Ажык кичээл темазы «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастаары» ортумак болук
план-конспект занятия (средняя группа)

Ажык кичээл темазы  «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастаары» ортумак болук

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл chavagany_kaastaal.docx23.14 КБ
Файл unelel.docx19.8 КБ

Предварительный просмотр:

«Тыва Республиканын Монгун-Тайга кожууну» муниципальдыг районнун

         ооредилге эргелели №4 «Сайзанак» уруглар сады

                                         Ажык кичээл темазы

                  «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастаары»  

                                         ортумак болук

 

                                           

               

                                                                                Кижизидикчи башкы:

                                                                             Хертек Айлан Дамдыновна

                           

                                     Мугур-Аксы суур-2023ч.

Темазы: «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастаары»

Сорулгазы:

 Ооредиглиг: Чаваганын чинчилерин крандаштын дузазы болгаш соо-биле чуруп ооредир. Тыва улустун чаагай чанчылынга уругларны ооредирин уламчылаар.                          

Сайзырадыр: Уругларны тыва херээжен чоннун каасталгазы «Чавага» биле таныштырары болгаш оон кыс кижиге ажык дузазын билиндирери.        

Кижизидер: Чаагай чанчылдарга аас-чогаал таварыштыр чугаа- домаан, сос курлавырын байыдары. Эп-найыралдыг болурунга уругларны кижизидер.

Словарьлыг ажыл: Чавага, хээлер, каасталга.

Дерилгези: Чавага, ойнаар-кыс, слайд.

Арга методу: Беседа, салаалар - биле оюн, чурулга база карандаштын соо биле чурууру, стол кырынга оюн «Чаваганы кааста» бот чогаадылга оюн.

                                                  Кичээлдин чорудуу:

1.Организастыг кезээ:

Башкы:

-  Уруглар бис богун анаа эвес дыка солун кылдыр кичээлдээр бис.

Баштай унуп келген хунчугеживис база аалчылар – биле мендилежип алыр бис бе уруглар?

«Хунчугежим, хоглугбейим

Хулумзуруп коступ кээрге

Чараш бойдус коступ келир

Чаштар хоглеп амыраарлар»

Башкы: Богун бистер тыва херээжен улустун каасталгазы - биле таныжар бис уруглар. Ол каасталга бо. Ону чавага дээр. Ону чараш чинчилерден, быжыг хендирден, салбактардан, тыва хээлер - биле каастап тургаш кылыр. Баштай чаваганын бажынга сыртыы азы бажы турар урглар. Сыртыын болза шаанда хом биле кылып чораан, оон монгун, честер биле болгаш нарын чараш чинчилерден кылып чораан. Бажынга кылыр сыртыын уш, беш одуруг чинчилер-биле кылып чораан. Бо хээлерни кичээнгейлиг корунер уруглар.                Хээлерни мындыг хевирлерге чарар: геометрлиг хээлер, мыйыс хевирлиг хээлер дээш оон-даа оске. Геометрлиг хээлер—багай чуулдерни ырадыр,  мыйыс хээлер—мал маган ковудедир дээр, унуштерге домей хээлер – буян кежик доктаадыр боор.

2.Кол кезээ.

Башкы:

-  Баштай салаарывысты чуруурунга белеткээлинер уруглар.

«Салааларым демниг болзун

Догерезин тудуштурайн

Хевирлерден коргузуптээл

Ошку мыйызы мындыг болур

Хойнун мыйызы мындыг болур

1,2,3,4,5 чурулганы эгелээли»

Ам олуруптунар уруглар, улаштыр чурур бис. Бо ооренип алган хээлеривис-биле чаваганын сыртыын  чыпшырып каан бис. Баштай мени кичээнгейлиг корунер.

-   Ам силернин мурнунарда чуруп каан чаваганы чедир каастап, чуруур бис уруглар. Баштай мени кичээнгейлиг корунер уруглар.

-   Мурнунарда гуашь-биле чаваганын чинчилерин мынчар карандаштын дузазы болгаш соо-биле чуруур силер.

