Утренник "Кустун тоолу"
материал

Утренник "Кустун тоолу"

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл utrennik_kustun_toolu.docx30.53 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципалдыг бюджеттиг школа назы четпээн уруглар өөредилге албан чери

Тыва Республиканын «Бай-Тайга кожуун» муниципалдыг районунун Бай-Тал сумузунун уруглар сады «Салгал»

Школага белеткел болуунун уругларынга утренник

«Кустун тоолу»

Школага белеткел болуунун

кижизидикчи башкызы

Иргит С.Б

Утренник

«Кустун тоолу»

Сорулгазы: 

  1. Агаар-бойдуска күскү үени тып өөредири база күскү үениң ажык—дузазын билиндирер;
  2. Уругларның дыл - домаан сайзырадыры, уран-талантызын тып, сайзырадып көдүрери;
  3. Улуг улустун күш-ажылын үнелеп өөредип уламчылаары база бодунуң куш- ажылын түңнеп өөредири.

Дерилгези: Өрээл ишти байырлыг байдалга дериттинген,  кастар-куулар деп тоолдун хевиринге деритинген зал, янзы-буру оннерлиг бурулер, куску бойдустун шинчизи

Киржикчилери: ала-сааскан, тоолчу, кус, Маша, Ваня, Чылбыга.  авазы, ачазы.

Байырлалдын чорудуу

Уруглар хогжум-биле кирип келир, чартык тогериктей туруп алыр.

Шулук шупту: Арга-арыг аян кирип

                          Агым суглар сымыражып

                          Алдын чаашкын каан хундус

                          Аяар ыржым саарлып туру

                          Чечек унуш кадып онуп

                          Чернин кыры саргара бээр

                          Хуннун дурту кыскалай бээр

                          Кустун келген демдээ ол-дур

Оргаадай: Хову-шолге орайга дээр

                   Хоор чон шупту эптиг демниг

                   Чаагай дужут ажаалдазын

                   Шалыпкын-на ажылдап тур

Онкулаар: Арга-арыг, хову-шолдер

                    Алдын-сарыг хевин кеткен

                    Хамык дужут ажааттынган

                    Кайгамчыктыг кус-даа душкен

Ала-сааскан уну салыр.

Ала-сааскан: Дыннанар! Дыннанар! Мен арганын медээчизи Ала-Сааскан-дыр мен. Аргада болуп турар бугу-ле чуулдерни чуг-ле мен билир мен. Бо хун «Салгал» уруглар садынын белеткел болуунун уругларынын алдын кус байырлалы болуп эртер. Ынчангаштын байырлалда Тоол аалдап чедип келген.

/Ала-Сааскан ужуп чоруй баар. Уругларга тоолчу чедип келир/.

Тоолчу: Экии уруглар! Мени Тоолчу дээр. Мен аажок солун тоолдарны билир мен, ынчангаш мээн-биле куску, чараш тоол оранынче баар силер бе? Ынаар баарда анаа барбас илбилиг состер чугаалааш баар. Илбилиг состерни мен чугаалап берейн, карактарынар шиип алынар.

«Абра-Кадабра-Пух!!!» /чугаалавышаан уш картап тырыкыланыр. Уш дугаарында уругларнын кыры-биле чалгынны ужудуп чаяр /.

Тоолчу: Ам тоол оранында келгенивис бо. Кончуг кичээнгейлиг дыннаар силер.

Салгын-сырын эстээн

Сарыг буру тоглаан,

Куштар чанып ушкан

Кударанчыг кайы уел, уруглар?

Уруглар: «Кус»

/Хогжум аайы-биле кус унуп келир./

Кус: Куску уе-биле экии, уруглар! Силер мени кыйгырып турар боорунарга кижи хевири кылдыр хуулуп алгаш келдим. Мени Кус дээр. (могеер) Мээн куску тоолчургу аргамда келгенинерге ооруп тур мен. Мээн куску аргамны сонуургап агаарлап алынар, уруглар!

