Конспект урока по "Национальной культуре народов Республики Саха (Якутия) " по теме "Якутская одежда"
план-конспект урока (2 класс)

Учуутал:

Андреева Лилия Робинзоновна

Оскуола

МБОУ «СНОШ имени В.Г. Павлова»

Уруок:

Саха  Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын култуурата

Кылаас:

2 кылаас

Тиэмэ:

Саха таҥаһа- саба.

Сыала-соруктара,  түмүктэрэ

Ытык – өйдөбүллэри иҥэрии:

1.  Саха сиригэр олорор олохтоох омуктар таҥастарын билиьиннэрии,  о5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарар дьарыгы тэрийии

2. Саха таҥаһын ааттарын үөрэтии.

3. Саха омук буоларынан  киэн туттуу.

Түмүгэ: хас биирдии омук араас таҥастаах буолар.Саха сирин тыйыс тымныытыгар, өнүрүк куйааһыгар сөптөөх таҥастары тиктэн, оҥостон кэтэллэрин өйдуур.

- Бэйэ норуотун культуратын, олоҕун-дьаһаҕын билиэхтээх, төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолуохтаах.

Үөрэх сатабылларын  сайыннарыы түмүгэ:

Билэр –көрөр сатабыл:

 Билиини-көрүүнү кэҥэтэр араас матырыйааллары туһанар;

Хайдах үлэлиэхтээҕин былаанныыр, уруокка үлэлиир сыалы- соругу таба туруорунар.

Бэйэни салайынар – дьаһанар сатабыл :

Үөрэх дьарыгын сыалын уонна соругун өйдүүр , сөптөөх ньымалары булан туттар, туһанар. Учууталы болҕойон истэн баран, бэйэтэ сорудаҕы толорор, бэрэбиэркэлэнэр .

 Бодоруһар сатабыл :

- Дьону кытта бииргэ алтыһан үөрэнэр, үлэлиир араас ньыманы баһылыыр;

Кэпсэтии сиэрин тутуһан эппиэттэһэр.

Туттар тэрил

ЭУМК «Бил,  тобул,  толкуйдаа»,  презентация,  проектор,   дуоска,

Уруок этаптара

Учуутал дьарыга (сорудахтар. ыйытыылар)

Уерэнээччи дьарыга (о5олор бэриллибит сорудахтары  оҥоруулара   ыйытыыга эппиэттэрэ)

Үөрэх дэгиттэр дьайыылара                  

1.Тэрээьин чааьа

- Терут сахабы ткультуратын уерэтэр уруокпутун са5алыыбыт.Бугун бары сахалыы таннан кэлбиккит олус учугэй .

Сахалыы танастаах о5олор урока бэлэмнэрин кердерен улэлиир турукка киирэн учууталларын бол5ойоллор.

Бэйэни –салайынар дьаһанар дьайыы

(регулятивный)

2 .Билэр уөруйэхтэргэ оло5уран проблеманы

таһаарыы

Уруок тематыгар сеп тубэһэр ойуу кердерер.

Диалог:

- Сахабытсиригэр араас омук олорор. Ханнык омуктар баалларын билэ5ит?

- Бу ханнык омугуй ? (араас омуктар ойууларын кердерер)

- Атын омук буоларын хантан биллигит ?

Учуутал диалогтан са5алыыр:

О5олор:(сахалар , чукчалар , нууччалар…).

 Атын омукбуоларын танаьыттан билбиттэрин дакаастыыллар. Сахала рхайдах танастары кэтэллэрин туьунанб эйэлэрин санааларын этэллэр.

Билиини- көрүүнү ылар дьайыы

(познавательнай )

3.Уерэнэр соругу туруоруу

Уруок былаанын билиьиннэрии

Үөрэнэр соругу туруоруу

- Бугун уруокка тугу гынарбыт буолуой?  (Дуоска5а суруйан иьии)

 Билсиһиэхпит  …

Тэҥнээн көрүөхпүт ...

Ырытыахпыт …

- Маладьыастар, бугун биьиги сахалар таҥнар таҥастарын уратытын кытта билсиьиэхпит .

Уруок тиэмэтин билсэллэр, сыалын соругун туруораллар. Ыйытыыга эппиэттэһэллэр .

Тус суолталаах дьайыы.(Личностный)

4. Саҥаны билии.

