«И.Я.Яковлев халалесем»
план-конспект урока по чтению (4 класс)

Воспитани т.ллев.сем% Ачасене ушкёнри .=ре хёйсен пултарулёхне кётартма в.рентесси: п.р-п.ринпе кил.штерсе .=леме хёнёхтарасси: тимл. пулма: туслёха хаклама: чыса упрама: .=е юратма в.рентесси?

П.л\ т.ллев.сем% И?Я?яковлев =инчен анлёрах п.лесси: унён хайлав.сене аса илесси: т.рл. .= туса пухнё п.л.ве ёша хывасси?

Аталантару т.ллев.сем% Ачасене хёйсен шухёшне п.т.млетсе калама: ёна х\т.леме в.рентесси?

Скачать:

ВложениеРазмер
Microsoft Office document icon yakovlev_halal.doc66 КБ

Предварительный просмотр:

 «И.Я.Яковлев

халал.сем»

(Урок литературного чтения (на чувашском языке), 4 класс)

Воспитани т.ллев.сем% Ачасене ушкёнри .=ре хёйсен пултарулёхне кётартма в.рентесси: п.р-п.ринпе кил.штерсе .=леме хёнёхтарасси: тимл. пулма: туслёха хаклама: чыса упрама: .=е юратма в.рентесси?

П.л\ т.ллев.сем% И?Я?яковлев =инчен анлёрах п.лесси: унён хайлав.сене аса илесси: т.рл. .= туса пухнё п.л.ве ёша хывасси?

Аталантару т.ллев.сем% Ачасене хёйсен шухёшне п.т.млетсе калама: ёна х\т.леме в.рентесси?

Урокра кирлě хатěрсем% «И?Я?Яковлев» презентаци: компьютер: проектор: И?Я?Яковлев =ырнă калавсем: кěнекесем: О?Г?Кульев?Мерчен? 4 – м.ш класс?Хушма вулав к.неки: цифрёллё карточкёсем (1-рен пу=ласа 10 таран – кашни ачан): баян

Урок юхём.?

I?Класа урока й.ркелесси?

II?Урок темине тупасси

-Паянхи урокён темине эсир каярахпа калатёр? Сир.н с.телсем =инче карточкёсем вырта==.? П.р-п.ринпе кала=са: ушкёнпа .=лесе =ак карточка =инче м.н =ырнине тупатпёр? +ак каларёш сире урокён темине тупма пулёш.?

«БЧёгвдажш   зхафлёцх.бн    =ф.р жпицн   бюргё: =д.жр зпифн т.жр.: б=.гр дпижн зсёфмацх» (И?Я?Ябкогвлджев)  (слайд )

_Сир.н карточка =инчи вырёс ч.лхинчен к.н. сёмахсенче =е= т.л пулакан сас паллисене туртса хумалла?,=летп.р? (ушкёнпа .=ле==.)

-Апла пулсан: паянхи урок вёхёт.нче эпир м.н =инчен кала=ёпёр-ши;

-Чи кирли – сир.н .=лес кёмёлсем пур-и; Апла пулсан: малалла кайёпёр?

_Паянхи урокран эсир м.н к.тет.р;

_Эп. те эсир туслё .=лессе: хёвёрён шухёшсене т.р.с каласса: п.т.млет\сем тёвасса шанатёп?

– Паян эпир сирĕнпе чёвашсен паллё =ыннисем =инчен:  И?Я?Яковлев пултарулăхĕ =инчен кала=ăпăр: вĕреннине пĕтĕмлетĕпĕр? И?Яковлев калавĕсене эсир вуласа тишкерн. .нт.? Эсир мĕнле астуса юлнине тĕрĕслеме ăмăрту -урок ирттерĕпĕр?: .л.кхи чёвашсен вёййисене те выляса пёхёпёр?

III. +.н. темёпа .=лесси

1? Чёвашсен паллё =ыннисем =инчен кала=асси

-Ачасем: эпир пурёнакан =.ршыв м.н ятлё;Унта камсем пурёна==.;

_Чёваш Республикинче чёвашсемпе п.рле вырёссем: тутарсем: мёкшёсем тата ытти халёхсем туслё пурёна==.?