-  Ам оожум ажылдап эгеленер уруглар. ( Уруглар  оожум тыва хогжум аяалга-биле ажылдап орарлар)

-  Шупту чинчилерни чурупкан бис, ам ойнаптаалынар уруглар.

Оюн «Анайлар биле дилги»

«Алаак кыдыы оймакка

Анайлар оъттап чораан

Аккыр чараш дуктуг

Анайлар чарашпайлар

Хенертен алаактан

дилги коступ келген

Анайларны чиир дээш

Кедеп чедип келген

Дилгижек келди-ле

дезинер анайлар»

Ам уруглар стол кырынга ойнаар оюн «Чаваганы кааста» деп оюнну ойнаптр бис бе, уруглар? Бо оюнну болза бодум бот чогаадып алган оюннум тур урглар. Оюнну ойнап тургаш кичээнгейлиг болур, бир дугаарында чаваганын сыртыын чыпшырып алыр бис, оон уш одуруг чинчилерин чыпшырар бис, соолунде чааганын салбактарын чыпшырар бис.

3. Туннел кезээ.

Уругларнын чуруп алган чавагазын коруп тургаш кым арыг-силиг, чараш чуруп алганнын чугаалажыр.

1.Чуну чурудувус уруглар? (слайда коргускен, чавага)

2.Чунун дузазы-биле чурудувус? (слайда коргускен, карандаштын дузазы-биле)

3.Силерге солун болду бе, уруглар? (ийе)

     Кичээлге шупту кызымаккай, идекпейлиг, сонуургалдыг ажылдаан эр-хейлер, четтирдим!

 

                                         



Предварительный просмотр:

       «Тыва Республиканын Монгун-Тайга кожууну» муниципальдыг        

          районнун ооредилге эргелели №4 «Сайзанак» уруглар сады

                                     

                                       

                                     

                                            Бот унелел

               «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастаары»  

                                         ортумак болук

 

                                           

               

                                                                               

                                                                                  Кижизидикчи башкы:

                                                                              Хертек Айлан Дамдыновна

                           

                                     

                   

                                           

                                     Мугур-Аксы суур-2023ч.

                                                      Бот унелел         

                Тема: «Тыва хээлер дузазы биле чаваганы каастары»         

Сорулгазы:

Ооредир: Чавагазын чинилерин карандаштын дузазы болгаш соо-биле чуруп ооредир. Тыва улустун чаагай чанчылынга уругларны ооредирин уламчылаар.

Сайзырадыр: Уругларны тыва херээжен чоннун каасталгазы «Чавага» биле таныштырары болгаш оон кыс кижиге ажык дузазын билиндирери.

Кижизидер: Чаагай чанчылдарга аас-чогаал таварыштыр чугаа-домаан, сос курлавырын байыдары. Эп-найыралдыг болурунга кижизидер.

Словарьлыг ажыл: Чавага, хээлер, каасталга.

Дерилгези: Чавага, чурук, слайд.

Арга методу: Беседа, салаалар-биле оюн, чурулга база карандаштын соо-биле базып чуруур, стол кырынга оюн «Чаваганы кааста».

1.Организастыг кежээ: Тыва херээжен улустун каасталгазы чавага-биле таныштырар уругларны. Ону чараш чинчилерден, быжыг хендирден, салбактардан, тыва хээлер-биле каастап тургаш  кылыр дээп уругларга ооредир. Хээлерни мындыг хевирлерге чарар: геометрлиг хээлер-багай чуулдерни ырадыр, мыйыс хээлер-мал маган ковудедир дээр, унуштерге домей хээлер-буян кежик доктаадыр боор, олчей дудазын дээш тыва хээлеривис база бар дээп ооредип, билиндирип уламчылаар. Уруглар башкынын тайылбырын кичээнгейлиг дынааннар.

2.Кол кезээ. Салаалар баштарынга оюн «Салааларым демниг болзун».

