Школаже аян-чорук
учебно-методический материал по окружающему миру (средняя группа) на тему

                                           Школаже аян – чорук.

 Хоорай чоогу бичии борбак арыгжыгашка кымыскаяк, ээремчик, доос – кара , шартылаа – бо дөрт эжешкилер кара чажындан  тура бот – боттарынга дузалыжып,  эп – найыралдыг чурттап өзүп келгеннер. Олар чайын эштип, балыктап, кат – чимис чыып чип, а кыжын  боттарынын бажыӊнарынга чыып, үүжелеп алганы аъш –чемин чип дыштанып кыштаарлар турган.

  Үелер –даа шуужуп эрткен.  Алдын күс –даа дүшкен. Эжешкилернин школаже өөренип кирер уези –даа келген. Олар өөрүшкү – маӊнайлыг, школаже белеткенип, чараш хептерин, сумкаларын алгаш, хоорайныӊ школазынче чорупканнар. Школааже баар орукту оларга, мерген – угааныг , Ховаган угбай  айтып тайылбырлаан:

 - Кымыскаяк, ээремчик, доос – кара , шартылаа! Силер ам улуг хоорайга өөренир силер. Школаӊар чанында  улуг орук бар. Улуг – биче машиналар дун – хун дивейн шуужуп эртип турар. Орукту эртерде, кичээнгейлиг болуӊар!

Орукта чадак кижилер эртер черлерде  орук демдектири бар . «Орукту чадак кижилер эртер» - деп билип алырда, бирээде: ак –кара кылдыр узудыр  шыйып каан  черлеп эртер; ийиде: светофор деп чырып турар медээчи бар. Светофорнуӊ өӊнери: кызыл, ногаан, сарыг. Кызыл өӊ  чырып келирге – туруӊар дээн, ногаан  медээчи чырып турда – эртиӊер дээн, сарыг өӊ – кичээнгейлиг, белеткен дээн. Ам мээӊ чугаалап тайылбырлаан чүүлдеримни сактып, билип алдыӊар бе?

  - ийе! –деп дөрт эжешкилер бир үн – биле харыылааннар.

Ол хүн – даа ынчап эрткен.

   Эртенинде эжешкилер школаже ыры – шоорулуг, каткы – хөглүг чорупканнар.

  Школа чанынга келгеш шупту оруктк эртип бар  чытканнар, орук ортузу четпейн бар чорда, кончуг-даа улуг машиналар оон – моон келеген –не. Шупту корткаш, шимчээр – даа харык чок орук ортузунга бөлдүнчү берген, сириӊейжип, ыглажып турганнар.

   Ол аразында Ховаган угбазы эжешкилерни көрүп кааш, оларны оруктан чедип алгаш эртирип каан.

  Кымыскаяк тургаш:

 - Четтирдивис ховаган угбай! Дүүн силернин биске тайылбырлааныӊар орук дүрүмнерин кичээнгей чок дыӊнап алган – дыр бис. Ам черле орукту кичээнгейлиг светофор деп медээчиниӊ дузазы – биле болгаш чүгле ол кижилер кылаштап эртер черлеп эртер бис – деп, ыглавышаан чугаалаан.

    Эремчик, доос – кара, шартылаа олар шупту баштарын согаӊнадып:

 - бистер база буруулуг бис! Мооӊ сонгаар улуг улустуӊ чугаазын, чагыг – сөзүн дыӊнап кичээнгейлиг боор бис!

      Урурлар! Орукту эртерде орук демдектерин билири чугула. Оваарымчалдыг болуӊар!