4 нче сыйныф өчен эш программасы
календарно-тематическое планирование на тему

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫН ҮЗЛӘШТЕРҮНЕҢ  ГОМУМИ, ШӘХСИ, МЕТАПРЕДМЕТЛЫ НӘТИҖӘЛӘРЕ

           Төп гомуми белем бирү баскычында татар теленә өйрәтүнең  программада күрсәтелгән күләмдә гомуми нәтиҗәләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:

- укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру;

- коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә арашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан,  сөйләм этикеты үрнәкләреннән  файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу;

- “Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре

Төп гомуми белем бирү баскычын төгәлләгәндә,укучының үзенә һәм үзенең әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, тормыштагы яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:

- шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

- әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;

- әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;

- “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек” төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”, “кеше кадерен белү” кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре

Төп белем бирү баскычында татар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак,  укучыларның фикер йөртү,  интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив) формалаштыруга хезмәт итә.

Укучыларда мәгълүмати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә-график рәсемнәр, хәрәкәтле  яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә; укучыларда, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана алу күнекмәләре формалаша

Бирелгән программа буенча укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр

            Укучы белергә тиеш:

1. Әсәрне сүзләрне дөрес итеп әйтеп, кычкырып һәм эчтән укый белү;
2. Әсәрнең мәгънәви кисәкләре арасындагы бәйләнешне ачыклау, төп фикерне билгеләү һәм аны үз сүзләрең белән әйтеп бирү;
3. Төрле авторларның 6-8 шигырен яттан сөйләү;
4. Кыска күләмле әсәрләрнең эчтәлеген сөйләү;
5. Тылсымлы һәм хайваннар турындагы әкиятләрне, мәсәлләрне аера белу;
6. Әсәрдәге төп геройны характерлау, төрле әсәр геройларына чагыштырма характеристика;
7. Укылган әсәрдән чагыштыру, җанландыру, контрастны таба белү;

8. Сүзлекләрдән файдалану, тематик сүзлекләр төзү;
9. Аерым бер элементы буенча китапта ориентлашырга ойрәтү ( авторы , исеме, “Эчтәлек” бите, иллюстрацияләр)
10. Фольклор жрын аеру: хайваннар турындагы. Тылсымлы әкиятләрне өйрәнү, мәсәл, хикәя турында күзаллау,  халык иҗаты әсәрләре һәм автор әсәрләрен төркемли белү.

                     Укучы түбәндәгеләрне белергә тиеш:

• 4-5 татар, рус, чит ил классигынын исемен, аларның әсәрләрен;
• 4-5 хәзерге заман язучысы яки шагыйренең исемен, алар язган рубрикаларны;
• Үзенә иң ошаган авторның берничә әсәрен.

      Алынган белемнәрне көндәлек тормышта куллану

• китапның, төрле элементларнына карап, эчтәлеген билгеләү;
• мөстәкыйль рәвештә уку өчен китап сайлау;
• укылган әсәр геройларын тасвирлап сөйләү;
• сүзлекләрдән кирәкле мәгълүматны табу.

                   Әдәби укудан  гомуми  башлангыч  белем  бирү баскычында  укучыларның  белем дәрәҗәсенә  таләпләр:

- татар әдәбияты хакында гомуми мәгълүматый күзаллау булырга;

- өйрәнелгән әсәрнең исемен, төп эчтәлеген һәм авторын белергә, ана карата  үз  мөнөсәбәте формалашырга;

- әсәрнең   геройларын,  аларның  эш  - гамәлләрен, холык - фигылен, хис - кичерешләр дөньясын бәяли;

- текстньң сюжетын ачыклый, темасын, идеясен, автор фикерен  билгели  алырга;  

- автор һәм хикәяләүче, шагыйрь һәм  лирик  герой, тезмә һәм чәчмә сөйләм,  фольклор  һәм әдәби  жанрлар хакында күзаллый белергә;

- әдәби әсәргә һәм иҗат эшенә хас сыйфатларны һәм үзенчәлекләрне аңларга;

- әдәби  тел  һәм сурәтләү  тудыру   чаралары     хакында   башлангыч күзаллау бирелергә тиеш.        

                Әдәби укудан  гомуми башлангыч белем бирү  баскычында формалаштырылырга тиешле күнекмәләр:

- аңлы  дөрес һәм сәнгатьле уку күнекмәсе  булдырып, бер минут эчендә кычкырып 75-80 сүзле,  күңелдән 80 - 95 сүзле  текстны  йөгерек укый белергә;

- тәкъдим ителгән текстка сораулар куярга;

- 1,5 биттән  артык булмаган текстның эчтәлеген сөйләргә һәм кабатлап язарга;

- текстны мәгънәви  бүлекләргә бүлә  һәм гади план, аннотация  төзи  алырга;

- изложение,  диктант яза алырга;

- автор текстына нигезләнгән уртача монологик сөйләм әзерли һәм әсәр геройларын, вакыйгаларын бәяли белергә;

- программада ятлау  өчен тәкъдим ителгән әсәрләрнең кимендә сигезен хәтердә калдырырга,

- бирелгән темага телдән яки язмача текст әзерли алырга;

- халык авыз ижаты әсәрләреннән мәкаль, әйтем, табышмак, әкиятләрдән мисаллар китерә белергә;

- әдәби жанрларны һәм халык авыз иҗаты жанрларын аера алырга;

- текстта махсус тел-сурәтләү чараларын: эпитет, чагыштыру, сынладыруны, шигырьдә рифманы табарга, аңлатырга.

