Открытое занятие "Тожу кожуунче аян-чорук"
план-конспект занятия по аппликации, лепке (старшая группа)

Салчак Сайлыкмаа Николеавна

для педагогов

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл tozhu_kozhuunche_ayan-choruk.docx21.57 КБ

Предварительный просмотр:

«Тыва Республиканын Бай-Тайга кожууннун» муниципалдыг районунда

Муниципалдыг бюджеттиг школа назыны четпээн уруглар албан ооредилге чери

«Белек» уруглар сады

Тема: «Тожу кожуунче аян-чорук»

(улуг болук)

Кичээлди тургускан башкы: Салчак С.Н

Тээли-2021

Кичээлдин темазы: «Тожу кожуунче аян-чорук» улуг болук.

Кол сорулгазы: Тожунун кожууннун амыдыралы-биле уругларга таныштырар.

Ооредиглиг сорулга: Тожу кожууннун онза малы ивини уругларга таныштырар. Иви малды малдап чоруур ивижилернин амыдыралы-биле болгаш оларнын чадыр оон тайылбырлап коргузер. Азас холде озуп турар Алантос чечектерин уругларга таныштырар. Хол чечээ алантосту чук омааштарнын дузазы-биле кылып ооредир.

Сайзырадыр сорулга: Шулук «Тыва дылым» болгаш «иви», «ивижи», «чадыр», «Азас хол», «алантос» деп состерни ададып, уругларнын сос курлавырын байыдып сайзырадыр. Сула шимчээшкиннин дузазы-биле уругларнын куш-дамырын сайзырадыр.

Кижизидер сорулга: Кылган ажылын эчизинге чедир кылырын кижизидер. Долгандыр турар бойдузувуска ынак болурундан ангыда, оларны кадагалап, хумагалап чоруурун кизидер.

Кичээлдин дерилгези болгаш материалдары: проектор, экран, ноутбук, слайдыда чуруктар, пластилин, оннуг картон, чук омааштар.

Арга-методтары: беседа, коргузуг, айтырыг-харыы, оюн.

Словарь-биле ажыл: иви, ивижи, чадыр, Азас хол, алантос чечек.

Кичээлдин чорудуу

1.Организастыг кезээ.

-Экии, уруглар! Бо хунгу кичээлде Тыванын база бир кайгамчык чараш, бойдус чурумалдыг ораны, Тожу кожуунче аян-чорук кылыр бис. «Тожуну корбээн кижи, Тываны корбээни ол» дижир болгай. Ынчангаш Тыва чурттувуста чурттап турар болганывыста «Тыва дылым» деп шулуувусту сактып чугаалаптаалынар, уруглар.

Чажымдан-на эгелээштин,

Баштай дыннап ооренгеним.

Башкым-биле мендилежир,

Тыва дылым, Тыва черим!

-Эр хейлер, чараштарын! Ам шупту Тожу кожуунче аян-чорук кылып вертолетка орупкаш ужуп чоруптаалынар.

- Ужуп чедип келдивис. Ам бээр олуттарже олургулаптаалынар, улуглар.

- Тожу кожууннун ивижилернин амыдыралы-биле, оларнын азырап турар иви малы-биле, арыг кылын Азас холде озуп турар аккыр чараш алантос чечектери-биле таныжып, солун-солун чуулдерни билип алыр бис. Тыванын бир ужундан, оске ужунче ужуп чедип келгенивис бо.  

Слайд 1. Бо дээрге Тывавыстын девискээрин коргускен картазы-дыр. Кожуун бурузу ангы-ангы оннер-биле коргускен. А бо дээрге Тывада эн улуг девискээрлиг чери Тожу кожуун бо-дур бо. Тожу- чурумалдыг чараш  хемнер, холдер, тайга-сыннар-биле байлак. Тыванын база бир ховар дээн каас-чараш бойдустуг булуннарынын бирээзи. Оон товун Тоора-Хем суур дээр.

