Конспект непосредственной образовательной деятельности по теме "Олчей удазыны"
план-конспект занятия (старшая, подготовительная группа) по теме

Бегзи Айзана Дмитриевна

Занятие проводится для детей старшей группы с учетом регионального компонента

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл olchey_udazyny_kicheel.docx27.97 КБ

Предварительный просмотр:

Муниципальное дошкольное образовательное учреждение д/с «Ромашка» с.Тоора-Хем

Конспект непосредственной образовательной деятельности

по познавательному развитию

в старшей группе

Тема: «Олчей удазыны»

Выполнила:

 воспитатель д/с «Ромашка»

Бегзи А.Д

Тоора-Хем 2017

Тема: «Олчей удазыны- аас кежиктин сулде демдээ».

Сорулгазы:

- Тыва улустун каасталгаларын, угулза-хээлерин, оларнын-биле сиилбип кылган эдилелдерни уругларга кысказы-биле таныштырар;

- Ада-ие огбелеривистин уттундуруп бар чыдар ёзу-чанчылдарын аныяк салгалга дамчыдары;

- Тыва улустун чаагай чанчылдарынга кижизидер.

Кичээлдин эге кезээ: (оожум тыва аялга дынналып турар).

Башкы: - Экии, уруглар. Мени Ф.И.О. Мен «Ромашка» аттыг садикте силер ышкаш чаптанчыг чаштарны кижизидип, ажылдап чоруур мен. Бо хун силерде аалдап чедип келдим. Ол кээрде куруг келбейн, силерге онза-солун кичээлди белеткеп база эртирер дээш чедип келдим, уруглар. Ынчангаш, богун кичээлде шуптунарга экини база кичээлде мээн-биле кады эки ажылдаарынарны кузедим.

(Оожум тыва аялга дынналып турар. ). Уругларны проектор дужунга тургузуп алгаш тайылбыр чугааны чорудар.

- Тыва кижи шаандан бээр аптара, ширээ, эзер-чуген, тон, идик, кыс улустун каасталгаларын болгаш оске-даа дериг-херекселдерни кылырда, янзы-буру тыва угулзаларны, хээлерни ажыглап, оон-биле аянныг чараш кылдыр каастап алыр чорааннар. (Чуруктарны коргузер).

- Чараш угулзалар таварыштыр тыва кижинин чараш чаны, сагып чоруур ужурлары, культуразы, шажын-чудулгези, сагыыр чанчылдары, эртирер езулалдары, идик хепти аянныг кылдыр кедери, улуг кижилерни хундулээри, чаш кижини чассыдары, ак сеткилдиг болуру, ажыл-ишке хандыкшыыры, огбелернин торээн дылын ыяк билири болгаш торээн чурттунун ёзулуг хамаатызы болуру коступ - тыва огбелеривистин  шаандан тура дамчыдып база сагып келген сагылга чуруму мында синникен..

- Моон алгаш коорге, тыва улустун угулзаларынын, каасталгаларынын кижизидикчи ужур-дузазы улуг болуп турары-дыр. Ынчангаш богун кичээлде чамдык тыва угулзаларнын ужур утказы-биле таныжып коор-дыр бис.

- Тыва угулзаларнын каас-коязында тыва кижинин чурттап чоруур чурттунун, унужунун, бойдузунун чаражы, чылдын дорт эргилдезинин оскерлиишкиннери, мал-маганнын им демдектери синникен.

Чижээ: (слайдыда угулзаларны коргузер), чалгынналчак азы шуурганналчак угулзалар суг-далай чалгыыннын шимчээшкиннерин оштап синирип коргускен.

Ынчангаш, богун силерге мен бо угулзаларнын чугле чангызы- биле таныштырар-дыр мен.

(Олчей удазынынын чуруу коступ кээр)

- Бо чараш угулзаны – олчей удазыны дээр.Тыва улустун тоогузунде олчей удазыны аас-кежиктин чаякчызы, чоннун сулде демдээ кылдыр хундулеп чораан. Олчей удазынынын дорт козенктери аал коданы, от чаякчызы. Кижинин хей адын база кут- сунезинин тудуп алган чоруур. Ынчангаш ону олчей удазыны дээр. Ырак чер баар кижилер ону эт-севинге каасталга кылдыр даарап алган азы чурааш, хойлап алган чоруур. Ону хойлап алырга уш катап адарга безин частырыптар дижир. Оон ынай олчей удазыны дээрге тонмес- батпас эт-хоренги, аас-кежик, ажы-толдун камгалакчызы демдек болуп турар.

- Олчей удазынын коорге, баскылажып алган аксы мунгаш бодуун козенектер кылдыр костур.. херек кырында ден-дески, шын хемчээлин ёзугаар шыйып алыры ындыг-ла белен эвес. Ону чуруурда, бугу талазы ден белеткеп алган шолунге эге точкандан эгелээш, 10 точканы дорт талазынга демдеглээш, квадраттар кылдыр тудуштур шыйыптар (чурукка топтуг коргузер).

Квадраттарга шиглеп, ден шыйыгларлыг олчей-удазынын хевирлеп алгаш, ортузунда артык шыйыгларын ап кааптар.

- Ынчангаш, чурууру силерге амдыызында нарын, берге болганнындан мен силерге белен олчей удазыннарын эккелдим, уруглар. Ынчалза-даа олар амдыызында он чок база каасталга чок болуп турар. Силер оларны  саазын ачызы-биле каастап, хевир киирер силер. Ажыл чортурунун мурнунда шупту бээр туруп алгаш салааларывыска ээлгир, чараш болзун дээш, мага- бодувус эрес болзун дээш сула шимчээшкиннерден кыла кааптаалынарам че, уруглар.

(Арбай-хоорнун ырызынга сула шимчээшкиннер).      