УКЫТУ  КУРСЫНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ

     Халык авыз иҗаты.

     Мифлар турында гомуми күзаллау булдыру. 

     Борынгы халыкларның тормышы, кеше һәм табигать арасындагы мөнәсәбәт. Тормыш агачы. Тотем хайван һәм үсемлекләр, кешеләрнең аларга карашы, борынгы традицияләрнең сакланышы.

        Тылсымлы әкиятләр.

      Дөнья турында борынгы күзаллаулар чагылышы. Тылсымлы әкият герое. Тылсым  дөньясы. Тылсымлы предметлар, сихри саннар, сүзләр, тылсымлы булышчылар, тылсымлы әкият законнары: әкият герое өеннән чыгып китә. Максатка ирешү юлы (тылсым  дөньясы, карурманнар аша үтүче юл, сынаулар, тылсымлы булышчы ярдәме, җиңү шатлыгы.) Халык әкиятләренең  мифлар, легендаларда чагылышы.

     Риваять һәм легендалар.

     Риваять һәм легендаларда сөйләнгән геройлар, аларның кичерешләре. Тарихи бәйләнеш. Төрле атамалар. Аларның килеп чыгышы.Риваять һәм легендаларда бирелгән вакыйгаларның әкиятләрдә чагылышы.

     Автор әкиятләре.

     Автор әкиятләренең  халык әкиятлре белән охшашлыгы (жанр һәм  сюжет). Халык әкиятлрендәге тылсым юлы белән җиңүләр, автор әкиятләрендә акыл белән эш итеп уңышка ирешү, ярату һәм яратыла белүнең көче.

    Фольклор жанрының тормышта, хәзерге вакытта яшәеше.

     Халык традицияләре һәм бәйрәмнәре. Символик төшенчәләр. Гимннар (Татарстан гимны). Халык һәм автор әкиятләре.

     Хикәя. Хикәя жанры турнда күзаллау формалаштыруны дәвам итү. Хикәя геройлары, аларның портреты һәм характер үзенчәлекләренең башкарган гамәлләре аша чагылышы. Авторның үз героена мөнәсәбәте. Геройларга чагыштырмача характеристика. Герой яшәгән тирәлек, пейзаж.Хикәядәге чынбарлык чагылышы. Әдәби тел берәмлекләре.

     Әкият һәм хикәя жанрының үзгәлеге турында күзаллау формалаштыру.

     Әкият һәм хикәя жанрларының композиция үзенчәлеген (күзәтүләр аша) аңлату. Укучы-тыңлауга табигый көчләрнең серен, әкият геройларының серле тормыш агышын күрсәтү, хикәя геройлары-ның характерларында тормыштан алынган вакыйгаларны чагылдырып сөйләү.

     Шигърият. Кеше һәм табигать бергәлеге. Дөньяны шагыйрь күзлегеннән чыгып күзаллау. Әйләнә-тирә дөнья матурлыгын шагыйрь өчен илһам чишмәсе булуын инандыру. Шагыйрьдә чагыштыру, сынландыру, эпитет. Автор әсәрләрендә һәм  халык авыз иҗатында охшашлык. Чагыштыру, контраст, җанландыру кебек гади әдәби алымнарны таба белү. Җанлы сөйләмнең мөһим чараларын үзләштерү күнегүләре:темп,тавыш көче, тон, сөйләм мелодикасы (тавышны күтәрү ,түбәнәйтү).

     Әсәр авторлары турында.

Шагыйрь, язучы, рәссамның биографиясе.

а) әсәрдә авторлар кичереше;         ә) автор күзәтүләренең чагылыш;

б) хәзерге заман авторлары белән очрашу, балаларның авторга сораулары, җаваплар.

      Библиографик культура формалаштыру.

         Эчтәлек бите белән танышу, аңа карап, кирәкле әсәрне китаптан таба белү, кече яштәге мәктәп баласының дәреслектән тыш эчтәлген оештыру: өй, мәктәп китапханәләреннән файдалану. Фән буенча сүзлек, белешмә әдәбият, вакытлы матбугат белән эшләү. Балалар китабы белән эшләү. Китапның төп өч элементын аеру: китап тышлыгы, китап төпсәсе, битләре. Китапны саклап тоту күнекмәләре булдыру. Төрле җыентыклар төзергә өйрәнү.

       Уку, сөйләү, тыңлау күнекмәләре формалаштыру.

        Сәнгатьле уку күнекмәләре формалаштыру ( интонация, тон, темп саклап кычкырып уку). Автор бирергә теләгән картинаны күзал-лау. Эчтән укый белергә күнектерү. Чылбыр рәвешендә укыганда, үз урыныңны белеп, чират буенча уку. Укылган әсәргә анализ ясау. Уку техникасын үстерү.

