Конспект занятия по национальным традициям на тему: "Тувинские национальные блюда"
план-конспект занятия (подготовительная группа) на тему

Конспект занятия

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл tyva_ak_chem.docx22.05 КБ

Предварительный просмотр:

Моорей. Оюн-кичээл

Темазы: «Тыва ак чем» Хоглуг ог

Сорулгазы:улусчу чанчылдарны аас чогаалынын янзы-буру чижектеринге ундезилеп коргузери. Уругларга чааагай чанчылдарны ооредип, кижизидери.

Дерилгези: Тыва ак чем дугайында шулуктер, тывызыктар, кроссворд,  дурген чугаалар.

I Башкарыкчы:

Тыва чонум хундулээчел

Дылы безин эптиг чымчак

Эрткен душкен кижилерге

Эжиктери ажык турар

Аалчызын ору чалап

Аяк сава чеминде баар

Чугаа эреп таныжа бээр

Суг-ла салба хоорешкилээр

Шулук «Суттуг шайга ынак мен»

Амыр менди солушкаш

Аалчымны хундулеп

Аяк-шайым баштады

Ажым-чемим салыр мен

Суруг-малды чажымдан

 Суржуп маннап оскен мен

Сутке покпес анай дег

Суттуг шайга ынак мен

II План-биле таныштырылга

1.Аалчыларны уткуп алыры

2.Айтырыглар салыр

3.Башкынын беседазы

4.Ак чемге тураскааткан шулуктер, тывызыктар, дурген-чугаалар, кросвордтар, кожаннар

5.Тыва оюннар

6. Туннел

III Айтырыглар

-Кандыг тыва ак чемнер билир силер?

-Ак чемнерни чуден кылырыл?

-Сут болгаш ак чемнер хой болзун дээш чуну канчаар бис?

-Мал остурер кижилерни кымнар дээрил?

-Кымнарнын торелдери, ада-иези малчыннап турар?

IV Башкы

Шаандан бээр тыва чон мал азырап, ООН эьт. Сут, дугу биле амыдырап чораан болгаш ам-даа остуруп турар. Суттен хой ак чемнерни кылыр.: тарак,ээжегей

Таракты кылыры

Бора талдын картын шылбалап алгаш, ону чараштыр, тогерик кылдыр орээш, ыяш хуунга, чылыг сутке суп каар. Уш, дорт хонганда эн-не амданныг узулбес хоюг ак тарак ол боор.

Ээжегейни кылыры

Тыртпаан сут хойтпаан хайындыргаш, оон  божазындан кылып алыр (ааржы ышкаш

V Шулуктер

Хойтпак

Хойтпак база янзы-буру

Хойнун хойтпаа, инек хойтпаа

Ижер болгаш тигер кылдыр

Ийи ангы кылып болур

Быштак

Чайгы шагда чаагай суттен

Чамдык улус быштак кылыр

Магаданчыг амданныг чем

Хойтпакты сарыг сугну

Хоюг сутту чылдып алыр

Эдир ышкаш чымчак быштак

Ээргииштелдир шойлуп келир

Ааржы, Ээжегей

Ажыткан сут божа база

Ааржы курут ундезини

Чигирлеп каак аккыр курут

Чип-даа ханмас амданныг чем

Суттен чуну кылбас дээрил

Суузуннуг тарак, чрокпек

Ааржы, саржаг,ээжегейни

Аалдар кузун белеткеп аар

Тарак

Хойнун судун хоренгилээш

Кончуг хоюг тарак кылыр

Уруг-дарыг ижип ханмас

Улуг хува тарак бо –дур

Чокпек

Оремени чыып тургаш

Оонезин былгап-былгап

Саржаан ангы хайындыргаш

Чаагай чокпээн ылгап алыр

Чокпек база янзы-буру

Чуну анаа холувас дээр

Чодураага ааржыга

Чогум чокпек чуден чемзиг

Хымыс

Бени саггаш хымыш чазаар

Белен эвес улуг ажыл

Конгул долу хымыс турда

Хоомей сыгыт узулбестээр

Курут

Инек хойтпаан хайындырар

Чокпек, курут оон унер

Чунге дискеш, кадырып аар

Чуден эки унелиг чем

Тыа чемнерге тураскааткан шулуктерни чугааладывыс. Азырал дириг амытаннарнын шуптузунун судун ажыглап турар.Бистин  мал остуруп турар малчыннарывыска йорээл:

Хойжуга йорээл

Хулээнген хою

Хур кыштазын

Оннанган хою

Онча менди кыштазын

Хураганнар немежип

Хуузу чус кылдыр алдынзын

Дотпелер ковудеп

Догерези менди доруксун

Хыраалыг кыш

Хылыраза-даа, чымчак эртсин

Шанныг кыш

Шалыраза-даа, чаагай эртсин

Ажы-толуннер

Аас-кежиктиг оссун

Аал-ораннынар

Аарыг-аржык чок болзун!

VII Башкарыкчы:

Хоглуг огге чыглып келгеш

Хоглээлиннер ойнаалынар

Мага хандыр хоорежип

Баштактанып дыштаныр бис

Аяк-шайдан ижип ора

Аъш-чемден хундулежип

Суттен кылган хойтпак, быштак

Суузунун магаданнар!

