Грамотаға өйрәтеү. [ң ]өнө. ң хәрефе. Дәрес өлгөһө
план-конспект урока по чтению (1 класс)

Уҡытыусы эшмәкәрлеге

Уҡыусы эшмәкәрлеге

1. Психологик комфорт булдырыу

1. Сәләмләү.

Бик матур ял иттек,

Дәрес башлайбыҙ хәҙер.

Һәр кемебеҙ матур итеп

Яуап бирергә әҙер.

-Әйҙәгеҙ, йәйге таң атыуын күҙ алдына килтерәйек.Офоҡҡа күҙ һалайыҡ. Ана, бейек тау артынан ҡояш сығып килә. Тирә –яҡ нурға сума. Ниндәй матур иртә!

Уға арнап шиғыр һөйләйек.

Тағы ла бер матур көн тыуғанга Ер-әсәбеҙгә рәхмәт әйтәйек, баш эйәйек. Барыбыҙға ла һаулыҡ, уңыш теләйек.

1. Дәресте сәләмләүҙән башлайҙар

(1-се слайд)

Тәҙрә аша офоҡҡа ҡарау. Тәбиғәт матурлығына һоҡланыу, уҡытыусы артынан шиғыр юлдарын ҡабатлау:

Һау кешегә таң да атты,

Йылмайып ҡояш ҡалҡты,

Ер-әсәбеҙҙе сәләмләп,

Көләс нурҙарын һипте. (2-се слайд)

Балалар бер-береһенә ҡарап йылмаялар, һаулыҡ, уңыш теләйҙәр.

II.Уңыш ситуацияһын ойоштороу

Нн хәрефен иҫкә төшөрөү.

• Һеҙ үткән дәрестә ниндәй өйрәндегеҙ? Был хәреф тураһында нимә беләһегеҙ?

Төркөмдә эш: һүҙҙәр уйлатыу.

-[н ] өнө булған һүҙҙәрҙе ошондай тәртипкә уйлағыҙ:

1-се төркөм-кеше исемдәре,

2-се төркөм-хайуан ҡушаматтары,

3-сө төркөм-йылға,район исемдәре.

Һығымта.

-Был һүҙҙәр нисек яҙыла?

-Афарин, балалар!Был ҡағиҙәне яҡшы үҙләштергәнһегеҙ.Бөгөн дәрестә ошондай һүҙҙәр осорар,иғтибарлы булығыҙ.

-Үткән дәрестә танышҡан хәрефте (Нн) иҫкә төшөрөү, уға характеристика биреү.

Төркөмдә эшләргә,башҡаларҙы тыңларға,үҙ фекерең менән уртаҡлашырға өйрәнеү.

Һығымта.

-Кеше исемдәре,хайуан ҡушаматтары,ер-һыу атамалары,ауыл һәм ҡала исемдәре ҙур хәреф менән яҙыла.

III.Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыу

1. Динә Талхинаның шиғырын уҡыу.

Таңһылыу тигәндәр.

Таңда тыуғанға.

Миңлегөл тигәндәр,

Миңле булғанға.

• Ниндәй ҡыҙ исемдәре ишеттегеҙ?
• Ни өсөн Таңһылыу тигәндәр?
• Таң ул тәүлектең ниндәй ваҡыты?

• Ә ни өсөн Миңлегөл тигәндәр?

• Нимә була ул миң? Кемдең миңдәре бар?

• Тимәк, миң- тәндәге тыумыштан булған тап, төйөрсөк.Башҡорт телендә матур исемдәребеҙ күп, уларҙы хәтерегеҙҙә ҡалдырығыҙ.

2). Һүҙҙең өн моделен төҙөү.

- Ә хәҙер, таң, миң һүҙҙәренең

        өн моделен төҙөйөк.

• Әйҙәгеҙ,таң, миң һүҙҙәрендәге һуңғы өндө оҙағыраҡ әйтеп ҡарайыҡ.
• Һүҙҙең аҙағында ниндәй өн ишетелә?
• -Был өндөң хәреф тамғаһы менән танышбыҙмы?

-Бөгөн дәрескә ниндәй маҡсат ҡуйырбыҙ?

Ял минуты.

Уҡытыусының уҡыуын иғтибарлы тыңлау һәм ҡабатлап әйтергә өйрәнеү.

(3-сө слайд)

• Таңһылыу, Миңлегөл

-Таңда тыуғанға.

- Ҡояш сығыр алдынан яҡтыра башлаған ваҡыт. ( 4-се слайд)

-Миңле булғанға. (балалар миң һүҙенең мәғәнәһен аңлатып ҡарай)

(5-се слайд)

Һүҙҙең һәр өнөн дөрөҫ ишетә белеү һәм уны график һыҙма рәүешендә күрһәтеү.

