«Ҡанатлы дуҫтар – беҙҙең ҡоштар». Дәрес өлгөһө.
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа)

      Балалар баҡсаһында өлкәндәр төркөмө балалары өсөн дәрес өлгөһө.

Тема: «Ҡанатлы дуҫтар – беҙҙең ҡоштар».

Маҡсат: ҡоштарҙың тышкы ҡиәфәтен һурәтләү; яңы һүҙҙәрҙе телмәрҙә ҡулланыу; диалогик һәм монологик телмәр үҫтереү; ҡоштарға ҡарата һөйөү тойғоһо тәрбияләү, мнемоюл ҡулланып шиғыр ятлау. (Г.Гәлиева «Турғай») 

Һүҙлек эше: ҡауырһын, тәпәй, туклана.

Типик граматик конструкциялар: Ҡоштарҙың кәүҙәһе ҡауырһын менән капланған. Тәпәйҙәрендә осло тырнактары бар. Баштарын ҡанат аҫтына йәшерәләр. Улар бер-берһеннән ҡауырһындарының төҫө һәм кәүҙәләренең ҙурлығы менән айырылалар.

Йыһазландырыу: Ҡарға, һайыҫкан, турғай, һүрәте.

                                        Дәрес барышы

      Ҡарға, һайысҡан, турғай, сәпсек ҡоштарының һүрәттәре эленгән тактаға (экранда)

• Балалар һеҙ һүрәттә нимә күрәһегеҙ?
• Ҡоштар һүрәтен.
• Ҡоштар икәнен нимәгә карап белдегеҙ?
• Бөтәһенең дә ҡанаттары бар һәм улар бөтәһе лә осалар.
• Күбәләктәрҙең дә ҡанатлары бар, улар ҙа осалар, шулай булғас, бәлки, улар ҙа ҡоштарҙыр?
• Ҡоштарҙың кәүҙәһе ҡауырһындар менән ҡапланған. Уларҙың суҡыштары бар. Тәпәйҙәрендә осло тырнаҡтары бар.
• Балалар, «ҡауырһын» һүҙен бергәләп ҡабатлайык һәм ижекләргә бүләйек: ҡа-уыр-һын. Был һүҙҙә нисә ижек? Ҡауырһын һүҙе өс ижектән тора. Бөтә ҡоштарҙың да ҡаыуһындары булғаҫ, улар бер – берһенә охшағанмы?
• Улар бер-берһеннән ҡауырһындарының төҫө һәм кәүҙәләренең зурлығы менән айырылалар.
• Ошо ҡоштар тураһында тағы нимә әйтә алаһыгыҙ? Улар ниндәй коштар?
• Ҡарға. Һайысҡан, турғай, сәпсәк көҙ көнө йылы яҡҡа осоп китмәйҙәр, беҙҙә йәшәргә ҡалалар. Шуға был ҡоштар-ҡышлаусы ҡоштар тип атала.

Ял минуты.

-  Һеҙҙең менән ҡоштар булып уйнап алайыҡ, эйдәгеҙ кабатлайбыҙ

Ҡанатларҙы ҡағып осабыҙ,

Уңга, һулға ҡарап, муйындарҙы борабыҙ,

Һыу эсәбеҙ (алға эйелеү),

Тук-тук итеп ем ашайбыҙ ( сүкәйеп ултырыу һәм бармаҡтар менән иҙәнгә һуғыу)

Ҡанаттарҙы йәйәбеҙ. Тағы осоп китәбеҙ,  

Әкрен генә ояларға ҡайтабыҙ.

• Балалар, ҡоштарҙың тәпәйҙәренә иътибар итегеҙ. Ҡайһы бер ҡоштар ерҙә атлап, ә кайһылары һикереп йөрөй.
• Балалар, кыш көнө ҡоштар нимә менән туклана?
• Ҡыш көнө ҡоштарға ем табыуы ҡыйын, шуға күрә күберәк кешеләр янында йәшәйҙәр, Тағараҡҡа һалынған емде ашайҙар.
• Беҙ ҡоштарҙы күп күҙәткәнебеҙ бар.(искә төшөрәбеҙ, һөйләп китәбеҙ)   Ә улар нисек йоклайҙар?
• Ҡауырһандарын төшөрәләр ҙә күҙҙәрен йомалар. Баштарын ҡанат аҫтына йәшерәләр.
• Балалар, һеҙ нисек уйлайһығыҙ. Ни өсөн кешеләр: «Ҡоштар – ҡанатлы дуҫтар», - тип әйтәләр?
• Сөнки ҡоштар төрлө бөжәктәрҙе ашайҙар һәм урмандарҙы, баҡсаларҙы һаклайҙар. Үҙҙәренең матур йырҙары менән кешеләрҙең күңелдәрен күтәрәләр.
• Эйҙәгеҙ. Беҙ һеҙҙең менән ҡоштар тураһында тыңлайк һәм уны үҙебеҙҙең исебеҙҙә калдырырға тырышайык. (мнемоюлдар ҡулланып)

Г Ғәлиева. «Турғай»  

Әсәй ерғә ем һипкән,

Бер турғай килеп еткән,

Бәләкәс туптай еңел,

Һикереп йөрөй ул гел.

Сүпләгән саҡта емде,

Тотоп ҡараһым килде.

Бигерәк йомшаҡтыр инде.

Һузған инем ҡулымды,

Аңламаны уйымды –

Фыр-р-р итеп осоп китте,

Күңелһеҙ булып китте.

Йомғаклау:

• Балалар, бөгөн беҙ дәрестә нимә тураһында һөйләштек?

Ҡышлаусы ҡоштар: ҡарға, һайыҫкан һәм турғай тураһында һөйләштек. Уларҙың төҙөлөштәренә иғтибар бирҙек. «Турғай» шиғырын ятланык. Ҡоштар беҙҙең дуҫтар, уларҙы һаҡлағыҙ.