Сценарий утренника "Шагаа, шагаа часты чала, Чаштар, чаштар самнап хоглээл"
методическая разработка (средняя группа)

Салчак Сайдай Орбаевна

Сценарий тувинского национального Нового года "Шагаа" в тувинском языке.

Скачать:


Предварительный просмотр:

«Хунчугеш»уруглар сады Кызыл-Даг суур

Ортумак болукке шагаа

байырлалынын сценарийи

«Шагаа, шагаа часты чала

Чаштар, чаштар самнап хоглээл»

                                                Кижизидикчи башкы: Салчак С.О

Кызыл-Даг  - 2019 чыл

Ортумак болукке шагаа байырлалынын сценарийи

Сорулгазы: Уругларнын тыва национал байрлаладар дугайында билиин  сайзырадыр.Улустун аас-чогаалы биле таныштырарын уламчылаар.

Башкарыкчы :Амыр менди! Аъттанып турар эрги чылдын соолгу ажыл-ишчи неделзы силерге олча-омакты,аас-кежикти,бедик хей аътты,сулде-сузукту соннээр-ле болзунам!!! Ажыл-ишке холу –будунар туттунгур,чиик адак болурунарны кузедивис!!!

Кузелдеринер кезээ шагда боттанып-ла турар болзун,унуп орар хаван чылында ууленер будер-ле болзунам!!!

Уруглар:Шагаа, шагаа! Тыва чоннун тоогузунун байырлалы

        Шагаа, шагаа! Эргилип кээр чаа чылдын ёзулалы.

         Шагаа, шагаа! Чаагай чемнин оргулдези.

        Шагаа, шагаа! Уруг-дарыг ойнап хоглээр чаагай хуну.

                                 Улуг-биче чолукшужар найыр хуну.

Уруглар шупту: Шага-биле, шага-биле!

                              Чаагай улуг кузел-биле

                              Чонувус дээш чурттувус дээш

                              Чолукшуулу оннуктер.           (чолукшуур)

Хаван чылы: Чанар уем чедип келди.

                      Чаштар-биле байырлажыйн

                       Чаа келир хаван чылында.

                       Чаагай сеткил йорээп артым.    (Могейгеш уне бээр)

Башкарыкчы: Менди чаагай ыт чылы!

        Чыл солушту, чылан бажы союлду

        Хаван  чылы ажыт кирип эртти

        Эртип турар эрги чылдын

        Эртинезин хайырланар.

        Ачылыг чыл дагаа чылым

        Арыг чыл бооп чаларазын.

Хаван  чылы: Амыр менди арат чонум

                     Аалдап келдим уткуп алынар.

                     Ам бо унер мээн чылым

                     Аас-кежиктиг чолдуг болзун!(Дарика)

Ыры:   Шагаа

Хаван чылы унуп келди

Хулумзуруг чайынаалзын

Дашкаа унуп кактаныылы

Дагдан бадып чунгуулаалы

                         Шагаа,шагаа

                         Чаа чылдын байырлалы.

Башкарыкчы : Ындыг-ла болзунам!

Шупту: Курай, курай, курай!      (Ыт чылы кире бээр.)

Танцы : «Аяк шайым». (уруглар болуу)

Башкарыкчы : Шагаа хуну моорейлиг

            Оюн тоглаа каткы-хоглуг

            Кожумакка кандыг силер?

            Коштап чер-ле кагжыр бис бе?

Уруглар: Чеве, че!   (Уруглар оолдар ийи ангы туруптар)

Шупту: Кожумакка кончуг-ла бис

              Кожа дыртып салыр-ла бис.

              Ада-ие силерге бис.

               Кожумактап ырлап берээл.

Оолдар: Чанар кушта сайлык чараш

               Чавагалыг кыстар чараш

                Келир кушта хектер чараш.

                Кежегелиг кыстар чараш.

Уруглар: Черим чурттум оолдары

                 Четче-дир бе, менди-дир бе?

                 Кедээр дээрде шолбан сылдыс

                 Ору тур бе, куду тур бе?

Оолдар: Дуу турар машинанын

                 Дугуюнун улуун але

                 Дуу турар уругларнын

                Духизинин чыдын але

Шупту: Он-на бештин айдынында

              Ойнап-хоглеп алыылынар.

              Хунчугеш- деп, садывыска.

              Хоглнп-самнап алыылынар.

Башкарыкчы: Кожумакка кончуг турлар

            Кожа дыртып алырлар-дыр

            Тывызыкка кандыг силер

           Тыппас болза догааштыраал.

1.Кегженипкеш хээптер

  Дайнаныпкаш таарыптар.  (Хачы)

2. Теверге дести

    Кагарга халыды.  (Бомбук)

3. Деггенде ток дээр

    Демир баштыг

    Какканда хак дээр

    Канн  баштыг.  (Балды, маска)

4. Мээн оолдарым беш

   Бежелдирзи атташ.  (5 салаа)

          Башкарыкчы : Тывызыкка кончуг турлар

            Тыва тыртып алырлар-дыр

            Улегер соске кандыг силер

            Улежиксеп туру-ла бис.