• Таң-ң-ң-ң, миң-ң-ң-ң.

• [ ң ] өнө ишетелә.

• юҡ.

Һығымта:

• Бөгөн беҙ [ ң ]өнөнөң тамғаһы менән танышырбыҙ, уға тулы характеристика бирербеҙ, уның менән һүҙҙәр уҡырға, яҙырға өйрәнербеҙ.

IV.Уҡыу мәсьәләһен хәл итеү

1. [ң ]хәрефе менән танышыу.

А) Һүҙҙәр уйлатыу.

- Әйҙәгеҙ, ошо өнгә башланған һүҙҙәр уйлайыҡ.

- Башҡорт телендә ң хәрефенә башланған һүҙҙәр бармы?

• Һүҙ уртаһында, аҙағында килгән һүҙҙәр уйлағыҙ.

Б) [ң ]өнөнә характеристика биреү.

- Миң-ң-ң-ң.

-Һүҙ аҙағында ниндәй өн ишетәбеҙ?

• - [ң ]өнө тартынҡымы, һуҙынҡымы?
• Тартынҡы өн булыуын иҫбатлағыҙ.

• Ул яңғыраумы, һаңғыраумы?

• Нимә ишеттек, шаумы тауышмы?

• Ә хәҙер өң, моң һүҙҙәрен алмашлап әйтеп ҡарағыҙ. Айырмаһы нимәлә?

Һығымта:

В). Кассанан ң хәрефен табыу.

- Ә уның ҙәры буламы икән? Ни өсөн?

- Ул ниндәй хәрефкә оҡшаған?

          Г). ң хәрефен баҫмалап һәм курсив менән яҙып өйрәнеү.

Ял минуты.

(Уҡытыусы музыка ҡуя)

(Ҡурай моңо  яңғырай)

• Балалар, беҙ нимә ишетәбеҙ?
• Ә нимә ул ҡурай?

•  [ң ]өнө менән башланған һүҙҙәр уйлап ҡарайҙар.

• юҡ.

Һығымта:

Башҡорт телендә ң хәрефе һүҙ башында килмәй.

• ң хәрефе һүҙ уртаһында һәм аҙағында килгән һүҙҙәр йыялар.

            ( 6-9-сы слайдтар)

• [ң ]өнөн

• Тартынҡы.

• Өндө әйткәндә үпкәнән сыҡҡан һауа ҡаршылыҡҡа осрай һәм танау аша сыға.

• яңғырау тартынҡы.

• тауыш ишеттек.

• Тимәк, [ң] яңғырау тартынҡы.

• Өң һүҙендә [ң ]өнө нәҙек, ә моң һүҙендә ҡалын әйтелә.

Һығымта: [ң ]өнө башҡорт теленә генә хас өндәрҙең береһе. Ул яңғырау тартынҡы, һүҙҙә ҡалын йәки нәҙек булыуы мөмкин.

• Кассанан табып күрһәтәләр.
• ң хәрефенең ҙуры булмай, сөнки ул һүҙ башында яҙылмай.
• Ул н хәрефенә оҡшаған, тик уның элмәге бар.

• ҡурай моңо.
• башҡорт халҡының музыка ҡоралы.  (10-сы слайд)

V.Ғәмәли эштәр.

2. Дәреслек буйынса эш.

А) һүҙҙәр уҡыу

Б) Һөйләмдәр уҡыу.

В) Ҡурай һәм ҡумыҙ тураһында әңгәмә ҡороу.Ҡумыҙ тураһында мәғлүмәт биреү.

Башҡорт халҡының  күренекле ҡурайсы ҡумыҙсылары менән танышыу.

Йомабай Иҫәнбаев, Ғата Сөләймәнов, Ишмулла Дилмөхәмәтов, Азат Айытҡолов, Роберт Юлдашев халҡыбыҙҙың далыҡлы ҡурайсылары, ә Роберт Заһретдинов менән Миңлеғәфүр Зәйнетдинов- оҫта ҡумыҙсылары.Беҙ улар менән ғорурланабыҙ. Улар һымаҡ ҡурайҙа, ҡумыҙҙа уйнарға өйрәнегеҙ.

Башҡорт музыка ҡоралдары тураһында белемдәрен тәрәнәйтәләр, ҡурайсылар һәм ҡумыҙсылар менән танышалар.

Интерактив таҡтала һүрәттәре һәм исем фамилиялары.

         (11-14-се слайдтар).

VI. Рефлексив анализ. Баһалау.

Бөгөн беҙ дәрестә нимәләр эшләнек?

Нимә белдек?

Дәрес һеҙгә оҡшанымы?

Балаларҙың яуаптарын тыңлау.