"Өләсәйем һандығы"
план-конспект занятия (4 класс)

«Өләсәйем һандығы»

Маҡсат: Балаларҙа халҡыбыҙҙың тарихына, мәҙәниәтенә, фольклорына һәм өлкән быуынға ҡарата ихтирам,ғорурлыҡ тойғоһо тәрбиәләү.

Боронғоса биҙәлгән өй. Өләсәһе ойоҡбаш бәйләй, янында ейәнсәрҙәре ултыра.

Нигматуллин Данил: Өләсәй, нимә эшләйһең ул?

Өләсәй: Һеҙгә, балаҡайҙарым, йылы ойоҡбаш бәйләйем.

Нигматуллин Данил, һандыҡ янына ултырып, һандыҡ йоҙағы менән булыша башлай.

Өләсәй: ҡуй, балаҡайым, булышма, йә йоҙағын боҙоп ҡуйырһың.

Эльза: Өләсәй, ә нишләп уны гел бикләп тотаһың? 

Нигматуллин Данил: Ысынлап та, нимә бар унда, өләсәй?

Өләсәй: Иҫтәлектәр, ҡомартҡылар һаҡлайым, балам.

Нигматуллин Данил: ҡомартҡы нимә ул? Өләсәй, күрһәт әле!

Өләсәй: - ҡомартҡы – ул борондан ҡалған иҫтәлекле нәмә; мираҫ, йәки кемдеңдер төҫө итеп һаҡланған иҫтәлекле нәмә.

- Йә, ярай, аҙмы-күпме ғүмерем ҡалған, һандығым серен асайым әле.

Эльза: Өләсәй, әйҙә, беҙ иптәштәребеҙҙе лә саҡырайыҡ. Һөйләһәң, ышанмаҫтар, күрһендәр әле.

Өләсәй:  Ярай, ярай.

Ейәнсәрҙәр һөйөнөшөп сығып йүгерә.

Өләсәһе ҡаралтыларҙы икенсе һандыҡ өҫтөнә күсереп ҡуя.

Шул арала ҡыҙҙар, малайҙар йүгерешеп килеп инәләр.

Тимур: - Һаумыһығыҙ, Фатима инәй!

Өләсәй:  Һаумыһығыҙ, Һаумыһығыҙ,балалар!

Динислам:  Хәлдәрегеҙ нисек?

Өләсәй:  Яҡшы, Аллаға шөкөр! Барыбыҙҙа иҫән-һау йыйылдыҡмы?

Өләсәй:  - Балалар, һеҙгә мәҙәк әйтәм, яуабын белһәгеҙ, йоҙҙаҡа асҡыс табырһығыҙ.

- Ана, тәҙрәгә ҡарағыҙ әле, ике сәүкә ултыра: ҡайһыһы инә сәүкә, ҡайһыһы ата сәүкә?

Наркис: Ата сәүкә янындағыһы – инә сәүкә, инә сәүкә янындағыһы - ата сәүкә.

Нигматуллин Данил: Дөрөҫ түгел! ҙурыһы – ата сәүкә,бәләкәсе- инә сәүкә.

Дамир: Мин әйтәм, ҡуҡырайып ултырғаны- ата сәүкә, сырҡ-сырҡ тип өҙгөләнгәнеп ултырғаны – инә сәүкә.

Өләсәй:  Дөрөҫ, балалар.

Йомаҡ сиселгәс, өләсәһе һаҡҡына һандыҡты аса.

Өләсәй: - Йомаҡтың яуабын тапҡас, һандыҡты асырға тура килә инде.

• Бына был минең  камзул килен булып төшкәндә кейгән кейемем. Ошо камзулды кейеп алһам, байрамдарҙа йырлаған саҡтарым иҫкә төшә.

Григорьев Вадим: Фатима инәй, әйҙә беҙҙә йырлап алайыҡ!

Өләсәй: Әйҙәгеҙ, үҙегеҙең һәләтегеҙҙе күрһәтеп китегеҙ әле.

Файзуллин Флюр, Григорьев Вадим Аттар йырын башҡаралар.

Өләсәй: - Һай, афарин малайҙар!

• Әсәйем, килен күренешенә, тип оло инәйҙәргә түшелдерек таратҡайны. Үҙем теккәйнем, береһен иҫтәлек итеп һаҡлайым.