_ Чёвашсем - .=чен: пултаруллё =ынсем ?В.сем хушшинче -  – писательсемпе поэтсем: композиторсемпе художниксем: артистсемпе ученёйсем ? Камсем-ха в.сем: чёваш ятне =.клекенсем;

(И?Я?Яковлев: К?В?Иванов: +е=п.л Мишши: В?И?Чапаев: Вера Кузьмина: А?Г?Николаев: Надежда Павлова балерина: Патёрьел район.нчен тухнё Геннадий Айхи: Митта Ва=лей.: Митта Пет.р.: В?И?Давыдов – Анатри: Раиса Сарпи: Марина Карягина :Альбина Юрату поэтсем: Ева Лисина: Юхма Мишши:Алексей Талвир: Ва=лей Игнатьев писательсем: Кокель художник)

_Нёрваш Шёхаль – пит. чаплё ял? Хёвёр ялтан тухнё паллё =ынсене п.лет.р-и-ха эсир; Камсем в.сем;

-Маттур: ачасем? Чёваш енре паллё: пултаруллё =ынсем нумай? Эпир паян пурин =инчен те каласа параймёпёр? +апах та сумлё: пултаруллё =ынсенчен хёш.-п.рисем =инчен аса ил.п.р?

2? И?Я?Яковлев биографине аса илесси (слайд )

- Кам- ха вёл И?Я?Яковлев; Ун =инчен м.н п.лет.р эсир; Историре м.нпе палёрса юлнё вёл;

- ,л.к- авал чёвашсен Ылтён к.неке пулнё? Анчах та усал тёшмансем килсен =ав к.неке =ухалнё? Чёваш =.р. =инче хё=ан та пулсан улёп =урал. тесе пурённё чёваш? Ку чёнах та =апла пулса тухнё? Иван Яковлевич Яковлев пир.н халёха =утта кёларас тесе к.неке =ырнё? Шёпах =ав к.неке чёвашсемш.н ылтён к.неке пулса тёнё?

Акё: \керч.к =инче Иван Яковлевич =ырнё ылтён к.неке - п.ррем.ш букварь? Ёна вёл хёй хат.рлен. алфавитпа усё курса 1872 =улта пичетлесе к.ларнё? Эсир в.ренн. букварь ник.с.нче те =ав к.некех темелле?

_ И?Я?Яковлев – чёваш халёхне =утта кёларакан.: аслё в.рентекен.м.р? Вёл 1848 =улта апрел.н 25- м.ш.нче Тутар Республикинчи Кённа Кушки ял.нче =уралнё?  Амёш.нчен п.ч.кк.ллех тёлёха тёрса юлнё вёл? Ёна Пахомовсен =емйи усрава илн.? Ялти шкула в.ренсе п.терн. хы==ён вёл тата Хусанта в.ренн.? Ун хы==ён =утлёх .=не тытённё? И?Я?Яковлев Ч.мп.р хулинче чёваш шкулне у=нё? Унта вёл чёваш шку.сенче .=леме учительсем хат.рлен.? И?Я?Яковлев чёваш культурине аталантарассиш.н 50 =ула яхён тёрёшнё? +ав вёхётра вёл 500 чёваш шкул. у=нё?

Яковлев- чёваш =ырулёхне: литературине аталанма =ул у=акан.? Иван Яковлевич чёваш алфавитне тунё: букварь хат.рлен.: ачасем вали калавсем =ырнё: шкулсем у=нё? Чёваш ачисене чёвашла та: вырёсла та =ырма: вулама в.рентн.? Эпир ёна асра тытатпёр? Кашни =ул И?Я?Яковлев =уралнё кун: ака уйёх.н 25-м.ш.нче: Чёваш ч.лхи кунне уявлатпёр?

Иртн. =ул: Чёваш Республикин Пу=лёх.н Указ.пе кил.ш\лл.н: Чёваш енре И?Я?Яковлев =улне паллё турёмёр?(170 =ул)

И?Я?Яковлев ачасем валли те калёпёш.пе пысёках мар калавсем =ырнё? В.сем к.ске пулин те тарён шухёшлё? Кашни калав м.не те пулин в.рентет?

(+ыхёнуллё калав тёвасси)

3? Кластер тёвасси

И?Я?Яковлев

-педагог*

_писатель*

-алфавит тёвакан*

-букварь хат.рлекен*

-просветитель (халёха =утта кёларакан)*

-шкулсем у=акан*

4? И?Я?Яковлевён Халал.пе паллашасси (слайд )

-И?Я?Яковлев чёваш халёх. валли Халал та =ырса хёварнё?

