Сценарий театрализованного представление по чувашской народной сказке "Пукане" в рамках реализации программы "Рассказы солнечного края"
методическая разработка (старшая группа)

Чăваш Республикин Канаш хулин «13-меш ача сачĕ» шкул çулне çитмен ачасен Муниципаллă бюджет вĕрентÿ учрежденийĕ

       Чăваш халах юмахĕ тăрăх çĕнетсе хатерленĕ

              «Пукане»                          

                      юмах   сценарийĕ

                                                                        Ертÿçисем:   Яковлева З.В.

                                                                                               Зорина М.Г.

                                   2023 çул

Программа содержанийӗ:

- Чӑваш Енри халӑхсен культурипе йӑли-йӗркине халӑх юмахӗпе тата музыкӑпа паллаштарасси.

- Драматизаци хатӗрӗсен литература произведенийӗсемпе кӑмӑл-туйӑм ҫыхӑнӑвне йӗркелеме пулӑшасси.

- Кӗҫӗн ачисемпе ашшӗ-амӑшӗсем валли инсценировкӑсене обществӑлла шайра хутшӑнма пӗлни витӗмлӗ пулнине çирĕплетесси, унӑн интонацийӗсемпе усӑ курма пулӑшасси.

- Театр искусствин меслечӗсемпе ачасен пултарулӑхне малалла аталантарасси.

- Художество йӗркине тӑвас ӗҫре художество харпӑрлӑхне аталантарма, ҫак тӗллевпе вӑйӑ импровизацийӗ усӑ курасси.

- Ачасене хӑйсене ӗненме, вӑтаннине ҫӗнтерме, хӑйсен тивӗҫлӗхне лайӑхлатма пулӑшасси.

- Театрализациленӗ спектакль патне ачасен кăмăлĕсене çĕклесси.

- Чӑваш халӑх юмахӗсемпе кӑсӑклантарасси.

Вылякансем:

1.Юмах каласа пыракан.

2.Пукане.

3.Çерçи.

4.Ула-курак.

5.Шăши.

6. 4 хĕрача тата 4 арçын ача – хăнасем.

Кирлĕ хатĕрсем:

1.Сценăна чăвашла эрешсемпе илемлетнĕ, умĕнче пÿрт ларать, карта çинче витресем çакăнса тăраççĕ, урайĕнче пиртен тĕртнĕ саркăчсем выртаççĕ.

2.Çерçи тумĕ.

3.Ула - курак тумĕ.

4. Шăши тумĕ.

5. чăваш тумĕсем пукане тата хăнасем валли.

Чăваш кĕввипе сцена çине юмах ертсе пыраканĕ тухать:

Каласа пыракан:

Юмах юпа тăрринче,

Халап хапха тăрринче,

Хам урхамах çийĕнче.

Юмах яратăп, юптаратăп,

Урхамаха чуптаратăп.

Каласа пыракан:

Пĕр ялта, пĕр килте пурăннă пĕр пукане. Вĕр-çĕнĕ шап-шурă кĕпепе, çап-çут тухъяпа, сап-сар çăпатапа. Шурă кĕпи вăр-вăр вĕçет, çутă тухйи шăнкăр-шăнкăр тăвать, çĕнĕ çăпати пусмассерен шатăртатать.

Пукане:

Ырă кун, пурне те!

Эпĕ хитре пукане.

Юлташ шыратăп хам валли.

Пукане кĕвĕ майăн утса пĕр çаврăм тăвать.

Каласа пыракан:

Утса каять пукане çулпала юлташ шырама,

Пырсан-пырсан ăна çерçи тĕл пулать.

Кĕвĕпе çерçи вĕçсе кĕрет.

Çерçи:

Чик-чирик, чик-чик-чик,

Ăçта каятăн пукане тус?

Пукане:

Юлташ шыратăп хам валли…

Çерçи:

Санăн юлташу хам пулам - и?

Пукане:

Ташлама пĕлетĕн – и?

Çерçи ташлать.

Пукане:

Эсĕ менле пурăнатăн?

Çерçи:

Ăçта тырă пур – çавăнта çиетĕп,

Ăçта улăм пур – çавăнта чаваланатăп.

Пукане:

Çук, сан пекки кирлĕ мар мана!

Каласа пыракан:

Çерçи пĕр чĕнмесĕр, те хурланса, те хурланмасăр, вĕçсе кайрĕ килелле.

Çерçи вĕçсе тухса каять

Пукане кĕвĕ майăн утса каять.

Каласа пыракан:

Утать пукане малалла,

Пырсан-пырсан ула - курака тĕл пулать.

Кĕвĕпе ула - курак вĕçсе кĕрет.

Ула - курак: 

Кранк-кранк, кранк-кранк, ăçта каятăн пукане тус?

Пукане:

Юлташ шыратăп хам валли…

Ула - курак: 

Санăн юлташу хам пулам - и?

Пукане:

Ташлама пĕлетĕн – и?