 КАЛЕНДАРЬ - ТЕМАТИК ПЛАНЛАШТЫРУ

Кушымта

Арадаш аттестация өчен тест биремнәренең үрнәк варианты

Әдәби уку фәненнән 4 нче сыйныфта тест формасындагы эш төре сайланды.

Белем һәм күнекмәләрне тикшерү өчен биремнәрне башкаруга 45 мин вакыт бирелә. Тәкъдим ителгән эш 3 өлештән тора. Гомуми белем бирү дәүләт стандартына туры килә. Беренче һәм икенче өлеш 9 биремне үз эченә ала (А1-А9) , укучылар алар арасыннан дөрес дип уйлаган җавапны сайлап алырга тиеш. Икенче өлештә В1-В3 биремнәренә җавапны мөстәкыйль рәвештә формалаштыру һәм язып кую рәвешендә башкарыла. Өченче өлештә укучы хикәя язарга тиеш. Бу тест биремнәре укучыларның 4 сыйныфта үткән темаларны үзләштереп алган белем күнекмәләрне тикшерүгә нигезләнә.

А1   “Атказанган сандугач” шигырен кем язган?

1) Роберт Миңуллин       2) Разил Вәлиев         3) Равил Фәйзуллин

А2   Кайсы әсәрдә абага чәчәген ашагач, күренми торган буласың, диелә?

1) “Абага”       2) “Рөстәм маҗаралары”      3) “Бүген төнлә күккә кара”

А3   К. Насыйриның “Каз итен. Коймакка төреп, каймакка манып ашау” әсәрендә малай нинди?

1) хәйләкәр                 2) тапкыр                    3) комсыз

А4   Әкият фантастикасы һәм тормыш чынбарлыгы берләштереп бирелгән әсәр ничек атала ?

1) әкиятләр                 2) хикәятләр              3) легендалар

А5   Резеда Вәлиеваныкы булмаган әсәрне тап.

1) “Бөтен дөнья ак кына”         2) “Яз галәмәтләре”       3) “Онытма”

А6   Илдус Гыйләҗевның “Охшашлык” шигырендә кемнәр охшашлыгы турында сөйләнелә?

1) шагыйрь               2) язучы               3) төзүче

А7   Ләбибә Ихсанованың әсәре ничек дип атала?

1) “Бүген төнлә күккә кара”              2) “Шомырт чәчәкләре ак кына”               3) “Аккош”

А8   Мөҗәһитнең “Кемнең сайрыйсы килми?” шигырендә ничә герой катнаша?

а) Бер                 б) Ике                      в) Өч

А 9   “Урман күле” картинасын кем язган?

А) Рушан Шәмсетдинов       б) Мәхмүт Усманов      в) Иван Шишкин

В1 Халык авыз иҗаты әсәрләренең нинди төрләрен беләсең?

В2 Кар турында нинди мәкальләр беләсең?

В3 Нәрсә ул табышмак? Нинди табышмаклар беләсең?

С 1 “Казан” исеме кайдан килеп чыккан? Риваятьләргә таянып, укылган әсәрләрне искә төшереп җавап яз.

Бәяләү нормалары

А өлешенең дөрес сайланган җаваплары 1 балл белән бәяләнә. В өлешенең биремнәре өчен 3 әр балл билгеләнелә.

С 1 өлешенә 5 балл билгеләнә.  Барысы – 23 балл (100%)

90-100 %  эш өчен “5” билгесе                      

80-90%  эш өчен “4” билгесе  

50-80% - “3” билгесе

0-50% - “2” билгесе куела.

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫН ҮЗЛӘШТЕРҮНЕҢ ШӘХСИ, МЕТАПРЕДМЕТЛЫ ҺӘМ ПРЕДМЕТЛЫ НӘТИҖӘЛӘРЕ

Шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

       Шәхескә кагылышлы гамәлләр баланың тормыш кыйммәтләрен, әхлакый һәм мораль нормаларны аңлавын һәм кабул итүенә, гамәлләрне кабул ителгән тәртип нормалары белән бергә чагыштыруына, аның әйләнә-тирәсендәге барлык нәрсәгә шәхси карашы формалашуына, шәхесара мөнәсәбәтләрдә ориентлаша белүенә юнәлтелгән.

       Уку эшчәнлегендә шәхескә кагылышлыгамәлләрнең 3 төрен аерып күрсәтергә мөмкин:

       а) шәхси, һөнәри һәм тормышта үзбилгеләнү (үз илең, халкың һәм тарихың белән горурлану хисләре формалаштыру, һөнәрләр дөньясы белән танышу, җәмәгать учреждениеләрендә үз-үзеңне тотуның әхлакый кагыйдәләрен үзләштерү,аңлы рәвештә рефлексив үзбәя формалаштыру);

       б) мәгънә барлыкка китерү- уку эшчәнлеге һәм аның мотивлары арасында элемтә урнаштыру, ягъни укучы үз-үзенә: ”Минем өчен укуның нинди мәгънәсе һәм әһәмияте бар?”- дигән сорау куя һәм аңа җавап таба;

       в) кыйммәти-әхлакый юнәлгәнлек- күптөрле мәдәният, милләт, дин шартларында дөньяны бербөтен итеп кабул итү,толерантлыкны үстерү, әдәби мәдәният нигезендә матурлыкны күрә белү һәм эстетик хисләр формалаштыру;

      г) үз мөмкинлекләреңне чамалау, үзеңне читтән күрү. үз мөмкинлекләреңне чамалау, үзеңне читтән күрү.