       Матпаадыр-паштанзын

       Бажы-Курлуг-мананзын

       Орта-Мерген-одагланзын

       Уваа-Шээжеӊ- уруктазын

       Биче-Мөөрей-бүүрек-баарак чизин, чээрген-чаарган чыгзын.

      Адыжыӊар көргүзүӊер, Арбай-Хоорлап ойнаалыӊар.

           ( Арбай-Хоор!) 4 раза

        Чеди чылын төрүвээн , черге хонар өшкүзүн

        Улуг-Эргек  догергеш , ужа-төжун салган.

        ( Арбай-Хоор!) 4 раза

        Чуп-чуп чудурук, Чупу-чупу чудурук.

  Ап адыш, бип-билек, кып-кыры, өп-өжүн, чап-чарын, кижиргенчиг колдуктар.

-  Ам шупту олуттарынче олурупкаш мени кичээнгейлиг дыннаар силер.

Силернин мурнунарда кыдырык узун саазыннар-биле хырба бар. Олларны шак мынчаар шуптузун чангыстап бир талазын хырбалааш дуруптер бис. Оларнын дузазы-биле олчей-удазыннарывыстын дорт козенээн кызыл оннер-биле, адаа биле кырын сарыг оннуг дуруп алган саазыннарывыс-биле каастаар бис.

(Квиллинг методиказы-биле ажыл чоруп турар, оожум аялга дынналып турар).

-  Эр-хейлер, уруглар. Кижи бурузу бодунун аас-кежиинин сулдези - олчей-удазынын чараш кылдыр кызып кылдынар. Ам олчей удазынынын дугайында тыва тоолду кысказы-биле сонуургап корээлинер.

(Ширма артынга).

- Шаанда улуг тайга иштинге ийи анчы аннап чораан чуве-дир. Анчыларнын аныяа тургаш:

- Ой. кырган-ачай, силер черле мерген адыгжы болгай сен. Мен ам-даа чедир аннап билбес-дир мен, чазыптар боор мен, ынчангаш сегиртип берейн,- дээрге кырган:

- Чаа,- деп чопшээрешкендир.

(хоглуг тыва аялгага анчылар самын коргуспушаан, аныяк анчы уне бээрге улуг анчы артында сиген ширбиил шимчеш дээрге адып-ла дужурген. Коргунчуг аялга дынналган соонда аныяк оол балыгладыпкан кирип кээр.)

Улуг анчы:

- Хаа, оршээзинде, канчап бардын, оглум. Кончуг бак мени, халактыын кыраан назынымда боо тудуп, хинчектиин, - дээш оолда-ла баар.

Аныяк анчы кезек чыткаш хорээнден чес-холадан кылган олчей-удазыны уштуп эккээр:

- Ой, ой, оршээзинде, дыка мунгарава, кырган-ачай. Хорээмге шыгжап чорааным олчей-удазыны мени камгалап каан-дыр бо.

Улуг анчы топтап коргеш:

- Шынап-ла, кужур оглум. Олчей-удазынын хойлап алырга кезээде камгалап чоруур аас-кежиктин сулдези дээр, бо-ла сени камгалаан-дыр, оглум, оршээзинде, - дээш ийи анчы кылаштап унуптерлер. (Кожеге хагдыннар).

Туннел сос.

Башкы:

- тоол солун болду бе,уруглар.

- Оолдун амы-тынын алган уран-чараш угулза-хээвистин адын чуу дээр болду, уруглар?

- олчей-удазыны дорт козенээ чуну чугаалап турар болду?

- кижиге хамаарылгазы кандыг болду?

- тыва чон угулза хээлерге кандыг кижизидилге, ужур дузаны демдеглеп чораан-дыр.

- бистер богун чунун дузазы-биле олчей-удазынын каастдывыс?

- чунун дугайында тоол кордувус?

Эр-хейлер, уруглар. Мээн-биле богун кады солун ажылдаанынарга улуу-биле четтирдим. Байырлыг.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Конспект непосредственной образовательной деятельности по развитию речи «Животные и их детёныши» Конспект непосредственной образовательной деятельности по развитию речи «Животные и их детёныши»

Конспект непосредственной образовательной деятельности по развитию речи«Животные и их детёныши»(для старшей, логопедической группы)...

Конспект непосредственной образовательной деятельности интегрированной направленности с использованием интерактивных технологий. Тема: "Тридесятое царство, обувное государство". Конспект непосредственной образовательной деятельности интегриров

Образовательная область: познание, коммуникация, художественное творчество. Виды деятельности: игровая, коммуникативная, познавательно-исследовательская, продуктивная. Цели:1....

Конспект непосредственно образовательной деятельности в средней группе Тема: «Не шути с огнем» (в рамках тематической недели «Береги себя») Конспект непосредственно образовательной деятельности в средней группе Тема: «Не шути с огнем» (в рамках т

Цель: создание условий для развития познавательной активности посредством составления алгоритма действий при  возникновении пожараЗадачи:ü  создать условия для расширения представлений...

Конспект непосредственно образовательной деятельности на тему:"Весёлые клубочки для скучающих котят" интегрированная организационная образовательная деятельность по образовательным областям "Творческая деятельность", "Художественно-эстетическое развитие"

Конспект предназначен для педагогов,работающих в среднем дошкольном возрасте по таким областям,как "Творческая деятельность", "Художественно-эстетическое развитие" на тему "Ве...

Конспект непосредственно образовательной деятельности по формированию элементарных математических представлений в старшей группе Тема непосредственно образовательной деятельности: «Космическое путешествие»

Возрастная группа: старшая группаФорма организации воспитанников: подгрупповая.Продолжительность непосредственно образовательной деятельности: 25 минут.Цель непосредственно образовательной деятельност...