Бер ҡыҙ түшелдеректе кейеп ҡарай.

Балалар:

• Регина: ҡайһылай матур!
• Тимур: Ниндәй күркәм!

Өләсәй: - Олатайығыҙ  мәрхүмдең ҡурайы ла һаҡлана. Өҙҙөрөп уйнай ине ҡурайҙа!

- Балалар, һеҙ уйнай беләһегеҙме?

Флюр: Беләбеҙ, беләбеҙ! Егеттәр, уйнап беренсе урын алдык.

Өләсәй: - Афарин! Олатайығыҙ кеуек оҫта уйнайһыгыз икан!

• Беҙ бәләкәй саҡта «Йәшерәм, йәшерәм яулығымды” уйынын уйнаған яулыҡ.

Динара, Динислам:- Әйҙәгеҙ, беҙҙә уйнайыҡ.

• Вадим: Әйҙәгеҙ, әйҙәгеҙ.

Балалар «Йәшерәм, йәшерәм яулығымды” уйынын уйнайҙар.

Йәшерәм, йәшерәм яулығымды,

Йәшел ҡайын артына.

Һиҙҙермәйсә һалып китәм,

Бер иптәшем артына.

 Балалар:  (Регина, Тимур) -  Әһә,  …… ниндәй яза бирәбеҙ?  

Малайҙар (Флюр,  Вадим): Бейеһен йә йырлаһын.

ҡыҙҙар берга: Юҡ, егеттәр! Үрге урамдағы Таһир бабай булып атлап күрһәтһен.

Бергә: Афарин, афарин!

Йәшерәм, йәшерәм яулығымды,

Йәшел ҡайын артына.

Һиҙҙермәйсә һалып китәм,

Бер иптәшем артына.

Балалар(Динислам, Дамир): -  Әһә,  ниндәй яза бирәбеҙ?  

• Флюр : Таҡмаҡ әйтһен.

Хайруллин Нәркис:

1. Алма бешкән теҙелеп,

Килеп төштө өҙөлөп.

Алма кеүек матур ҡыҙҙар,

Йырлап үтә өҙҙөрөп.

2. Бейәләйҙе, бейәләйҙе,

Бейәләйҙе кем һырлай.

Хәҙер шундай закон сыҡҡан

Кем уртала шул йырлай.

Бергә: Һай, афарин!

Өләсәй: Был төйөнсөк иң ҡәҙерлеләрҙең береһе. Хәсән олатайығыҙҙың миҙалдарын һаҡлайым. Батыр булып үлде, яуҙан ҡайтманы шул.  

Өләсәй миҙалдар күрһәтә.

Өләсәй: Ә был таҡтамалды йыйында көрәшеп еңгәйне. Йыл һайын Һабантуйҙа көрәшеп бик күп бүләктәр отто.

Флюр: Вадим менән беҙҙә көрәш менән шөғөлләнә башланыҡ.

Өләсәй:Һеҙҙә үҙегеҙҙең уңыштарығыҙ менән шатландырырһығыҙ әле!

Өләсәй: -  ҡымыҙ һауытын олатайығыҙ мәрхүм үҙе яһағайны. Ағас эшенә лә оҫта ине, ҡулы алтын ине.

Борон – борондан башҡорттар ҡунаҡтарҙы ҡымыҙ менән һыйлағандар.

Өләсәй: Килен булып төшкәндә, ҡәйнәм бүләк иткәйне был шәлде. «Шәл бәйләнем” бейеүен бейергә ярата инем.

ҡыҙҙар, әллә һеҙҙә берәй бейеү бейеп күрһәтәһегеҙме?

ҡыҙҙар, бейейҙәр.

Өләсәй. Шулай итеп, балалар,  ҡомартҡы – ул борондан  ҡалған иҫтәлекле нәмә; мираҫ, йәки кемдеңдер төҫө итеп һаҡланған иҫтәлекле нәмә. Һандытҡың сере бик күп инде, балаҡайҙар. Йәнә бер осрашырбыҙ әле, ә хәҙер күңел асып алайыҡ.  

 Әйҙә әле, баҫ, баҫ,

Йырлап, бейеп күңел ас!

Халҡыбыҙҙың көйҙәре

Бер ҡасан да ялҡытмаҫ!