открытый урок по тувинскому языку
план-конспект урока (4 класс)

Минчей Олча Белек-ооловна

Тема урока: Арыннын ат оруннарынын падежтерге оскерлири

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл otkryt_urok.docx22.48 КБ
Office presentation icon tyva_dyl_at_ornu.ppt927 КБ

Предварительный просмотр:

24.01.19   КИЧЭЭЛ-ОЮН. Темазы: Арыннын ат оруннарынын падежтерге ѳскерлири.

Кичээлгенин сорулгазы: арыннын ат оруннарынын падежтерге оскерлирин практика кырынга коргузуп таныштырары, аас болгаш бижимел чугаага ат оруннарын шын ажыглап билирин, дыл домаан сайзырадыры; бот-идепкейин, тура-соруктуг болурунга идигни бээр, оолдарга эр мозу-будушту хевирлээри  болгаш хундулээчел,  дузааргак, патриотчу чорукка кижизидери.

                           КИЧЭЭЛДИН  ЧОРУДУУ

І.Организастыг кезээ.

Ажы-толдун хулумзуруу –

Аяс дээрден, алдын хунден артык чырык.

Ажы-толдун хулумзуруу –

Аш-чут болгаш дайын болбас херечи-дир.

Ынчангаштын харам чокка

Бот-боттарывысче хулумзуруп,

Кичээливис эгелээр-дир бис.

II. Теманы актуалдыг болдурары

- Богун бистин кичээливисте шериг кижи аалдап  келген. Оон чагыг-сумезин номчуптаалынарам.

«Сен торээн чуртуннун камгалакчызы сен! Сээн мурнунда улуг харыысаалга бар. Сенээ ону кууседири берге болур. Сени белен эвес оруктар манап турар. Сенде бузуреп чоруур чоок улузунну бода!  Шупту чуве сенден хамааржыр. Сенче идегелим салдым».

 

 III. Кичээлдин тема болгаш сорулгазын тодарадыры. 

- Самбырада домактарны номчудар. Ат оруннарын тыпкаш, айтырыгларын аас-биле салыр. Чуну ат орну дээр бис? Ол чулерге оскерлип чоруур ийик? Бо кичээливис темазы болгаш сорулгалары кандыгыл?(Презентация) 

-Эр кижи Ада-чуртун камгалаар хулээлгелии-биле онзагай. Бистин чуртувуста февраль айда эр кижилерге хамааржыр 2 чараш байырлал бар: Ада-чурт камгалакчыларынын хуну - февраль 23, Февраль 15-Ада-чурттун девискээринден дашкаар чурттарга шериг хулээлгезин кууседип чорааннарга тураскаал хуну, ам бо хунде 30 чыл бооп турар байырлал болур.  Афганистан Демократтыг Республикага дайын 1979 чылда эгелээн. Афган чоннун хамаарышпас чоруун камгалаар сорулгалыг Совет шериглер дузаламчы кылдыр киришкен.

 IV. Тема-биле ажыл

-Бо аалдап келген шериг киживис силерге, ылангыя оолдарга, даалгаларлыг келген.

1 даалга «Сан аттарын тывар»

 Ол уеде ук дайын 10 чыл иштинде уламчылаан. Кадыг-дошкун, аар-берге, эн-не каржы болгаш чидириглиг уржуктарлыг болган. Аарыг-ажыктан азы балыглаашкыннардан чок болганарнын саны 13833 кижи. Балыглаттырган кижилер 49985. Орден болгаш медаль-биле шаннатканнар 20000 кижи оон-даа хой. Шупту дайынга киришкен кижилернин саны 546255. (Презентация)

2-ги даалга «Ат оруннарын падежтерге оскертири»

Бистин Тывадан, суурдан  ол дайынга киришкен улус бар бе?.  Оларга чоргаарланып чоруур ужурлуг бис.  

- Ат оруннарын ушта бижээш, айтырыгларын бижинер. Чижээ: Бистин (кымнын?), ол – (чуу?), оларга – (кымга?)

- Ушта бижээн ат оруннарывыстын дугайында чуну чугаалап болур силер?

Чуве аттарынын падежтерге оскерлиринин сактып катаптаар. Мен, бис деп 1-ги арыннын ат оруннарын падежтерге айтырыглар дузазы-биле оскертир.

А. п. кым?

Мен

сен

Ол

Х. п. кымнын?

Мээн

сээн

Оон

Б. п. кымга?

Менээ

сенээ

Анаа

О. п. кымны?

Мени

сени

Ону

Т. п. кымда?

Менде

сенде

Ында

Y. п. кымдан?

Менден

сенден

Оон

У. п. кымче?

Менче

сенче

Олче

 - Мен, сен деп ат оруннарынын дазылы хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринде канчап барган-дыр?

 - Оскерли берген.

 - Хамаарыштырарынын падежинге турар сен деп ат орнунун дугайында чуну эскердинер?

