Школага белеткел уруглар болуунге кичээл "Сай-ла дашты чыып тургаш, сайзанактап ойнаал"
методическая разработка по рисованию (старшая группа)

Осурчан Чайгана Валерьевна

сайзанак

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл kicheelsayzank.docx22.49 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Челээш» с. Кундустуг Каа-Хемский района Республики Тыва

Школага белеткел уруглар болуунге кичээл

Тема: «Сай-ла дашты чыып тургаш,

                                          сайзанактап ойнаалынаар»

Башкы: ОсурчанЧайгана Валерьевна

Кундустуг 2019

Сорулгазы: улустун аас-чогаалын ажыглавышаан, уругларнын аас-чугаазын сайзырадыры; чонувустун шаандан тура ойнап чораан оюннарынга даяныпалгаш, уругларны сагынгыр- тывынгыр чорукка кижизидери; огбелернин чаагай езу-чанчылдары – биле таныштыргаш, уругларга хундулээчел, экииргек будушту хевирлээри. Уругларга «сайзанак» деп оюнну таныштырары; сайзанак уругларны аразында найыралдыг демниг , этсевинге хумагалыг болурун кижизидип ооредир.

Дерилгези: оглер македи, янзу-буру даштар, огнун иштинин чуруу, краскалар, суг кудуп алыр сава, хол чодар салфеткалар, сайзанактын чуруу.

Кичээлдин чорудуу.

1 кезээ._Экии уруглар, богун  бис эрткен шаандакы уеже аян- чорук чоруур бис. Олу уеде телевизор-даа, телефон-даа, садыг-даа турбаан. Ынчангаш кижилер шупту чуулдерни холу  - биле боттары кылып ап турганнар.                                                                                   Аялга ойнап бээр)).Уруглар холдардан четинчипкеш хуулгаазынныг эрткен уеже чоруптарлар. Башкы уругларны стол кырында делгетинген тыва ог, сай даштарынче чедире бээр. Башкы айтырыгны салыр:                                                                                                                     -Стол кырында делгетинген чулер деп бодаар силер, уруглар?                                                                                                        Уруглар харыылар.                                                                                                                                                      Башкы шаанда уруглар «ог-буле» деп оюнну канчаар ойнап чораанын тайылбырлап чугаалап бээр.                                                                                                                                                                     Шагдан тура тыва чоннун кижизидилге оюннар биле холбалыг чораан. Яны-зянзы оюннарнын аразындабирсолун оюн сайзанак турган.Оюнну даш-биле ойнаар. Ол оюн болза, аал коданын буруну-биле илередип, ону догерезин хевирлеп , дурзулеп тургаш кылган турган. Борбак – борбак сайдаштар биле  аалдын мал-маганын шуптузун дурзулеп , ак-кара , улуг-биче аайы-биле ылгаптурар.  Ховар малдарны, ылангыя теве, чылгы дээн чергелиглерни калбак  даш-биле дурзулей таптап тургаш кылып алыр турган. Сайзанак ойунунда эн-не кол черни ог иштинин дериг-херекселинче угландырган болур: огнун ханазын чугажак калбак дашты хана-карактай шыйып тургаш кылып алыр, аптараларын дорбелчин- дорбелчин даштардан кылгаш, оон хоюг арнынга хээни чуруп тургаш, орнун орта салыр. Огге чадар ширтектерни онзака аскылдыр угулзалай шыйгаш, чернин чайгаар буткен кызыл ногаан оннуг шивиттери биле будуп-дааалыр. Ындыг шивиттер чок черге кылган болза, ол хевээр ойнаар. Огнун ээлери улуг-аныяк, уруг-дарыы чокка догерези даштан таптап кылгаш, база-ла олуттарын орта олуртулап каар. Оларнын идик-хевин угулзазын база шокарлап шыяр . Огнун ээлери иштики хевири догере кылдынган соонда, хамык эт-херекселдерни турар черин орта салыр,  ожук- пажын база тип каар. Оюнну ойнап турар кижи ол огнун ээзинин омун ээзинден чугаалап, ол хамык даш кижилерни чугаалаштырар, оларнын ажыл-агайына айлап башкарар,  оон иштики эмге-сескелиин кылыр, аалчыларын хулээп алыр.  Болуп турар болуушкун догерези огнун иштинде болуп турар, ол хамык ог-иштинин эт-севи коступ турзун дээш, огнун девиирин кылбас.  Сайзанактарны кожа-кожа аалдар хевирлиг кылдыр кылып алгаш,  аалдажып шайлажып ойнаар.  Аалга келген аалчыларны ашкарып- чемгерер,  эът-чеми биле хундулээр, оон соонда аалынче дедир удээр, азы ол аалга удудуп  хондурар.                                                                                                                                                                                                                                           Огге болгаш даштыгаа ойнаар оюннар элээн ылгалдыг,  чижээлээрге, даштынга сайзанак оюнунун бугу-ле херексели даш болур, а огге сайзанактап ойнап турда ыяштан чазапкаан мал-маганныг болур. Ог иштин пос, алгы-кеш эскиндизи- биле база каастап долдурар. Башкы чугаалавышаан даштан чыгган сайзанаан уругларга коргузер.

