конспект занятия по родной речи
план-конспект занятия (старшая группа)

Министерство республики Бурятии и науки

Муниципальное образование  Кижингинский район

МБДОУ Могсохонский детский сад «Наран»

Конспект занятия «Родная речь»

Воспитателя старшей группы «Элшэхэнүүд»

 Гатауллина Цындыма Бадмашидиевна

2024

у.Могсохон

Буряад хэлэнэй хэшээлэй конспект.

Ахалагша   бүлгэм.

Темэ: «Оньhон  үгэнүүдэй орон  аяншалга»

Гол зорилго: Оньhон үгэнүүдтэй танилсалгая үргэжэлүүлхэ.                                                                                                                                                                                                                  

Зорилго:

 - оньhон үгэнүүдэй удхыень зубөөр ойлгуулжа hургаха;

- антонимонуудые тааруулжа hургаха;

- үхибүүдэй хэлэ хүгжөөхэ.

Хэрэглэхэ зүйлнүүд: мнемотаблицануул, (сюрпризный момент)-ханза, хүгжэм, туулмаг соо элдэб зэмсэгүүд.

Образовательные области: познавательная, художественно-эстетическая, развитие речи.

hуралсалай үйлын ябаса.

Хүмүүжүүлэгшэ: - Амар мэндэ үхибүүд! Намайе анхаралтайгаар шагнагты даа:

«Ажал хэhэн хүн хододоо садхалан,

Ажал хээгүй хүн хододоо үлэн».

Энэ хэлэгдэhэн үгэнүүдые шагнажа,   юун гэжэ ойлгобобто?

Үхибүүд: - (харюу)

Хүмүүжүүлэгшэ: Энэ оньhон үгэ, ямар юумэн тухай хэлэгдэнэ гээшэб, хөөрэлдэе. Садхалан байхын тула ажал хэхэ хэрэгтэй, ажал хээгүй hаа үлэн хооhон байха, гэжэ ойлгонобди. Тиимэhээ гэдэhээ үлдэжэ үлэн хооhон ябахагүйн тула ажал хэжэ мүнгэ оложо садхалан байха болоно.

Хүмүүжүүлэгшэ:

«Ажал хэhэн хүн хододоо садхалан,

Ажал хээгүй хүн хододоо үлэн».

Энэ үгэнүүд ямар үгэнүүд болоно бэ?

Үхибүүд: оньhон үгэ.

(телефоноор СМС ерэнэ, тайлааад, уншана)

- Үхибүүд, мүнөө маанадта жэгтэй hонин СМС ерээ. Хараял даа хэнhээ ерээ гээшэб?(бэшэгээ тайлана)

« Сайн байна, үхибүүд! Би Үбгэн Фольклор гэжэ нэрэтэйб. Намда туhалыт, оньhон үгэнүүдэй орондо аюул болоод байна. Муу эльбэшэн бүхы оньhон үгэнүүдые энэ хайрсаг соо хаажархиба. Таанад зүрхэтэйт, ухаатайт,  намда туhалжа шадахат, түлхюурыень оложо үгэхытнай гуйнаб». Хундэлжэ бэшэгшэ- хандагша: Үбгэн Фольклор.

Хүмүүжүүлэгшэ:

 1.Хэн бэшэг бэшээб? (харюу)

     2. Юун тухай бэшэг соо хэлэгдэнэб?

    3. Энэ орондо юун болооб?

Зай,  үхибүүд туhалхамнайгү Үбгэн- Фольклорто? Оньhон үгэнүүдые хайрсаг сооhоонь гаргахамнайгү?

Yхибүүд: туhалая.

Хүмүүжүүлэгшэ: - Аяншалгада гарахын урда hайнаар бэеэ бэлдэе, ухаатай үгэнүүдые анхаралтайгаар шагнаха, юушье алдангүй хараха, бэе бэеэ  хүлеэн хэлэхэ. Оньhон үгэ гээшэмнай юун болоноб? Хэн намда хэлэхэб?

Yхибүүд: Оньhон үгэ гээшэ ухаа зааhан богонихон мэдүүлэлнүүд.