 - База дазылы оскерли берген.

Улуг кижилерге хундуткел. Сен деп состу бодунун уе-чергези эш-оорунге чугаалаар, бодундан улуг улусче силер деп чугаалаар.

V. Сула шимчээшкин

VI. Быжыглаашкын

3-ку даалга «Ат оруннарын тып»

    Коңгар биле Павел разведкаже үнүпкеннер. Душманнар  суурже бадыпканын олар өөрүнче дораан дыңнатканнар. Дайынчылар оларны чоога аксы черге кедеп чыдыпканнар. Чидиг демисел аңаа болган. Коңгарнын эжи Гера ол тулчуушкунга өлүрткен. Дөрт душманны бистиң оолдар тудуп алган. Эрес-дидим чоруу дээш, Сайын-Маадыр Коңгарны медаль-биле шаңнаан. Ону эштери хундулээр.

( Афганистанга шериг албаны эрттирип турган дайынчынын сактыышкынындан)

   Уе артар болза даалгалар. Мергежилге  317, 319 Созуглелди номчудар.

Созуглелдин кол бодалын илереткеш, анаа хамаарышкан ат  тывар. Ушку арында турар кылдыр оскертип тургаш, созуглелдин утказын дамчыдар.

Бойдус камгалалынга хамаарыштыр айтырыгларны шын шиитпирлээринге уругларнын киржилгезин болгаш харыысалгазын улгаттырар сорулга-биле башкы беседа чорудуп, кижизидилге темазынга чугаа кылыр.

VII. Рефлексия

4-ку даалга «Калейдоскоп-биле ажыл»

Арыннын ат оруннарын тыпкаш, падеж, санын тодарат

Ол ийиги класста ооренип турар.

Х.п., х.саны

Бистин эштеривис хой.

Т.п., ч.саны

Сени аван манап турар.

О.п., х.с

Шолбан олардан коргар.

Ү.п., х.саны

Школачылар анаа дузалажыр.

А.п., ч.саны

Ачам бисти садыгже айбалаан

Х.п., х.саны

Сенде чуруур салым бар.

Б.п., ч.саны

Аяс оларже ур-ле кайгаан.

Б.п, х.саны

Силернин ыдынар ызырар бе?

У.п., х.саны

Оларга  тооруктан беринерем.

О.п., ч.саны

IX.Кичээлдин туннели. Демдек салыры.

VIII. Бажынга онаалга. Мергежилге  320, 322 ар124-125


Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

Ажы-тѳлдүң хүлүмзүрүү – Аяс дээрден, алдын хүнден артык чырык. Ажы-төлдүң хүлүмзүрүү – Аш-чут болбас, дайын болбас херечи-дир.

Слайд 2

Ат орнунуң падежтерге ѳскерлири Сорулгазы: Арынның ат оруннарын падежтерге оскертип өөренири; оларны домактан тып, арын, сан, падежин тодарадырып билиринге чанчыгары Аалчынын даалгаларын күүседири; Эштерин дыңнап, кады демниг ажылдаары.

Слайд 3

Февраль 15, февраль 23

Слайд 4

АФГАНИСТАН – бистиң сактыышкын болгаш аарышкывыс

Слайд 5

1.СОВЕТ ШЕРИГ ООҢ ДЕВИСКЭЭРИНГЕ ТОС ЧЫЛ, БИР АЙ БОЛГАШ ОН ТОС ХОНУК БОЛГАННАР. 2. ОЛ КАРЖЫ-ДОШКУН ДАЙЫНГА БИСТИҢ 13 836 ШЕРИГЖИЛЕРИВИС ЧОК БОЛГАН. 3. ШУПТУ АҢАА КИРИШКЕН КИЖИЛЕРНИН САНЫ 546 255.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Беглое, выразительное чтение на уроках родного (тувинского) языка

 Это моя методическая работа. Над этой проблемой я работаю в течении шести лет. И получаются у меня положительные результаты....

Беглое, выразительное чтение на уроках родного (тувинского) языка

 Это моя методическая работа. Над этой проблемой я работаю в течении шести лет. И получаются у меня положительные результаты....

Таблицы- презентации к урокам родного (тувинского) языка для 3 класса начальной школы.

Таблицы-презентации к урокам родного (тувинского) языка для 3 класса начальной школы....

конспект урока по тувинскому языку

конспект урока по теме "Чуве адынын падежтерге оскерлири"...

Конспект урока по тувинскому языку "Кандыг? деп айтырыгга харыылыттынар состер. Демдек ада". 2 класс

Конспект урока по тувинскому языку "Кандыг? деп айтырыгга харыылыттынар состер. Демдек ада". 2 класс...

Открытый урок по тувинскому языку по теме "Ат орну". 4 класс

Урок проведен в 4 "б" классе для учителей города 28.02.2017 года....