Регулятив универсаль уку гамәлләре

        Регулятив гамәлләр план буенча эшләргә юнәлеш бирә,эшчәнлекне  оештыру мөмкинлеге бирә, танып-белү процессы белән идарә итәргә булыша.Башлангыч классларда түбәндәге регулятив гамәлләрне аерып күрсәтергә мөмкин:

       а) уку максаты кую (максатка ирешүдә үҗәтлек, авырлыкны җиңүгә әзер булу,авырлыкларны чишү ысулларын эзләүгә ихтыяҗ формалаштыру);

       б) планлаштыру (план төзү һәм гамәлләр тәртибен ачыклау);

       в) фаразлау (ирешеләчәк нәтиҗәне алдан күрү);

       г) тикшерү (проблеманы чишүдә берничә вариант табу,аларны кулланып карау,нәтиҗәләрне тәкъдим итү, гипотезалар чыгару);

       д) коррекцияләү (үрнәк эштән читкә тайпылышлар булган очракта башкарылган эшкә,планга һәм эш ысулларына  тиешле өстәмәләр, төзәтмәләр, үзгәрешләр кертү);

       е) бәяләү (үтәлгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, уңышлылыгына бәя бирү);

       ж) үз-үзеңне көйләү (үзрегуляция) (кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу);   

      з)  укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү;

Танып-белү универсаль уку гамәлләре

     Танып-белү эшчәнлеге тиешле мәгълүматны эзләү һәм анализлауны, хәл итү ысулларын һәм алымнарын модельләштерүне һәм куллануны тәэмин итә.

а) гомумукумуниверсаль гамәлләре:

-танып-белү максатын мөстәкыйль рәвештә аерып алу һәм формалаштыру;

-кирәкле мәгълүматны табу һәм аерып алу;

-белемнәрне структуралау- конкрет шартлардан чыгып, максатка ирешүдә нәтиҗәле ысуллар сайлау;

-рефлексия – гамәлләр ысулларына һәм шартларына анализ ясау, эшчәнлек барышын һәм нәтиҗәләрен тикшереп һәм бәяләп бару;

б) тамга-символик гамәлләр;

-модельләштерү, модельгә (сызым, схема, график, таблица, шартлы рәсем, план, диаграмма, формула...) күчерү;

-модельне үзгәртү;

в) логик гамәлләр:

-охшашлык һәм аермалыкларны аеру, чагыштыру;

-анализ - бербөтенне өлешләргә бүлү;

-синтез - аерым кисәкләрдән бербөтен төзү;

-гипотеза әйтә һәм аны дәлилли;

-серияли- аерып алынган нигез буенча объектларны тәртипкә салу;

-классификацияли- предметларны билгеле бер төркемгә туплау өчен критерийлар сайлау;

-исбатлый - фикерләүдә логика булдыру;

-нәтиҗә чыгару;

-охшашлыклар урнаштыру;

г) проблема кую һәм аны чишү:

-проблеманы кыска һәм ачык итеп әйтү;

-проблеманы чишү алымнарын хезмәттәшлектә табу;

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре

      Коммуникатив гамәлләр хезмәттәшлекне оештыруга һәм гамәлгә ашыруга юнәлтелгән. Ул укучыны, партнерны, башкаларны  тыңлый һәм аңлый белү, алар белән диалогка керү,мәгълүматны тулы һәм төгәл кабул итү һәм тапшыру, үзеңнең эш-хәрәкәтеңне партнер эш-хәрәкәте белән чагыштыра белү, башкалар белән хезмәттәшлек итү осталыгын үз эченә ала.

      Коммуникатив гамәлләргә түбәндәгеләр керә:

а) укытучы, туганнар, әти-әниләр белән хезмәттәшлекне планлаштыру – катнашучыларның максатларын, вазифаларын үзара аралашу ысулларын билгеләү;

б) сораулар кую – мәгълүмат эзләү һәм туплауда инициатива күрсәтү, дискуссиядә катнашу, итнтервью алу,сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башкалардан сорашып белү;

в) конфликтларны чишү, проблеманы ачу,конфликтны чишүнең альтернатив юлларын эзләү һәм бәяләү, карар кабул итү һәм аны тормышка ашыру, үзара килешүгә ирешү;

г) партнер гамәлләре белән идарә итү – эшлекле партнерлы аралашу, төркемдә үзара ярдәм итешү;

д) үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык , аңлаешлы итеп әйтү, аны яклау

УКУЧЫЛАРНЫҢ БЕЛЕМ ҺӘМ КҮНЕКМӘЛӘРЕНӘ  ТАЛӘПЛӘР 

— сүзләрдәге орфограммаларны танып, аларның язылышын кагыйдәләргә нигезләнеп аңлату;