Тоолчу: Бээр корунерем уруглар, бистер ам чуу деп тоол оранында келген эвес бис. Сонуургап корунерем.

Тоолчу: Кус дээрге кончуг-даа байлак, тодуг-догаа, шалып-ишчи уе-дир ол. Хамык улус-чон моогулеп, кадын чыып, тооруктап сайлап алгаш садып, уругларынга оорениринге, садиктээринге белеткеп идик-хевин-даа садып алырлар.

-А силернин ада-иелеринер кат-тооруун чыггаш санкан бе, уруглар?

(Уругларнын харыылары)

-Ийе, ынчангаш бир-ле тоолда Маша деп уругнун ада-иези база-ла чыып алган кат-тооруун садыптар дээш суурже чоруур деп барган.

Музыка салыптарга ада-иези болгаш Маша бичии бажындан унуп келир

Ачазы: уруум Машенька, аван-биле иелээ чыып алган кат-тооруувусту садыпкаш келиривис ол-дур, бажын-балгадын эки коруп турар сен. /уруунун бажын суйбааш, чыттаар/

Авазы: Мээн уруум кежээ кижи боор, бо дунман Иванушканы таптыг карактап коруп турар сен, эштерин келзе ойнап халывайн, дунма коруп турар сен, уруум./дунмазын чанынга тургузуп калыр/

Ыры: «Осень»

Маша: Адыр, дунмам Иванушка, манаа ойнап олур. Мээш эштерим келди, мен бичии ойнаптайн, ырадыр ойнавас сен. /Иванушканы олуртуп кааш уне бээр/

Танцы: «Кастар танцызы»

/Кастар танцылап, танцылап Иванушканы алгаш баар/

Маша унуп келгеш Иванушканы дилеп аай-дедир маннап турар. Ынчап тургаш бир-ле кастын чыдып каан чуун коруп кааптар.

Маша: Демин ойнап турумда куску аргаже кастар, куулар ужуп эрти ышкаш, дунмам Ваныны олар аппарган-дыр. Бо чуг чыдыр ышкажыл. Куску арыгже барып дунмамны корбес болзумза, авам-ачам мени кончуур боор. /Чугну тудуп алгаш ыглавышаан маннап чоруптар/.Музыка ырлап турар.

Тоолчу: Маша ынчап маннап чорааш печкага таваржы берип-тир.

Маша: Печка, печка мээн дунмам Ваняны кордун бе?

Печка: Баштай мээн пирожкилерим быжар кылдыр, мээш аксымче ыяштардан суп корем.Ынчангаш менээ шулектен чугаалап берип корунерем.

Шулуктер:

Аялга: Мёрзнет ветер в ноябре

              Холодом простужен

              Он на  утренней заре

               Встретился со стужей

               Тучей неба синева

               От земли закрыта,

               И осенняя трава

                Инеем покрыта

Сорунза: Лёд а лужицах блестит

                 Лужа замерзает

                 Это к нам зима спешит

                 Осень провожаем

Ясмина: Как красиво все кругом

                Золотым осенним днём

                Листья жёлтые летят

                 Под ногами шелестят

Айбес: Всё кругом залито золотым дождем

             Будем любоваться мы осенним днём

             Жёлдые листочки кружатся летят

             И танцуют танец яркий «листопад»

 /Маша одапкаш маннап чоруп каар/

Маша маннап чорупкаш яблоняга келир. /ыяшта яблоктар аскылап каан/

Маша: Яблоня, яблоня мээн дунмам Ваняны кастар, куулар аппарган-дыр, силер ону кордунер бе?

Яблоня: Мээн яблоктарымны дужуруп бергеш менээ ырдан ырлап беринерем, оон мен чугаалап бээр мен.

Ыры: «У калинушки хоровод»

Яблоня: Кастар, куулар сээн дунманны хун ажар чукче аппар чыдарлар чорду.