Сулашимчээшкин:          Тыва чуртум

Бедик –бедик дагларлыг

 Ак-кок хемнерлиг

Холбен ноганаргаларлыг,

Калбак делгем хову- шолдуг.

2кезээ. Башкы уругларны даштардан шилип алырын дилээр. Шилип алган даштарын уруг бурузу кижи хевирин чуруурун дилээр.Даштар кургап турар уезиндеоюн ойнаар

Оюн: Матпаадыр балыктаар

Бажы-Курлуг малдаар

Ортаа-Мерген от салыр

Ува-Шээжен уруктаар

Бичии-Моовей бижик коор

Чуп-чудурук,                                                                                                                                                                                               Бип-билек ,                                                                                                                                Кып-кыры,                                                                                                                                                Шеп-шенек,                                                                                                                                                        Оп-ОжунЧап-Чарын                                                                                                                                                          Оп-оорга,                                                                                                                                                Эп-эгинТасколдук, кичик, кичик!

Туннели:

-Богункичээлгечунуооренипбилипалдывысуруглар?

-Кичээлсолунболдубе?.

Башкыуругларгачеттиргенинилээреткеш, байырлажыр.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

“Даай - авам аалынче шагаалаал” Школага белеткел болуунун уругларынга хоглээшкин

Тургускан кижизидикчи башкы: Трас Светлана Дадар-ооловнаАжылдаан стажы 32 чыл....

Байырлыг оскен торээн садигивис! Школага белеткел болуу №1

Сорулгазы: Уругларны чараш аажы- чанга (оорланып болгаш мегелеп) болбас деп чуулду билиндирер.Уругларны ооредилге херекселинге камныг хамагалыг болгаш , улуг улустун  ажылын унелеп чоруурунга киж...

Кичээл « Угулзалыг аяк-сава!» школага белеткел болуу уругларынга холушкак хевирнин кичээли

Кичээл « Угулзалыг аяк-сава!» школага белеткел болуу уругларынгахолушкак хевирнин кичээли...

Школага белеткел болуунун, чаа чылга сценарийи!!!

Байырлалдар аразында Чаа-чыл эн-не тоолчургу, солун, оорушкулуг, хуулгаазын байырлал-дыр. Чаа-чылдын будуузунде силерге, ада-иелерге, аалчыларга чугле экини кузеп тур бис....

Чугаа сайзырадылгазынга школага белеткел болуунге "Улустун аас-чогаалынче аян-чорук" деп кичээл

Чугаа сайзырадылгазынга школага белеткел болуунге "Улустун аас-чогаалынче аян-чорук" деп кичээл уругларнын тыва улустун аас-чогаалынын хевирлеринин дугайында билиглерин катаптадыр....