Оҕолору уус –уран ааҕыыга уһуйуу
статья

Оҕолору уус –уран ааҕыыга уһуйуу

Билиҥҥи кэмҥэ сахабыт тыла сүтэн-симэлийэн эрэр. Тылбыт тыыннаах буоларыгар улахан үлэни ыытыы эрэйиллэр. Саха тылын  кэрэтин, баайын оҕоҕо тириэрдии тиһиктээх үлэни тэрийдэххэ ситиһиллэр. 

Кыра саастаах оскуола оҕото суругу-бичиги саҥа кэрэхсээн, үөрэнэн эрэр кэмигэр тылын-өһүн сайыннарыы уһулуччу суолталаах. 

Ол инниттэн оҕо сөбүлээн, интэриэһиргээн ааҕар усулуобуйатын тэрийиэхтээхпит. Мантан сиэттэрэн үлэм сыала: алын сүһүөх үөрэнээччилэрэ сахалыы интэриэһиргээн ааҕар усулуобуйаларын тэрийии.

Соруктарым:

1. Уруокка уонна уруок таһынан ааҕыыга араас ньымалары туһаныы.

2. Оҕо ааҕар дьоҕурун сайыннарыыга төрөппүттэргэ көмө оҥоруу.

3. Библиотеканы кытта утумнаах үлэни тэрийии. 

Ааҕыы Аан дойду үрдүнэн киһи сайдыытын таһымын көрдөрөр. Ордук о5ону сахалыы аа5ыыга уһуйуу сүрүн суолунан сааһыгар сөптөөх кинигэни, хаһыаты, сурунаалы истэ, билэ ааҕа улаатыыта буолар.

Бу телевидение, радио, Интернет баһылыыр кэмигэр, аныгы ааҕааччы тус бэйэтин эйгэтин байытынар, олоҕу, тулалыыр эйгэни сөпкө сыаналыыр, билэр сыалтан кинигэҕэ, төрөөбүт тылынан ааҕыыга интэриэһин сүтэрбэтэ хайҕаллаах суол буолар. Ону оскуолаҕа эрэ буолбакка, дьиэ кэргэҥҥэ эмиэ кинигэни оҕобут таптаан ааҕарыгар үөрэтэбит, кыһамньыбытын уурабыт.

Төрөөбүт тылынан ааҕыыга интэриэһи үөскэтэргэ туһанар ньымаларым:

- уруок кэмигэр пааранан уонна бөлөҕүнэн үлэни туһаныы. Пааранан үлэҕэ оҕолор уочаратынан ааҕаллар, бэйэ – бэйэлэрин бэрэбиэркэлииллэр. Бөлөҕүнэн үлэҕэ биир - икки оҕо уочаратынан ааҕар. Истээччилэр тугу өйдөөбүттэрин уруһуйдууллар эбэтэр күлүүс тыллары сурунан кэпсииргэ бэлэмнэнэллэр;

- аахпыт айымньыга маарыннатан уруhуйдаах остуоруйаны уонна кэпсээни айыы; учуутал көмөтүнэн остуоруйа сюжетын сайыннаран атын варианын толкуйдааһын;

- литературнай айымньы тиэкиһин уларытыы: оруолунан ааҕыы; хоһоонноохтук ааҕыы, тылынан ойуулааһын, уус-уран айымньыга, худуоһунньук хартыынатыгар, айымньынан ойуулар серияларыгар эбэтэр тус уопукка олоҕуран бэйэ тиэкиһин айыы.

- айымньыны ааҕан, ырытан баран инсценировка туруоруу, сахалыы мультиктары көрүү;

- саастарынан көрөн сөптөөх сахалыы кинигэлэри ааҕарга, уруокка туһанарга мунньуу;

- оҕо хаһыаттарын, сурунаалларын “Кэскили”, “Чуораанчыгы” суруйтарыы.

Кинигэ дьайыыта сүрдээх күүстээх. Онон оҕолорбут иллэҥ кэмнэригэр тугу, төһө ааҕалларын хонтуруоллуурбут наадалаах. Учуутал үлэтин биир сүрүн хайысхатынан төрөппүтү кытта үлэ буолар.

Төһө да учуутал үлэлэстэр, дьиэҕэ төрөппүт өттүттэн оҕо ааҕарын ирдээбэт, хонтуруоллаабат буоллахтарына, үлэ түмүгэ соччото суох буолар. Ону туоратар инниттэн үлэбэр төрөппүттэри, библиотекары кытта ситимнээхтик үлэлии сатыыбын. Дьиэлэригэр библиотека тэринэллэригэр, хайдах кинигэ атыылаһалларыгар, хаһыат, сурунаал суруталларыгар сүбэлиибин. Оҕону аахтарарга төһө кыалларынан элбэх сүбэ-ама биэрэбин, памяткалары түҥэтэбин. Библиотекары кытта көмөлөөн “Остуоруйа дойдутугар” виктаринаны, “Өркөн өй” күрэ5и ыытабыт.

 Ити курдук, оҕону төрөөбүт тылынан ааҕарга иитэн-такайан таһаарарыгар, учуутал үлэтэ олус элбэх ньымалаах, киэҥ хайысхалаах. Учуутал уонна тɵрɵппүт бииргэ оҕону кыра эрдэҕиттэн ааҕарга үɵрэттэхпитинэ, сахабыт тыла сүтүө-симэлийиэ суоҕа.