Слайд 2. Тожунун тайгаларында онзагай малы ивилерни азырап, остуруп чоруурлар. Шупту денге адаалынар: «и-ви», «и-ви». Ивилерни чугле Тожунун чурумалдыг тайгаларында остур азырап чоруур. Иви мал сериин сырыналып турар тайгаларга хостуг оьттарынга ынак. Ивилернин ынак чиир оьдун шулун дээр. Шупту денге адаалынар «шу-лун».

Слайд 3. Ивилерни кадарып, хайгаарап остуруп турар кижини ивижи дээр.

Шупту адаалынар «и-ви-жи».

Слайд 4. Бо дээрге ивижилернин чурттаар оран савазы, чадыр оо-дур. Шупту адаалынар «ча-дыр, ча-дыр». Ивижилер чадырын чайгы уеде хадын тозу-биле шып алыр, а кышкы уеде кештер-биле шып алырлар.

Слайд 5. Бо дээрге Тожунун Азас холу-дур. Шупту денге адаалынар «А-зас хол». Азас хол Тывада  кайгамчык чараш, бойдус чаяаган  холдернин бирээзи. Тывада чугле Азас холде эн ховар хол чечээ «алан-тос» азы орус дылда «лилия» деп чечек озуп турар. Шупту денге адаалынар «а-лан-тос». Алантос чечээ июньдан июльга чедир чечектелгеш, августа айда урезинин бээр болуп турар. Алантос чечээнин ону ак болгаш хемчээли аяк хире улуг болур. Хун унери билек чечээ частып келир, а кежээ хун кирер ойде чечээ хагдына бээр. Чечектин чангыс дозу безин он чыл дургузуда чечектелип келир. Алантос чечээн кайы хамаан чок чула тыртып болбас.  Чечээн чулуптар болзувусса, ол дос будуну олчаан оспейн онуп калыр. Ынчангаш алантос чечээн «Кызыл дептерже» киир бижээн болуп турар.

 

Сула шимчээшкин

-Эр хейлер! Ам столдарже оожум олургулаптаалынар. Силернин мурнунарда ногаан картон, ногаан пластилиннер, чангыс ажыглаар омааштар, ховенниг палочкалар бар. Бо херекселдерни ажыглап тургаш, Азас холдун ховар чараш чечээ «Алантос» чечээн кылыр бис. Баштай канчалдыр кылырын тайылбырлап коргузуп берейн, уруглар. Оон шупту денге кылып эгелээр бис.

Кичээлдин туннели:

-Кайнаар аян-чорук кылгаш келдивис, уруглар?

-Тожуда чуу деп малды ивижилер азырап турар болду?

-Ивижилер кандыг оран-савада чурттап чоруур болду?

-Тожу кожуунда чуу деп улуг хол бар болду?

-Азас холде озуп турар ховар чечектин адын кым адаптарыл, уруглар?

-Кичээл силерге солун болду бе?

-Эр хейлер, уруглар! Кичээлди сонуургап, шалыпкын ажылдаанынар дээш улуу-биле четтирдим. Байырлыг!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Аян-чорук кичээли

нод для развития математических способностей посредством игры – путешествия в старшей группе...

Школаже аян-чорук

Бичии тоолчургу чугаажыгаш. Эжешкилернин улуг хоорайга улуг машина оруун канчаан эрткенинин дугайында...

"Кырган-аванын кыштаанче аян-чорук"

"Кырган-аванын   кыштаанче  аян-чорук"Сорулгазы: Уругларны  тыва  чем- биле таныштырары; Шагаа- деп чул дээрзи- биле уругларны таныштырар; Тыва улустун чаагай чанчылдарын, ёзу...

Кодээ аалче аян -чорук

Учить детей о пользе домашних животных к человеке....

Ажык корулде: "Сан оранынче аян-чорук"

Тыва тоолга даянып алгаш, улуг болук уругларынга таарыштыр тургускан ажык корулде...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Сорулгазы:Ооредиглиг:Уругларнын билир тоолдарын эки сактып билип алырынга болгаш оларны танып билиринге ооредири. Сайзырадыр:Уругларнын боданыр чоруун, сактып алырын сайзырадыр; Бижимел ажылга ур...

Угаанныг оюн оранынче аян чорук

[c] деп унну шын адап, танып ооредири...