Ула - курак ташлать.

Пукане:

Эсĕ менле пурăнатăн?

Ула - курак: 

Ăçта тислĕк купи пур – унта чакаланатăп,

Ăçта çÿп-çап пур – унта апат çиетĕп.

Пукане:

Çук, сан пекки кирлĕ мар мана!

Каласа пыракан:

Ку сăмахсене илтсен, ула курак та кăраклата-кăраклата вĕçсе кайрĕ.

Ула – курак вĕçсе каять

Пукане кĕвĕ майăн тата малалла утса çаврăнать.

Каласа пыракан:

Утрĕ пукане малаллах. Утать-утать, ăна хирĕç пĕр шăши хăлхисене тăратса пырать.

Кĕвĕ майăн шăши йăпăртаттарса тухать.

Шăши:

Пи-пи-пи, пи-пи-пи,

Ăçта каятăн, пукане тус?

Пукане:

Юлташ шыратăп хам валли…

Шăши:

Санăн юлташу хам пулам - и?

Пукане:

Ташлама пĕлетĕн – и?

Шăши ташлать.

Пукане:

Эсĕ менле пурăнатăн?

Шăши:

Пĕр алли ман пыл çинче,

Тепĕр алли çу çинче.

Манан пурнăç тап-таса, яп-яка.

Мĕн çиес килет – пĕтĕмпех пур!

Пукане: (савăнса кайса)

Лайăх, лайăх пурăнатăн,

Санăн юлташ пулатăп.

Каласа пыракан:

Шăшипе пукане, алăран алла тытăнса, шăши патне кайрĕç. Килне-çуртне пăхса çӳресен, туй тăвас терĕç. Шăши хăй тусĕсене пурне те чĕнчĕ.

Шăши:

Пурте килĕр, хăнана!

Кĕвĕ майăн туя хăнасем часах çитрĕç

Шăши (хăна):

    — Ěçĕр-çийĕр, хăнасем! Асăнăр пуян шăши туйне!

Шăши (хăна):

- Ай - тăр ташлар, савăнар!

(Алла-аллăн тытăнса пуканепе шăши тата хăнасем юрă кĕввипе ташлаççĕ, вĕçĕнче шăши аллине ярать те пукане лачака çине кĕрсе ÿкет, хăнасем

шăшипе малалла ташласа кайаççĕ)

Каласа пыракан:

Пукане лачака çине кĕрсе ÿкрĕ. Тухас тесе тапаланать —тухаймасть. Кам та пулин курса туртса кăлармĕ-ши тесе, унталла-кунталла пăхкалать.

Пукане: (кашкăрать)

Пулăшăр! Пулăшăр!

Каласа пыракан:

Пукане кăшкăрнине илтсе çерçи вĕçсе килет.

Çерçи:

Мĕн кăшкăран, пукане?

Пукане:

Лачакана кĕрсе ÿкрĕм.

Пулăш-ха мана.

Çерçи:

Эсĕ мана тиркерĕн,

Пулăшмастăп эп сана! (вĕçсе тухса каять).

Каласа пыракан:

Пулăшмарĕ çерçи пуканене,

Ларса юлчĕ пукане пĕчченех.

Пукане: (кăшкăрать)

Пулăшăр! Пулăшăр!

Каласа пыракан:

Пукане кăшкăрнине илтсе ула - курак вĕçсе килет.

Ула - курак:

Мĕн кăшкăран  пукане?

Пукане:

Лачакана кĕрсе ÿкрĕм.

Пулăш-ха мана.

Ула - курак:

Эсĕ мана тиркерĕн,

Пулăшмастăп эп сана! (вĕçсе тухса каять)

Каласа пыракан:

Пукане каллех пĕчченех тăрса юлчĕ. Пăхкалать-пăхкалатъ — никам та çук. Хăй лачакана путнăçем путать. Кăкăр таран кĕрсе ларчě ĕнтĕ.

Пукане:

Пулăшăр! Пулăшăр!

Каласа пыракан:

Пукане сассине илтсе туй çыннисем тухаççĕ.

Шăши (хăна):

Мĕн кăшкăратăн пукане тус?

Пукане:

Лачакана кĕрсе ÿкрĕм.

Шăшисем (хăнасем) пурте пĕрле:

Пулăшатпăр! Пулăшатпăр!  (пуканене аллинчен тытса туртса кăлараççĕ).

Пукане:

Тавтапуçах, сире!

Шăши:

Кун пек юлташ кирлĕ мар мана!

Шăшисем (хăнасем) пурте  тухса каяççĕ.

Каласа пыракан:

Халĕ   те ларать пукане кĕтсе хăйăн савнине! Çапла вăл, юлташа суйламаççĕ, юлташа юратаççĕ.

Ларать пукане тунката çинче хурланса.

Каласа пыракан:

Юмах ятăм – юптартăм,

Кукăр çулпа чуптартăм,

Пĕр сăмах та суймарăм,

Кам итлерĕ – çав маттур!