  1. Ада корбээнин-оглу коор,

Ие корбээнин –кызы коор  (Эртине)

2.Ада созун ажырып болбас

Ие созун ижип болбас  (Ванеса)

3. Ужук билбес кижи

    Уну чоктан дора.!Аиша)

4. Шугум чазаарда шыгаар,

Шуугаар бетинде боданыр  (Катале)

5.Эртем чокта

Эртен-даа дун.(тамерлан)

6.Эртемден дескен- туреге дужер,

Билигден деске-чазыгга дужер. (Соруктуг)

7.Кидистин экизи салыжында,

Кижинин экизи будужунде. (Айчек)

Шупту: Эштигде хоглуг

                Эптигде демниг.

Ыры: «Шагаа»

Шагаанын шулуктери:

1.Тыва чоннун чанчылдары

Тывызыксыг аажок  чараш

Шаандан тура чанчыл болган

Шагаа деп бир байырлал бар (Намзырай)

2.Чаа чылды ,чылыг часты

Чалбарыглыг уткуулунар

Чаагай чараш чанчылывыс

Шагаа хуну унуп келди! (Аиша)

3.Шагаа-дээрге тыва чоннун

Чаагай сузук чанчылы –дыр

Айнын чаазын хуннун эртезин

Алгап йорээн чанчылы-дыр. Чылгычы)

4.Шагаа-дээрге сурээ-боктан

Арыгланып чарлыры –дыр

Сагыш-сеткил чуден артык

Арыг чаагай болуру –дур

Амыр чыргал буян синген

Шагаа айы чаа чыл-дыр.

5. Чаа чылды уткуп тура

Чанчыл-биле ойнаалынар

Шагаа хунун алгап,йорээр

Шагаа ырын ырлажыылы.(Милена)

Ыры: « Чедап келген шагаавыс»

6.Улугларга шагаа хуну-

Уттундурбас байырлал-дыр

Улуг улус ону деткип,

Улам солун болдурунар (Ванеса)

7.Кажык,даалы,тевек,шанак

Хамык оюн оларда- дыр

Маргылдажып,моорейлежип

Мага хандыр хоглеп кээр-дир (Тамерлан)

8.Хавак черге чунгуузундан

Караннадып бадыптар –дыр

Харга чуглуп,ыймактажып

Харын ооруп турарлар-дыр (Каталея)

9.Шагаа коруп ойнап турда

Шаа безин узулбес-тир

Чанчыл сагып,аъш-чем оргуп

Чалажып-даа тургулаар –дыр (Анзат)

10.Аалга кирген ак-чем амзаар

Ада-огбем сагылгазын

Амга чедир тыва кижи

Ажыр баспай сагып чоруур (Алантос)

11.Амыр-менди солушкаш

Аалчыны хундулеп

Аяк-шайым баштады

Ажы-чемим салыр мен ( Санчат)

12.Арбын малды кышты хур

Ашканынын демдээ ол –дур

Аккыр суттен кылган чемнин

Арбын апаар эгези-дир (Эртине)

13.Хулээлгезин куусеткеш

Ыт чылы аъттанып тур

Арат чонга уругларга

Хаван чылы аалдап келди (Айчек)

14.Чедиишкинни мактааш

Четпестерни чайлаткаш

Эргилдезин эттирген

Эрги чылывыс байырлыг

   Оршээ,оршээ!!!

 

Танцы: «Ак-шайым». (болук уруглар)

Ыры: «Арбай-Хоор»

 Башкарыкчы : Эзир куш дег кылыйтыпкан

                               Эккер эрес эрлернин

                               Шуургедеп самнаарын

                              Шупту коруп магадаал.

Танцы: «Моге самы» (Оолдар болуу)

 Чеченнер маргыжы: Бир деп чул?

                                           Бир коргенин уттур деп бе.

                                           Ийи деп чул?

                                           Ийи холдап тутканын салыр деп бе.

                                           Уш деп чул?

                                           Уш мыйгак.

                                           Дорт деп чул?

                                           Дорт мочу.

                                           Беш деп чул?

                                           Беш салаа-биле чуну-даа кылгай-ла.

                       Чечен менде.

                       Чечек черде.

 Ыры: «Шагаа  ыры»

Шагаа, шагаа часты чала

Чаштар, чаштар самнап хоглээл.

 

                                 Шагаа, шагаа

                                 Шайланар, моорланар.

                                 Шагаа, шагаа

                                 Сеткилдерни оорткен

                                 Шагаа, шагаа.

                                 Самнап ойнап хоглээл

Шагаа хуну чайынналды

Уруг-дарыг уткуп алды.

Чаа чыл унген Шагаа-найыр!

Оолдар, кыстар ойнаалынар.

Ортумак болуктун уругларынын шагаазы моон-биле адакталды,чаа-чылда бугу ада-иелерге аас-кежикти, чедиишкиннерни кузедивис!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий праздника Шагаа.

"Улу чылын уткуп тура, Шагааавысты байырлаалы!"...

Сценарий праздника Шагаа.

Сценарий тывинского национального праздника Шагаа для детей средней группы....

Сценарий праздника Шагаа в подготовительной группе

Шагаа- это проводы старого и встреча нового года по лунному календарю....

Сценарий праздника Шагаа

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение детский сад «Белек» с. Тээли муниципального района «Бай-Тайгинский кожуун Республики Тыва»      С...

сценарий праздника шагаа

праздник на тувинском языке...

сценарий праздника Шагаа

Шагаа традиционный праздник тувинцев....

Сценарий праздника "Шагаа"

Цель:1.  Совершенствовать и систематизировать знания детей о воде, учить наблюдать за природными явлениями.     2. Развивать речь.     3.Воспитывать бережн...