Хүмүүжүүлэгшэ: Юундэ hурганаб оньhон үгэнүүд?

Yхибүүд: Зүрхэтэй, эб найрамдал, ажалша, үнэн сэхэ, эбтэй байха  гэhэн.

Хүмүүжүүлэгшэ: Эдэ үгэнүүдые  хэн зохёогоо гээшэб?

Yхибүүд: Арад зон зохёогоо.

Хүмүүжүүлэгшэ: Тон зуб, олон тоото оньhон үгэнүүдые манай буряад зон зохёогоо гээшэ.

- Зай, мүнөө наадая даа, оньhон  үгэнүүд hайншье муушье удхатай байдаг. Би мүнөө таанадта богонихон үгэнүүдые хэлэхэдэм, таанад саашань харша үгэнүүдые хэлэхэт.

1. Yнэн сэхэ- худал

2. Ажалша- залхуу

3. Жаргал,баяр- гашуудал

4. Гэртэхин- ури хуугэд

Хүмүүжүүлэгшэ: Бэрхэнүүдтэ даа. Мүнөө аяншалгадаа гарая даа. Түрүүшын харгы – горхохон. Горхо гарахын тула хүүргэ бодхоохо хэрэгтэй.

1. Хабтагай табихын тула нэгэ оньhон үгэ хэлэхэ.(ухибууд хэлэнэ)
2. Хоёрдохи даабари: энэ конвертэ соо оньhон үгэнүүд байна, минии хэлэхэдэ, таанад үргэлжэлүүлхэт: (мнемотаблицы)

А- узэг эрдэмэй дээжэ,

Аяга сай эдеэнэй дээжэ.

Эрхые hуранхаар,

Бэрхые hураhан дээрэ

Биб гэhэн гансаараа

Бидэ гэhэн  олоороо.

 Эжын угэ – эм

Эсэгын угэ – дом.

Эхэ эсэгэ – хоёр

Hара наран – хоёр

Эрдэм бэлиг- эрхим баян

Эд зөөри – адаг баян

Ургасын ехэ- ажалhаа

Ухаанай ехэ- hургуулиhаа

Физминутка

- Зай, мунөө бидэ үшөө  олон оньhон үгэ мэдэхэ болообди. Хэн эгээ олон оньhон үгэнүүдые  бэрхээр мэдэнэб гэжэ элирүүлэе.

3 даабари: - Энэмнай хүхюутэй наадан.  

Дүхэриглэн наадая. Түрүүн тоолуур тоолоод ударигдашые олохобди. Хүгжэм доро үхибүүд дэбхэрэлдэн ябана, ударигдаша дүхэригэй дунда нүгөө тээшээ ябана, хүгжэмэй болиходо ударигдаша хэнэй хажууда байнаб тэрэ үхибүүн мэшээг сооhоо зэмсэгүүдые гаргаад тааруулжа оньhон үгэ хэлэхэ. Наада 2 дахин наадана.

• Долоо дахин хэмжээд, нэгэ дахин отоло.(шугам)
• Зуун түхэригтэй байнхаар, зуун нүхэртэй байhан дээрэ.(100 түхэриг)
• Гуурhаар бэшэhэниие, hүхөөр таhалхагүйш (ручка)
• Өөрын модонhоо алим холо унадаггүй (алим)
• Хэбтэhэн шулуун доогуур, уhан урдадаггүй. (шулуун)

Хүмүүжүүлэгшэ:  Yхибүүд бидэ шэдитэ  түлхюурээ олобобди, хайрсагаа тайлажа оньhон үгэнүүдээ сүлөөдэ гаргабабди. Хэлэгты даа, нэн түрүүн эхиндэ ямар оньhон үгэ тухай хөөрэлдөөбди? (харюунууд). Энэ хэшээлдэ таарана гү? (харюу).

Ямар ажал хэжэ Үбгэн Фольклоорто туhалба гээшэбди?(харюу).

Булта бэрхээр хүдэлөөт, хүндэ туhалжа ажал хээгүй hаа, садхалан ябахагүй гэжэ ойлгобобди.