— үтелгән орфограммалар кергән 75—80 сүзле текстны хатасыз, каллиграфик күчереп һәм ишетеп, тиңдәш кисәкләр янында тиешле тыныш билгеләрен дөрес куеп язу;

— дөнья, болыт тибындагы сүзләргә аваз-хәреф анализы ясау;

— сүзләрне төзелеше ягыннан тикшерү: тамырын һәм кушымчасын табу, кушымчаларның төрен билгеләү, кушма һәм парлы сүзләрне аерып

     күрсәтү;

— сүзләрне сүз төркеме булу ягыннан тикшерү: исемнең сан, килеш формасын күрсәтү; сыйфатларның асыл, нисби төрен,чагыштыру дәрәҗәсен

     билгеләү; фигыльнең зат-сан, заманын аера белү; һәр сүз төркеменең җөмләдәге функциясен билгеләү;

— тиңдәш кисәкле гади җөмләгә, составында 2—3 гади җөмлә булган тезмә кушма җөмләгә анализ ясау;

— җөмләләрнең әйтелү максаты, интонациясе буенча төрен икеләнмәстән аеру;

— текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү, шулар нигезендә аңа килешле исем кую;

— хикәяләү, тасвирлау, фикер йөртү тибындагы текстларны сөйләмдә куллану;

— әдәпле мөгамәлә таләпләренә туры китереп аралаша белү;

— тасвирлау, фикер йөртү элементлары кергән 90—95 сүзле текстны изложение итеп язу;

— хикәяләү тибындагы сочинение язу;

— сүзләрнең әйтелешен, кулланылышын, язылышын истә калдыру: авыру, аз-маз, ата-ана, ашханә, аңлый, әби-бабай, әверелә, әүвәл, балачак, бәла, берничә, борынгы, вакыйга, ватык, гадәт, гомер, дәвам, җәяү, җепшек, җиләк-җимеш, зинһар, иелә, ихтирам, йомры, кадәр, кием-салым, кулъязма, көнбатыш, көнчыгыш, көрәшче, кыйммәтле, мал-туар, мәйдан, мәкалә, могҗиза, мөстәкыйль, нәкъ, охшаш, очсыз, өем, өчпочмак,

пәрәвез, рәссам, савыт-саба, сәнгать, сөңге, сурәт, табиб, табигый, таләп, тәкъдим, тәмам, тирә-як, төер, туп-туры, тынгылык, чүп-чар, шагыйрь, шәфәкъ, шыңшый, эшчән, юеш, юньле, юучы, ямьле, ямь-яшел, япь-яшь.

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫНЫҢ  ЭЧТӘЛЕГЕ

 4 нче сыйныфта татар теле дәресләренә атнага 3 сәгать исәбеннән 102 сәгать вакыт бирелә. Укучыларның 4 нче сыйныфка килгәндә, татар теленнән белемнәре шактый була. Шул белемнәрне системага салу, тирәнәйтү, яңа мәгълүмат бирү, укучыларның әйтмә һәм язма сөйләмнәрен үстерү — татар теле дәресләренең төп максаты. Бу максатка ирешүдә укучыларның иң беренче ярдәмчесе — дәреслек. 4 нче сыйныф укучылары өчен төзелгән “Татар теле” дәреслеге ике кисәктән тора, “Перспектив башлангыч мәктәп” концепциясенә нигезләнә һәм Федераль дәүләт белем стандартлары (ФГОС) таләпләренә туры килә.

1—3 нче сыйныфларда үткәннәрне кабатлау  (8 сәгать)

4 нче сыйныфта татар теле дәресләре 1—3 нче сыйныфларда алынган белемнәрне искә төшерүдән башлана.1—3 нче сыйныфларда укучылар тел фәненең төп бүлекләре — татар теленең фонетикасы, морфологиясе һәм синтаксисы буенча иң беренче мәгълүматларны алалар.

Фонетикадан, мәсәлән, аваз һәм хәреф, алар арасындагы аерма, тартык һәм сузык авазлар, аерым авазларның дөрес әйтелеше, дөрес язылышы өйрәнелә, сингармонизм законы турында беренче күзаллау тудырыла. Морфология буенча башлап сүз төзелеше (тамыр һәм кушымча, кушымчаларның төрләре) һәм аерым сүз төркемнәре (исем, сыйфат, алмашлык, фигыль, кисәкчә, бәйлек) өйрәнелә. Синтаксистан исә җөмлә һәм аның төрләре (хикәя җөмлә, сорау җөмлә, өндәү (боеру) җөмлә, тойгылы җөмлә); җөмлә кисәкләре, җыйнак һәм җәенке җөмләләр, сүзтезмә турында башлангыч мәгълүматлар бирелә.

Сүз. Телнең сүзлек байлыгы. Сүзнең лексик мәгънәсе  (8 сәгать)

     Сүзнең лексик мәгънәсе, алынма сүзләр, бер мәгънәле һәм күпмәгънәле сүзләр, тотрыклы сүзтезмәләр, омоним, синоним, антонимнарны искә төшерү бурычы куела. Татарча-русча яки русча-татарча сүзлек, орфографик сүзлек, аңлатмалы сүзлек, фразеологик әйтелмәләр сүзлеге белән эшләү күнекмәләре ныгытыла.

