котылу юк, бичара!

Шүрәле: Тукай кичәсенә диеп килүем иде бакчага,

                 Балалар  чакырган иде нәкъ тугызынчы яртыга.

Былтыр: Исәнмесез, балалар! Сез Шүрәлене чакырган идегезме?

Алып баручы: Әйе шул, чакырган идек, 

                           Никтер көттерде озак.

Былтыр: Ярый, алайса, бәйрәмгә килгәнсең икән, тәртипле генә утыр!

Шүрәле: Хәерле көн, балалар!

                 Минем исемем Шүрәле.

                 Тукай әкиятеннән мин,

                 Сез белмисездер әле?

Балалар: Беләбез, беләбез.

                  Инде күптән көтәбез.

Алып баручы: Шүрәле әфәнде, безнең балалар да уйнарга һәм шаяртырга яраталар. Әйдә син дә безнең белән уйнап ал!

“Чума үрдәк-чума каз” уены.

Шүрәле: Балалар, сез бакчада уйныйсыз да, җырлыйсыз да, шигырьләр дә сөйлисез икән. Ә менә сез тапкырлармы икән?

Шуны сынап карыйсым килә.

1. Нәкъ кеше кебек үзе.

Бар маңгаенда мөгезе.

“Былтыр кысты”- дип кычкыра,

Туганнарын чакыра.

Ул кем әле? (Шүрәле)

2. Чуар, нәфис күлмәге,

Тотсаң уңа бизәге,

Тоттырмый китә очып,

Я кала җирдә посып.(күбәләк)

       - Күбәләк турында Габдулла Тукайның нинди шигырен беләсез?

Шигырь уку (“Бала белән күбәләк”).

3. Кешенең якын дусты,

Йортның тугры сакчысы.

Аннан гел игелек көт,

Ә исеме аның (эт). 

- Эт турында   нинди шигырь беләсез? (“Кызыклы шәкерт”)

Шигырь уку.

Җылыта, сөендерә.

Тоягы була ярык,

Аның исеме (сарык). 

 - Тукайның сарык турында нинди әсәре бар?

( “Кәҗә белән сарык” әкияте.)

   Сезнең игътибарга Габдулла Тукайның  “Кәҗә белән сарык ”әкиятен тәкъдим итәбез. Мультфильм карау яки әкиятне сәхнәләштерү

 (Елап Су анасы керә) Су анасы: Шагыйремнең туган көне, юбилее,

                  Тузган чәчем, коела яшем,

                  Бу килеш ничек бәйрәмгә барыйм,

                  Нишлим инде?

                  Соңга каламын бит инде,

                  Бетте баш, эшләр харап.

                  Я бирегез, тилмертмәгез,

                  Кайсыгызда минем тарак?

Алып баручы: Безнең балалар бик тыйнак, акыллылар,

                         Сорамыйча бернәрсәгә кагылмыйлар.

                         Безнең бакчада угры да юк, карак та юк,

                         Тарагыңны башка җирдән эзлә инде.

• Менә сиңа бездән бүләк (тарак бирә). Чәчләреңне тара да балаларның шигырь сөйләгәннәрен тыңлап кара.

Алып баручы: Габдулла Тукайның шигырләрен бар халыклар яратып укыйлар, яттан сөйлиләр. Аның шигырьләре күп телләргә тәрҗемә ителгән. Хәзер балалар Г.Тукайның яраткан шигырьләрен сөйләп китәрләр.

Шигырьләр уку.

Алып баручы: Рәхмәт сезгә, балалар! Сез Г.Тукайның яңа шәкертләре икәнсез. Аның шигырьләрен, әкиятләрен укып тормыш сабагы аласыз.

“И, туган тел, и матур тел” – дигән Тукай, шунда ук “Әткәм-әнкәмнең теле” – дип өстәгән. Бу юлларда туган телгә булган ярату, хөрмәт, аны зурлау, матурлыгына соклану чагыла. Аның бу шигыре җырга салынып, бүгенге көндә туган телгә гимн булып яңгырый.

   Әйдәгез, дуслар, бүгенге бәйрәмебезне барыбыз бергә басып, “Туган тел” җырын җырлап тәмамлыйбыз!

                                            “Туган тел” җыры башкарыла.

Использованная литература:

1. Алешина Н.В. «Патриотическое воспитание дошкольников» методическое пособие –М.: ЦГЛ.,205 г.
2. Андреева Н.Ф. «Планирование работы по патриотическому воспитанию в ДОУ». Управление ДОУ №1 -2005.
3. Веракса Н.Е.,Веракса А.Н. «Проектная деятельность дошкольников. Пособие для педагогов ДОУ» - М. Мозаика – Синтез, 2008
4. Валеев Ф.Х. «Орнамент казанских татар»- Казань: Таткнигиздат, 1969.
5. «От рождения до школы». Примерная основная общеобразовательная программа дошкольного образования. Под редакцией Н.Е Вераксы, Т.С. Комаровой, М.А. Васильевой.- М. Мозаика-Синтез, 2011.
6. Манюрова Г.Х. «Татарча да яхшы бел, русча да яхшы бел», методическое пособие ,Казань,ИРО РТ.
7. Закирова К.В.,Муртазина Л.Р. « Балачак – уйнап-көлеп үсәр чак», методическое пособие для воспитателей и инструкторов ДОУ.
8. Молчева А.В. «Башкирская мозаика» настольные игры для подготовительных групп ДОУ.
9. Зарипова З.М., Исаева Р.С. «Үстерелешле уеннар» методическое пособие,
10. Закирова К.В. «Балачак аланы» хрестоматия для воспитателей ДОУ и родителей.
11. Закирова К.В. «На поляне детства» хрестоматия для воспитателей ДОУ и родителей.
12.  Сергеева Н.Г. «Древо жизни» учебное пособие по татарской вышивке.