   Уругларга оюнну ойнадыр, чугаа-домаан сайзырадыр.

                                «Салааларым демниг болзун

                                Догерезин тудуштурайн

                                Хевирлерден коргузуптээл

                                Ошку мыйызы мындыг болур

                                Хойнун мыйызы мындыг болур

                                1,2,3,4,5 чурулганы эглээли»

      Уруглар мурнунда чуруп каан чаваганы кичээнгейлиг, идепкейлиг, сонуургалдыг чаваганы гуашь-биле болгаш карандаштын соо-биле чедир каастап, чурааннар. Чурулга уезинде кичээнгейлиг болурунга уругланы кижизидип ооредирин уламчылаар.

      Уруглар стол кырынга ойнаар оюн «Чаваганы каастап» дээп оюнну уругларга ойнаткан мен, уруглар дыка-ла сонуургап ойнап турарлар, чуге сонуургап турар дээрге бо оюнну мен бодум бот чогаадылга-биле чогаадып кылып алган мен, уругларга тыва оюннарны сайзырадып, тыва чанчылдарывысты ам-даа эки ханы ооредип, кижизидерин чедип алыр дээп сорулгалыг мен.

3.Туннел кезээ.

Кичээлге шупту 8 уруг олурганнар, уруглар ортумак болуктун уруглары.

       Уруглар тыва хережээн кижинин каасталгазы чаваганы, кыс кижиге ажык-дузазын, эки шингээдип алган деп бодум хуумда санаар-дыр мен, ам-даа улай ооредир мен деп сорулганы салып аар мен. Уругларнын чуруп алган чавагазы (чуруу) чараш, арыг-силиг уруглар бар, бичии четпес чуулдеривис база бар (чуруун будукка былгаштырып алган) уруглар база бар, ол дугайында сагындырыгны берген мен. Тыва улустун чаагай чанчылынга уругларны ооредирин уламчылаар болгаш чаагай чанчылдарга аас-чогаал таварыштыр чугаа-домаан, сос курлавырын байыдарын ам-даа уламчылаар мен.

         Мээн бодумнун билип турарым-биле уруглар салдынган сорулгаларны шуптузун чедип алган дээп бодаар-дыр мен.

         Кичээлге шупту кызымаккай, идепкейлиг, сонуургалдыг ажылдаан эр-хейлер, четтирдим!                                                                                


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ажык кичээл «Тоол оранынче аалдашкын» (ийиги бичии болук уругларынга чугаа сайзырадылгазынын кичээли)

Тема: Тоол оранынче аалдашкын.Сорулгазы: Азырал куш дагаа дугайында болгаш оон оолдарынын дугайында бидиндирип ооредири.Азырал кушту танып, оон онзагай шын шынарларын билирин сайзырадыры.Уругларнын то...

Конспект занятия по НРК "Тыва хээлер дузазы-биле чаваганы каастаары"

Конспект занятия по НРК "Тыва хээлер дузазы-биле чаваганы каастаары"...

Сценарий ортумак болук Ак чолдуг шагаа-биле!

                  Сорулгазы:Тыв               Тыва чоннун  байырлалы-Шагаа дугайында уругларга билиндир...

Ортумак болук уругларынга чувени билип алырынга ажык кичээл «Кышкы аян-чорук»

Муниципалдыг автономнуг школа назыны четпес уругларнын ооредилге албан чериТыва Республиканын Монгун-Тайга кожууннун Мугур-Аксы сумузунун «Хамнаарак» аттыг уруглар сады №5  Ортум...

Дыннадыг:«Сенсорлуг оюннар дузазы-биле 2-3 харлыг биче чаштарнын салаа шимчээшкиннерин сайзырадыры» бичии болук

Ажылдын актуалдыы:Садик назылыг уругнун долу сайзыралын канчап чедип алырыл? Школаже кандыг арга-биле белеткээрил? Бо айтырыглар ада-ие болгаш кижизидикчи башкы бурузун ургулчу дувуредип чоруур. Бо ай...