Сүз төзелеше  (11 сәгать)

  Тамыр һәм кушымчаларны аера белү, кушымчаларның ясагыч һәм төрләндергечләргә бүленүен,сүзләрнең ясалыш буенча төрләрен (кушма, парлы сүзләр) искә төшерү бурычы куела. 4 нче сыйныфта “Сүз төзелеше” темасы тагын да тирәнәйтелә: ясалма, кушма, парлы, тезмә сүзләрнең ясалышы һәм язылышы; рус теленнән татар теленә кергән алынма кушма сүзләрнеңүзенчәлекләре; сүз төзелешенә анализ ясау һ.б. яңа темалар белән баетыла. Дәреслектәге кайбер күнегүләрдә өстәмә биремнәр рәвешендә кушымчаларның төрле вариантларын (калын һәм нечкә кушымчалар, яңгырау, саңгырау һәм борын авазларына башланган кушымчалар), сингармонизм законына буйсынмагансүзләргә сүз ясагыч кушымчаларның ялгану тәртибен, кайбер кушма сүзләрдә ь һәм ъ хәрефләренең язылыш кагыйдәләрен аңлату һәм ныгыту да күздә тотыла.

Сүз төркемнәре

Исем (8 сәгать)

Мәгънәсе, сораулары, формалары, ясалышы, җөмләдәге урыны турында кабатлау. Исемнәрнең хәбәр булып килүләренә күзәтүләр. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр. Берлек һәм күплек сандагы исемнәр. Исемнәрнең килеш һәм тартым белән төрләнеше. Калын һәм нечкә төрләнеш. Сингармонизм законына буйсынмаган сүзләргә кушымча ялгау. Килеш кушымчаларының дөрес язылышы. Баш килеш. Бу формада исемнәрнең җөмләдә ия, хәбәр, иярчен кисәк була алулары. Төшем килешенең мәгънәсе, җөмләдәге функциясе. ≪Исем≫ темасын кабатлау, ныгыту, тирәнәйтү .Исемнәрнең килеш һәм тартым белән төрләнеше.  

Фигыль  (13 сәгать)

Фигыль — катлаулы сүз төркеме. 4 нче сыйныфта 1—3 нче сыйныфта үткән материал искә төшерелә һәм хикәя фигыльнең билгеле үткән заман, нәтиҗәле үткән заман формалары; киләчәк заман формалары: билгесез киләчәк заман, билгеле киләчәк заман турында яңа мәгълүмат өстәлә. Фигыль төркемчәләреннән боерык фигыль дә 4 нче сыйныфта өйрәнелә башлый.  

Сыйфат (7 сәгать)

Сыйфат — предметның билгесен белдерә торган сүз төркеме. Ул, нигездә, төрләнми. Тик кайбер сыйфатларны гына дәрәҗәгә куеп була.

Җөмләдә сыйфат исемне ачыклап килә һәм күбесенчә аергыч була. 4 нче сыйныфта да, үтелә торган материалга бәйләп, сыйфат дәрәҗәләре, сыйфатның җөмләдәге функциясе (аергыч, хәбәр), синоним һәм антоним сыйфатларны кабатлап баруны күз алдында тотарга кирәк.

Алмашлык (6 сәгать)

Алмашлык — мөстәкыйль сүз төркеме. Ул сөйләмдә башка сүз төркемнәрен (исем, сыйфат, сан һәм рәвешне) алыштырып килә.

Алмашлык предметны яки билгене белдерми, ул бары тик үзе алыштырып килә торган сүз төркеменең грамматик билгеләренә ия була.

 4 нче сыйныфта зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше, дөрес язылышы кабатлана һәм сорау алмашлыклары турында яңа мәгълүмат бирелә. Сорау алмашлыкларына тагын нинди, кайсы, ничек, ник, нигә, ничәнче кебек сүзләр керә.

Сан (6 сәгать)

Сан предметның исәбен, микъдарын белдерә торган сүз төркеме. Сан исем белән кулланылганда төрләнми. Җөмләдә ул аергыч, хәбәр һәм исемнән башка кулланылганда, җөмләнең бүтән кисәкләре дә була ала.  Фигыльне ачыклап килгәндә, сан хәл дә була.   Сүз төркеме буларак, сан 4 нче сыйныфта өйрәнелә башлый. Укучылар санның билгеләмәсе (мәгънәсе, сораулары) беләнтанышалар. Санның исемне ачыклап килүе, сан белән ачыкланып килгән исемнең саналмыш булуы, кайбер сан төркемчәләре (микъдар саннары, тәртип саннары) турында беренче мәгълүмат алалар.

Рәвеш (5 сәгать)

Рәвеш — мөстәкыйль сүз төркеме, лексик-грамматик яктан эш-хәлнең билгесен, ничек үтәлүен белдерә.Морфологик яктан — төрләнми. Тик кайбер рәвешләр генә чагыштыру яки артыклык дәрәҗәсендә килә алалар . Синтаксик яктан — җөмләдә фигыльне, сыйфатны һәмрәвешне дә ачыклап килә.Төп синтаксик функциясе — хәл.Укучыларга рәвеш турында башлангыч мәгълүмат 4 нче сый-ныфта бирелә. Аның ничек? кайчан? кая? кайда? никадәр? күпме? кебек сорауларга җавап булып килүе, эш яки хәлнең билгесен, ничек үтәлүен белдерә торган сүз төркеме булуы аңлатыла.

