Тывызыктар
занимательные факты по чтению (2 класс)

Тывызыым –

Дытта.

Тоолум –

Дошта. (дииң, балык)

Кончуг семдер

Хоюг дүккүр

Күжур семдер

Күзүн сүткүр (сарлык)

Дѳрт алышкы

Дѳрт чүзүн

(чылдың дѳрт үези: кыш, час, чай, күс)

Аътка дѳмей чаңныг,

Аъттан бедик сынныг. (буур)

Аргада ак баштыг ашак олур

(кырында харлыг тѳжек)

Тии чок торгум,

Дизии чок чинчим (дээр,сылдыстар)

Аптарам ишти

Ак кажыктарлыг (диш)

Самдар эвес хирезинде.

Чамашкызы кѳвей. (шокар инек)

Курт эвес ужар,

Куш – эвес чалгынныг. (ховаган)

Алза-чизе-даа,

Аалынчы чанмас (ѳрт)

Бирде сен бар,

Бирде мен баайн. (буттар)

Кадын кыстың

Караа чараш. (моортай)

Арыг ишти долу аскан эът

(кызыл-кат)

Дендии күштүг,

Девиденчиг үннүг. (диңмирээшкин)

Дег-дег дээрге дээшпес,

Дегбе-дегбе дээрге дегжир

(эриннер)

Шуглак чок удуур,

Суг чок чунар. (моортай)

Дошка дег боттуг

Буга дег мыйыстыг (доос-кара)

Ак ширтек хову шыпты. (хар)

Бирде сен бар,

Бирде мен баайн. (буттар)

Ада тѳѳгүзү - алдын,

Ие тѳѳгүзү – мѳңгүн.

Эки аъдың чаа мунма,

Эки эжиң бактава.

Ээремниң дүвү ырак,

Эртемниң дѳзү ырак.

Эртинени черден казар,

Эртемнерни номдан тывар.

Дыт – чѳвүрээлиг,

Сѳс – чѳрүлдээлиг.

Ак чем хоолулуг,

Ава сѳзү үнелиг.

Чадаг чорба, аъттыг чор,

Чааскаан чорба, эштиг чор.

Иелиг кыс шевер,

Адалыг оол томаанныг.

Ыштыг-даа бол ѳѳ эки,

Ырак-даа бол эжи эки.

Адалыг оол томаанныг,

Иелиг кыс шевер.

Эки кижээ эш хѳй,

Эки аътка ээ хѳй.

Эртем чокта,

Эртене база дүн.

Сеткилге ак херек,

Ажылга шынар херек.

Эки эжиң утпайн чор.

Эки аъдың кагбайн чор.

Демниг сааскан,

Теве тудуп чиир.

Үжүк билбес кижи,

Үнү чоктан дора.

Тараадан халбактанган – тодуг,

Малдан халбактанган – каас.

Кылык ѳжер,

Кызымак тиилээр.

Далашкан күске

сүтке дүжер.