Маша: Четтирдим Яблоня. /Маннап чоруптар/

Маша маннап, маннап арыкчыгашка келир. /Кок постун кырында даш салып каан, ону ийи ужундан силгигилээр/

Маша: Арыкчыгаш, арыкчыгаш мээн дунмамны кордун бе?

Арыкчыгаш: Мээн суумче аар даш кире берген, ону ужулгаш, менээ шулуктерден чугаалап бээринге оон чугаалап бээр мен.

Шулуктер:

М.Энерел: Куску уе кайгамчыктыг

                    Кидин тулук арат чон

                     Кышка удур мажаанып ап

                     Дужут ажаап чайзыраарлар

Сай-Даш: Алдын-сарыг тонун кеткеш

                   Аалдап келир алдын кузум

                   Аннар, куштар кышка удур

                   Аъжы- чемин белеткеп тур

Лиляна: Кат-чимис, тараа, ногаа

                Хамык байлаан делгеп салган

                Белек кылдыр биске соннеп

                 Берингир кус моорлап келди

Ч Энерел: Магаданчыг кус-даа душту

                   Матпадактар аян ырын ырлаштылар

                   Малдар оъттаар хову-шолдер

                   Манап турган куску хевин кедиптилер

Ч.Энерел: Тараа тараан ховуларда

                    Комбайннын хоомейи

                    Хову сынмас динмиттелди

                    Куску дужут ажаалдазы дооступ турда

                   Тумен куштар изиг чурттче чоруптарлар

Арыкчыгаш: Бо кокпа оруктап чоруптарынга-ла ында Чылбыга-кадайнын черлик кастар, куулары бар, олар аппарганнар-дыр. Дунманны чылбыга-кадай бажынында чажырып алган-дыр. /Маша маннап чоруп каар/. 

Бажынга чедип келгеш сонганы бакылап коор.

Маша: Чоп кым-даа козулбес чоор, ойт печка кырында чылбыга-кадай удаан чыдыр, мээн дунмам ваня дуу печка кыдыында олур.

Тоолчу: Машага дунмазын хостап алыры-биле дузалажып Чылбыганы кыйгырып корээлинерем.

Уруглар: Чылбыга! Чылбыга!

Бажындан Чылбыга-кадай унуп келир.

Чылбыга: Мени кым кыйгырып тур?

-Аа уруглар ышкажыл. Менден корткаш азыгда сыннып каан олур силер бе. Ха-ха-ха /Коргудуп турар/

Тоолчу: Чок, кырган-авай Чылбыга, бис силерден кортпас бис. Харын-даа оюндан ойнаалынарам, чалгаарап тур боор силер.

/Уруглар ийи-ийи болуп тургулаптар/.

Оюн: «Я от тебя убегу»

Чылбыга: Ха-ха-ха, силернин-биле ойнаарга солун-на-дыр, уруглар. Ам мен Ванюшага барып корейн.

Бажынче киргеш дедир уне халып келгеш: Ванюшам чогул, Маша алгаш барган-дыр, оларнын мен сыр соондан барып чедейн. Мээн ужар-ширбиижим кайыл? Кастар-куулар машаны тудуп эккелин-е-е-р!

/девидеп маннап турар/

Тоолчу: Ындыг болбас чуве диин кырган-авай, Чылбыга.

Чылбыга: Чуге?

Тоолчу: Ам бо уруглар силерге харыылап бээр.

Айтырыглар:

-Чуу дээш Чылбыганы Машанын соонче баргыспас бис, уруглар?

-Чылбыга кандыг кижил ол?

-А Маша ада-иезинин чугаазын дыннаан бе?

-Ада-иезинин чугаазын дыннаваска кандыг болурул?

Тоолчу: Кижилерге хоралыг чорук чедирерге багай-дыр ийин Чылбыга. Оон орнунга бистин уругларывыс силернин ажыл-агыйынар кылчып бээрлер.

Чылбыга: Ой, экизин харын уругларым. Огородта ногаам аймаа олчаан чуве болгай. Ону ажаадып алгаш бээр дажыдып алыйн адырам.