Кисәкчәләр (2 сәгать)

 4 нче сыйныфта кисәкчәләрнең сүз яки җөмләгә төрле төсмер өстәү өчен кулланылуы ачыклана. Димәк, кисәкчәләр,аерым торганда, мәгънә белдерми, бәлки контекст эчендә генә аларның мәгънәләре конкретлаша икән. Бик күп кисәкчә күп мәгънәле була, һәм аларның мәгънә төсмерләре нинди сүзгә иярүләренә, кайсы урында килүләренә, җөмлә төзелешенә, аның интонациясенә карап үзгәрә.

Бәйлекләр (2 сәгать)

 Ярдәмлек сүз булганга, төшенчәдә төп урынны бәйлекнең функциясе, үтәгән хезмәте алып тора: бәйлекләр сүзләрне бәйлиләр икән. Бәйлекләр, сүзләрне бәйләгәндә, килешкә якын мәгънә белдерәләр. Бәйлекләр үзләреннән алда килгән сүзнең билгеле килештә торуын сорыйлар.  4 нче сыйныфта төрле килешләрдә исемнәрнең һәм зат алмашлыкларының бәйлекләр белән килүенә йомгак ясала, си-стемалаштырыла, бәйлек төшенчәсе грамматик категория итеп аңлатыла.

Җөмлә. Сүзтезмә (2 сәгать)

 4 нче сыйныфта сүзтезмәләргә шактый эзлекле мәгълүмат бирү күздә тотыла: сүзтезмә һәм тезмә сүзләр арасындагы аерманы аңлату, сүзтезмәләрнең барлыкка килү юлларын ныгыту, сүзтезмәдәге иярүче һәм ияртүче сүз турында белемнәрне тирәнәйтү һ. б.

Җөмләнең баш кисәкләре

Ия һәм хәбәр  (2 сәгать)

Бу тема 2—3 нче сыйныфта өйрәнгәннәрне кабатлау төсендә бара. Ия белән хәбәрнең билгеләмәсе әйттерелә, хәбәрнең сорау- лары мисаллар белән ныгытыла.

Җыйнак һәм җәенке җөмләләр  (1 сәгать)

 4 нче сыйныфта җыйнак җөмләне, тиешле сүзләр өстәп, җәенкеләндерә белү, җәенке җөмлә эченнән баш кисәкләрне генә аерып чыгару  

Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч (1 сәгать)

4 нче сыйныфта аергычның сыйфат белән белдерелүе   ныгытыла.

Җөмләнең тиңдәш кисәкләре (1 сәгать)

Җөмләнең тиңдәш кисәкләрен һәм тиңдәш кисәкләрнең үзара санау интонациясен, теркәгечләр ярдәмендә бәйләнешен төшендерү; тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләренең куелышын аңлату. Тиңдәш ияле һәм тиңдәш хәбәрле җөмләләр.

Эндәш сүзләр (1 сәгать)

Эндәш сүзләр турында төшенчә  .Эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләрен кую

Гади һәм кушма җөмлә (2 сәгать)

Гади һәм кушма җөмләләр турында төшенчә.  Составында 2—3 гади җөмлә булган кушма җөмләләр . Тезмә кушма җөмләләрдә һәм, ә, ләкин, әмма теркәгечләре, алар янында тыныш билгеләре.

КАЛЕНДАРЬ - ТЕМАТИК ПЛАНЛАШТЫРУ

  Кушымта

4 нче сыйныф ѳчен татар теле фәне буенча якынча йомгаклау тикшерү эше.

Ана һәм җир

      Туган җир! Нигә син шундый кадерле икән? Бездәге туган илне ярату тойгысы ата-бабаларыбыз йортыннан башлана. Әле син бер бала гына. Син үзеңнең дөньяда яшәвеңне дә белмисең. Ләкин синең карыныңа татлы сөт ага. Сөттән соң су сорыйсың син. Әниең синең авызыңа су сала. Сөт һәм су! Ана күкрәгеннән килгән сөт нинди пакь! Җир күкрәгеннән сөзелеп чыккан чишмә сулары да шундый ук. Шулай булгач, анага булган мәхәббәтен сөттән ак, җиргә булган мәхәббәтен чишмәдәй саф.

      Менә нинди тойгылар уята үз җирең, үз көең! (80 сүз)

      Грамматик биремнәр.

1. З нче җөмләне сүз төркемнәре һәм җөмлә кисәге ягыннан тикшерегез; исемнәрнең килешләрен билгеләгез.
2. ак, кадерле сыйфатларын төрле дәрәҗәләргә куеп языгыз.