 Хал. =ав Халалпа паллашар-ха («Мерчен»: стр?61)

Чӑваш халӑхне ҫутта кӑларакан Иван Яковлевич Яковлев хӑйӗн халалӗнче ҫапла ҫырса хёварнӑ: «Туссем, тӑвансем, ытарайми чӑваш ҫыннисем! Мӗн ӗмӗрӗм тӑршшӗпех чунӑмпа, чӗремпе ҫунса пурӑнтӑм сирӗншӗн. Ан манӑр, астуса тӑрӑр ҫакна! Эсир хӑвӑр халӑхӑрӑн чӗлхинчен ютшӑнмасан, халӑх кӑмӑлӗ пӗтӗмпех сирӗн аллӑрта пулӗ! Халӗ пирӗн, ҫитӗнсе пыракан ачасен, Вӗрентекенӗмӗр ӗҫне малалла туса пымалла, чӑваш чӗлхине юратса вӗренмелле, аталантармалла, тӗпчемелле, упрамалла.

_Халал м.нле пурёнма в.рентет;

И?Я?Яковлев – Чёваш =.р-шыв.н чён-чён улёп.: паттёр.? Пир.н вара унён .=не асра тытса вёл в.рентсе хёварнё пекех пурёнасч.?

5? И?Я?Яковлев калав.сем тёрёх .=лесси

1)? Малтанах калав яч.сене аса ил.п.р? +ак калавсенчен хёшне И?Я?Яковлев =ырман;( Слайд =инче – калав яч.сем)? Карточкёсене =.кл.р? (слайд )

1? «Йёлёнтарни                 6? «Йытёпа унён м.лки»

2? «Чёлха =ыхни»              7? «Кахалпа юлхав»

3? ««Эп. сехет =.м.рни»     8? «Тёватё .м.т»

4? «+уркунне»                       9? «Х.вет.р»

5? «Вилн. ч.п. ч.р.лни»      10? «Суе=.»

(? «Тёватё .м.т» ытлашши: м.нш.н тесен ёна В?Сухомлинский =ырнё)

2)? Хал. теп.р ыйту? Хёш калавсенче .=е п.ч.крен хёнёхасси пирки сёмах пырать;

(Ачасем 2: 3: 5 цифрёллё карточкёсене =.кле==.)

_ П.т.млет\% кирек м.нле .=.н те й.рки пур% малтан майне в.ренмелле: хёнёхмалла

3) Теп.р  .=е пу=ёнёпёр? +ак ваттисен  сёмах.семпе м.нле калав в.=ленет;  (Ачасем 3:4:10 цифрёллё карточкёсенен =.кле==.?)

-  «Эп. сехет =.м.рни»

-«+уркунне»

-  «Суе=.» калавён в.=.?

4)? /керчěксем тăрăх калав  ячěсене калăр (слайд )

«Йытăпа унăн мěлки»: «Йăлăнтарни»:

«Кахалпа юлхав»: « Лаша шырани»:

«Чакак»: «Хура=ка»

  1. Автан хÿри («Автан») 2) Çăрттанпа караç («Пулă сĕрни»)

3) Пан улми («Кахалпа юлхав») 4) Çăмарта («Чакак»)

5) Çунашка («Хураçка») 6) Лаша («Лаша шырани»)

Кашкăр («Суеçĕ»)

5) Калава в.=ле

- Маттур: ачасем? Ытти калавсене м.нлерех в.=леме пулать – ши; Сёмахран: «Чёлха =ыхни» калава;     (- 7 ви= те 1 кас :   - Майне п.лмес.р .=не ан ту)

- «Суе=.» калава тата м.нле в.=леме пулать; (- «Суян ури к.ске»: - «Ултавпа ин=е каяймён»)

-Т.р.с: ачасем? Улталасси: суясси – вёл ш\т мар? Паллах: калаври  герой т.р.с мар тунё: вёхёт ирттермешк.н вёл ш\тлесе пёхас тен.? Анчах та инкек килсе =итн.: кащкёр п.т.м к.т.ве пёвса тухнё?