Бэсиэдэ

Сахалар  хоту сир тыйыс айылҕалаах сиригэр олохсуйбут норуот буолабыт . Айылҕа хабараан тымныытын тулуйар таҥас –сап тиктэллэрэ, оҥостоллоро. Ол иһин өбүгэлэрбит тикпит таҥастара – саптара боростой , киһи кэтэригэр чэпчэки , сылааһы тутар , тас көрүҥэ кэрэ , үчүгэй буолара.Таҥастарын тирииттэн , түүлээхтэн тиктэллэрэ.Таҥас үчүгэй буоларын туһугар иистэнньэн дьахталлар элбэх сыраларын биэрэн тириини таҥастыыллара , онтон тигэллэрэ.

Көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн иһэр культуураларын көрдерер араас мындыр оһуордаах бичиктээх , тигиилээх буолар.

-Оҕолр, илигин «Бил, тобул, толкуйдаа» диэн сахалыы тыллары кытта билсиhэр анал электроннай хомуурунньукпутугар «Сахалыы таҥастар» диэн ааттаах балаhаҕа киирэн бэйэбит норуоппут таҥастарын кытта билсиһиэххэ.

Сахалар тымныы сиргэ олороллорун быһыытынан хахха таҥас хайаан да наада . Ону былыргы сахалар сутуруо эбэтэр сыалыйа диэн ааттыыллар., сутуруолары торбос ,кулунчук тириититтэн тигэллэр эбит.

Бэргэһэ арааьын тиктэн кэтэллэр . Дьабака – бу төрүт былыргы бэргэһэ. Сукуна таҥаска күндү түүлээҕи тигэн , үөһээ өттүгэр хороҕордоох . Дьабака бэргэһэни дьахталлар кэтэллэр.Тымныыттан , тыалтан хаххаланарга анаан былыргы сахалар сон арааьын тирииттэн түүлээхтэн тиктэллэрэ .Ол соннорун араастаан киэргэтэллэрэ.Бууктаах сон – араас өҥнөөх сукунанан наардаан тигэллэр. Сон тас өттүгэр күндү түүлээҕи киллэрэн биэрэллэр .

Өбүгэлэрбит куруутун кэтэр атахтарын таҥаһынан этэрбэс буолара. Сайынын да. Кыһынын да айылҕа араас күчүмэҕэйдэриттэн этэрбэс абырыыра.Олооччу этэрбэс – булка анаан тигиллибит этэрбэс буолар. Ынах ,  сылгы тыьыттан тигэллэр

Былыр сахалар сукунанан үтүлүк тигэллэрэ . Араас үчүгэй быһыылаах , оһуордаах үтүлүктэри тигэллэрэ .Холобура былыр тиэриилээх үтүлүк диэн баара эбит . Бу түүлээҕинэн билэлээх , ытыһа сарыынан тигиллибит  үтүлүк эбит.

Өбүгэлэрбит таҥастара  норуот историята , культурата буолар.Онон биьиги өбугэ таҥастарын билиэхтээхпит, үөрэтиэхтээхпит .

Билиини-көрүүнү ылар дьайыы (познавательнай)

Физминутка

9 мэҥэ хамнаныыны оҥороллор. (Музыка тыаьыыр )

Бары туран хамнаналлар.

Бэйэни –салайынар дьаһанар дьайыы

(регулятивный) Тус суолталаах дьайыы.(Личностный)

5.Билиини чиҥэтии уонна хонтуруолланыы

Электроннай оонньуу. Айтаҕа көмөлөһүҥ. Кини ыьыахха бараары гыммыт , кинини таҥыннарын .

(Халадаай,бастыҥа, илин кэбиһэр, ытарҕа диэн тыллары хатылыыллар)

Олорор эрээттэриттэн биирдии кыыс тахсан сүбэлэһэн ПК оонньууллар . Атын оҕолор тэтэрээккэ ойуулууллар сахалыы сайынны  таҥастары .

6.Бэйэни сыаналаныы.

- Бүгүн тугу биллибит?

- Тугу ордук интэриэһиргээтигит?

- Тугу өссө билиэххитин баҕардыгыт?  

Оҕолор тугу билбиттэрин,  ыараҕырҕаппыттарын этэллэр.

 Тус суолталаах дьайыы.(Личностный)

7.Дьиэҕэ үлэ .

- Бэйэҕит сахалыы таҥаскытын фотолаан кэлэн , кыра кэпсээннэ онорон кэпсииргэ бэлэмнэнин.

Дневниккэ суруналлар.

Барбыты чинэтии .