Тоолчу: Чылбыганын ногаазын ажаажып берээлинер уруглар.

Оюн: Овощной хоровод

Чылбыга: Четтирдим уругларым, менээ дузалажып бергенинер дээш. /уне бээр/

/Маша-биле Ваня унуп келир/

Маша: Аа богда Ваняжык, ам-на бажынывыста чанып келдивис, хун-даа даглар артынче ажытталып кирип тур, ававыс, ачавыс чедип келирлер боор.

/авазы, ачазы чедип келирлер/

Авазы: Мээн уруум кежээзин, дунмазын эки карактап турган-дыр.

Тоолчу: Ынчангаш Машага, Ваняга авазы, ачазы чараш белектер садып эккеп бергеннер.

Кус: Куску тоол оранынга аалдап келиринерге солун-дур бе, уруглар?

-Кус бисти магадап сонуургап коруп олурар, уруглар. Куске танцылап шулуктеп берээлинер, уруглар.

Шулук: Лиана, Агния, Ай-Мерген, Ай-Хаан

             Ходит осень по дорожке

             Промочила в лужах ножки

             Льют дожди и нет просвета

             Затерялось где-то лето

             Ходит осень, бродит осень

             Ветер с клена листья сбросил

             Под ногами коврик новый

             Желто-розовый красивый

Найдан: Арга-эзим, шынаа шолдер

               Алдынналчак энчек шыпкан

               Салган хатка сымыранчып

               Сарыг  буру шылыражыр

Ёндан: Аъш-чемин уужелээн

             Ажыл иш-даа чымыштыг-ла

             Шагнын элбек байлак ойу

             Чаагай чолдуг куску уе

Тензин: Чылыг бургег хуннер шуужар

             чылыг чурттче куштар чанар

             хемнер кыдыы чаакталып

             кезек-кезек хыраа шывар

Аэлита: Шынаа хемнер чингир сарыг

              Чычыы тонун уштуп каапкан

              Сывырылган кургаг буру

              Чыдын дилеп сылдырады

Танцы: «Листик, листик, листопад»

Кус: Мен база чорууйн уруглар, арга иштинде ам-даа будуттунмаан ыяштарым бар болгай. Байырлыг уруглар!

-Тоол оранынга келирге солун болду бе, уруглар?

-Ам дедир садигивисче чоруулунар. Шупту карактарын шийип алынар. «Абра-Кадабра-Пух!!!» /Уругларнын кырынче илбилиг созун чугаалааш долгангаш чалгынны ужудуп оттур илбилеп  чаяр/


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Тоол-биле ажылдаарынга методиктиг сумелер

Даны методические рекомендации по ознакомлению детей со сказками....

«Адазыннын уш чагыы» (Татар улустун тоолу)

«Адазыннын уш чагыы»(Татар улустун тоолу) Бир-ле черге ийи оолдуг кырган ашак чурттап чораан. Бир ле хун ашак оолдарын чанынче кыйгыргаш чугаалаан:...

Тоол - коргузуг "Теремок"

Тоол коргузуг «Теремок»Тоолдун киржикчилери: куске, пага, койгун, дилги, бору, адыг.Уруглар долгандыр бажын кылдыр четтинип алган турарларБашкарыкчы: Алаак ишти чердеАажок улуг бажын тур.Аажок бичии х...

Тоол - коргузуг "Теремок"

Тоол коргузуг «Теремок»Тоолдун киржикчилери: куске, пага, койгун, дилги, бору, адыг.Уруглар долгандыр бажын кылдыр четтинип алган турарларБашкарыкчы: Алаак ишти чердеАажок улуг бажын тур.Аажок бичии х...

Математиктиг тоол Кастар-куулар

Математиктиг тоол Кастар-куулар...

Тоол чурттунче аян

Тоол чурттунче аян...

Тоол "Дилги биле Дуруяа"

Авторнун очулдурган тоолу...