6) «Хёш. ытлашши;» (слайд )

- Хал.: ачасем: слайд  =инчи ваттисен  сёмах.сене вуласа тухёр та шутлёр% хёш. И?Яковлев калав.пе =ыхёнса тёмасть;

1?  Нумай та п.т.: сахал та п.т.: п.рле пурённине м.н =ит.;(«Эп. \к.нни»)

2? М.нле тумаллине п.лмест.н пулсан: пырса ан =апён («Эп. сехет =.м.рни»)

3? Шывён турач. =ук те==. ( «+уркунне)

4? М.н акан: =ав шётать

5? Нумая хапсёнакан нимс.рех тёрса юлнё («Йытёпа унён м.лки»)

6? ,=лесе =исен =ёкёр та тутлё: тёрансан пыл та й\=. («Кулачё»)

7) Пантомима.

Кё=ал эпир Ра==ейре театр =улталёкне паллё тёватпёр? Хал. вёхётлёха пурте артистсем пулса тёрёпёр?

– Малалла сирĕн пултарулăхăра тата вуланине мĕнле ăнланнине тĕрĕслетпĕр. Сирĕн калава вуласа тухса унта мĕн çинчен каланине хусканусемпе туса кăтартмалла. Тепĕр ушкăнăн калав ятне е содержанине каласа памалла.

1) «Чăлха çыхни»

2) «Тилĕ тус»

(«Лаша шырани», е «Суеçĕ», е «Пулă сĕрни»)

8) «Калава пĕл» (слайд )

Слайд çине сăмахсен ушкăнĕсене çырнă. Ачасен кашни ушкăнри сăмахсене вуласа тухса вĕсем хăш калавра тĕл пулнине каламалла, тата мĕнле сăмах çак ушкăнра ытлашшине тупса палăртмалла

  1. Улма йывăççи, слива, пан улми, çăвар. («Кахалпа юлхав»).
  2. Йытă, çуна, йĕлтĕр, пĕрене. («Хураçка»).
  3. Вăрман, чĕпĕ, ял, çăмарта, кĕнеке. («Чакак»).
  4. Сасă, урапа, хÿре, киккирик, ура, алă. («Автан»).
  5. Ача, кашкăр, тилĕ, сурăх. («Суеçĕ»).
  6. Ял, лаша, ăслă çын, хула. («Лаша шырани»).

9).«Ваттисен сăмахĕсене майла» (слайд )

И.Я. Яковлев калавĕсенчи ăса вĕрентекен сăмахсене тĕрĕс пуçтармалла: Пĕрре улталăн, иккĕ улталăн, виççĕмĕшĕнче ларса макăрăн. Чăваш, вырăс, тутар – пурте пĕр: çынсем. (Кашни сăмаха уйрăм хăю çине çырнă. Кашни ушкăн пĕр евĕрлĕ ĕç илет. )

  1. У.:-Ачасем, мĕн вăл синквейн?

Синквейн – рифмăсăр пилĕк йĕркеллĕ сăвă.(слайд)

Япала ячĕ: Çемье

Паллă ячĕ: Туслă, кăмăллă,

Глагол: Пулать, тăрăшать,пурёнать

Предложени: Çемье туслă пулма тăрăшать.

Пĕтĕмлетÿ сăмахĕ: юрату

IV?,л.кхи ача – пёча вёййине в.рентесси: вылясси

- «Чёваш халёх.н =.р пин юрё: =.р пин т.р.: =.р пин сёмах»: - тен. - И?Я?Яковлев?

- И?Я? Яковлев хёй.н «Ача чухнехи» калав.нче чёвашсен м.нле савёнё=лё пулём. =инчен каласа парать; (Вёйё)

Чёваш халёх. чённипех те юрё-ташёран пуян пулнине =ир.плетсе парар-ха: ачасем?

(«Аслё вёрман илемл.» юрё)

(«Эп вылярём Якурпа» вёйё)

V. Рефлекси

_Паянхи урок теми м.нлечч.; М.н тума в.рент.м.р;Хал. вара паянхи урокён эпиграфне аса илетп.р?

- И?Я?Яковлев – Чёваш =.р-шыв.н  чён-чён улёп.: паттёр.? Пир.н вара унён .=не асра тытса вёл в.рентсе хёварнё пек пурёнасч.: мухтава тив.=л. =ынсем пуласч.?