-Хоглуг огде чыглып келген дир бис, ынчангаш аалчыларывысты чалгааратпас дээш  бистин чуггалажыр дээн чугаавыска, оюг-тоглаавыска идепкейлиг киржиринерни дилеп тур бис.

Кырган-ава (йорээл состер ):

Эринниг  чувеге эмзиртпедим

Чарынныг чувеге амзатпадым

Оршээ, хайыракан

Алдытым, устутум

Алдыы делегейим

Тос дээрим долаан бурганым!
Алажым, Агым

Ак баштыг Кызыл-Тайгам

Оршээ, хайыракан

Аалга кирген кижи

Аяк эрни ызырар

Арга кирген кижи

Саат дайнаар

-Эртинер, уругларым.

VIII Тывызыктар, дурген чугаалар

Улегерлер, тывызыктар

Унези чок чечен состер

Огбелернин бурун шагдан

Ортээ турбас эртинези

Чайын дут холум

Кыжын кадар холум (сут)

Он киирер

Онгур аржааным (сут)

Амдан киирер арзылан оду (дус)

Ак холдун дуву козулбес (сут)

Дурген чугаа

Шай шайзыдыр шайзызын

Шайзааш, шай диртсин

Дус  дуссудур дуссузун

Дуссааш дус диртсин

Чигир чигирзидир чигирзизин

Чигирзээш чигир диртсин

Аяк шай аартаттынгыр аартаттынзын

Аартаттынгаш аартатсынзын

Кросворд

Кожаннар

Улузувус чанчылдарын

Уругларга ооредип

Кончуг мерген чечен состуг

Кожамыктан бадыраалы

Устуу ооруг чуртумайда

Уем-даа бар, чергем-даа бар

Унген кирген чонга салыр

Уургене, кадыым-даа бар

Устуу ооруг чуртумайда

Угьам-даа бар, честем-даа бар

Уургайдан уштуп алыр

Улуг барба тарам-даа бар

Аалдыы ооргуг чуртумайда

Акым-даа бар, чаавам-даа бар

Аралашкан чонга салыр

Ааржым-даа бар, чокпээм-даа бар

Сайыр-Аксы барган кижи

Сарыг шайын ишпейн барбас

Чечектигже барган кижи

Чылыг хымыс ишпейн барбас

X Тыва оюннар

Чечен менде

Чечек черде

Сос менде сооскен дагда

1 деп чул? -1 чагы

2 деп чул? - 2 идик,

3 деп чул? -  3 мыйгак

4 деп чул? -  4 мочу

5 деп чул? - 5 салаа

6 деп чул? -6 дип

7 деп чул? – 7 хаан сылдыс

8 деп чул? – 8 деп орээн кымчы

9 деп чул? – 9 аржаан

10 шолбан билир сен бе?

-Чаан кайыл?

-Ыт апарды

-Ыдын кайыл?

Акым эдерти берди

Акын кайыл?

Арга кирди

Арган кайыл?

Арт ыжы дуглай берди

-Ортун кайыл?

Хар чаггаш ожурупту

Харын кайыл?

Хун хунээш эргизипти

Хуннун кайыл?

Даг артынче ажа берди

Даан кайыл?

Тарбаган уттеп каапты

Тарбаганнын кайыл?

Чер иштинде

Черин кайыл?

Черим бо дур, чуртум бо-дур

Чечектелген торээн Тывам!

Кажык

XI Туннел

Башкарыкчы

Чанчылывыс ыдыктыг, утпаалыннар

Сагыызын дег сагыылыннар!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Конспект занятия в подготовительной группе "Знакомство с чувашским национальным костюмом".

Тема: "Знакомство с чувашским национальным костюмом".Цель: "Продолжать знакомить детей с костюмами народов России.Воспитывать патриотическое чувство посредством ознакомления с националь...

Конспект занятия по лепке в младшей группе «Фрукты на блюде»

Цель:- закрепить умения лепить из пластилина фрукты....

Конспект занятия по окружающему миру "День заповедников и национальных парков "

Природа дает человеку, то без чего он не может прожить. Ребята, как вы думаете, без чего человек не может прожить?- Правильно, «солнце, воздух и вода» очень важны для жизни чело...

Конспект занятия Декоративное рисование по мотивам городецкой росписи. «Роспись блюда». Старшая группа

Формировать умение детей рассматривать изделия с городецкой росписью, выделять элементы, традиционные особенности городецкой росписи. Познакомить детей с композицией городецкой росписи – ве...

Конспект занятия по рисованию на тему «Кукла в национальном костюме» в подготовительной к школе группе

Конспект занятия по рисованию на тему «Кукла в национальном костюме» в подготовительной к школе группе...

Конспект занятия по рисованию на тему "Роспись таджикского национального костюма".

Задачи:Обучающие:- познакомить детей с элементами таджикского орнамента;- учить передавать колорит таджикского орнамента: элементы, цветовую гамму;- закреплять умение работать с кистью и красками;- фо...