Тикшерү эшенә таләпләр:

-җөмлә башында һәм ялгызлык исемнәрдә баш хәреф;

-сүзләрдә о—ы, ө—е сузыклары;

-ъ һәм ь хәрефләре кергән сүзләр;

-кушма һәм парлы сүзләр;

-сүз төркемнәрен аера белү;

-җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен табу;

-саңгырау һәм б, в, г, д тартыкларына беткән исемнәрдә килеш кушымчалары;

-борын  авазларына  беткән  исемнәрдә  килеш  кушымчалары;

-иялек һәм төшем килешендәге исемнәрнең баш килеш формасында килү очрагы;

ПЛАНИРУЕМЫЕ  ПРЕДМЕТНЫЕ  РЕЗУЛЬТАТЫ  ОСВОЕНИЯ

            обучающиеся должны знать/уметь:

• общее правило написания проверяемых орфограмм в разных частях слова;
• правописание безударных окончаний имен существительных трех склонений в единственном и множественном числе и способ их проверки;
• правописание безударных окончаний имен прилагательных мужского, женского и среднего рода в единственном числе, а также окончаний множественного числа и способ их проверки;
• правописание безударных личных окончаний глаголов 1 и 2 спряжения;
• правописание суффиксов глаголов в прошедшем времени;
• правописание суффиксов глаголов в повелительном наклонении;
• правописание определяемых программой словарных слов;
• части речи: существительное, прилагательное, глагол, местоимение, предлог, союз;
• три типа склонения существительных;
• названия падежей и способы их определения;
• два спряжения глаголов;
• члены предложения: главные (подлежащее и сказуемое), второстепенные (дополнение, обстоятельство, определение); однородные члены предложения;
• особенности разных типов текста (повествование, описание, рассуждение).

• писать о-е после шипящих в суффиксах существительных и прилагательных, в падежных окончаниях существительных и прилагательных, в корне слова.
• писать словарные слова в соответствии с заложенным в программе минимумом;
• правильно произносить орфоэпически  трудные слова из орфоэпического минимума, отобранного для изучения в 4-м классе;
• правильно употреблять предлоги о и об перед существительными, прилагательными, местоимениями;
• правильно употреблять числительные ОБА и ОБЕ в разных падежных формах;
• применять общее правило написания проверяемых орфограмм в разных частях слова;
• производить звукобуквенный анализ слова; морфемный анализ слова (по составу); элементарный словообразовательный анализ; морфологический анализ имен существительных, прилагательных и глагола; синтаксический анализ простого предложения;
• сравнивать слова, связанные отношениями производности, объяснять, какое из них от какого образовано, находить словообразовательный аффикс, указывая способ словообразования (с помощью приставки, с помощью суффикса, с помощью приставки и суффикса одновременно, сложением основ с соединительным гласным);
• определять спряжение глаголов по ударным личным окончаниям и глагольным суффиксам начальной формы глагола;
• обнаруживать регулярные исторические чередования («чередования, видимые на письме»);
• определять и выделять на письме однородные члены предложения в бессоюзных предложениях и с союзами а, и, но;
• составлять схемы предложений с однородными членами и строить предложения по заданным моделям;
• обнаруживать в реальном художественном тексте его составляющие: описание, повествование, рассуждение;
• составлять с опорой на опыт собственных впечатлений и наблюдений текст с элементами описания, повествования и рассуждения;
• доказательно различать художественный и научно-популярный тексты;
• владеть нормами речевого этикета в ситуации предметного спора с одноклассниками;
• составить аннотацию на отдельное литературное произведение и на сборник произведений;
• находить нужные словарные статьи в словарях различных типов и читать словарную статью, извлекая необходимую информацию.

ЛИЧНОСТНЫЕ, МЕТАПРЕДМЕТНЫЕ И ПРЕДМЕТНЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ ОСВОЕНИЯ УЧЕБНОГО ПРЕДМЕТА

 Личностными результатами изучения курса «Русский язык» в 4-м классе является формирования следующих умений:

Самоопределение и смыслообразование:

• формирование умения школьников ориентироваться в социальных ролях и межличностных отношениях (умения соотносить поступки и события с принятыми этическими принципами, владеть коммуникативными основами, регулирующими общение детей и взрослых; а также детей между собой) осуществляется с помощью системы заданий в линии, которая называется «Азбука вежливости».

• формирование ценностно-смысловой ориентации (способности ценить мир природы и человеческих отношений, умения выделять нравственный аспект поведения героев текста и сквозных героев учебника, способности оценить содержание учебного материала, исходя из социальных и личностных ценностей, умения сделать личностный моральный выбор) осуществляется на базе текстов и заданий, при обсуждении которых (в методическом аппарате), наряду с анализом их видовых особенностей (описание, повествование, рассуждение и т.д.), обсуждаются нравственные и ценностные проблемы:

• формирование базовых историко-культурных представлений и гражданской идентичности школьников (представления о том, что в ходе исторических изменений меняется внешняя канва: название государства, праздники, мода и т.д., но неизменной может остаться природа вокруг нас, памятники архитектуры, которые несут атмосферу прошлого и, наконец, чувства людей, такие как любовь к Родине и к тому месту, где ты живёшь, любовь близких, помощь и поддержка друзей, способность радоваться красоте мира природы, ощущение причастности к истории и культуре своей страны.

• формирование базовых эстетических ценностей (эстетических переживаний, эстетического вкуса, представления о красоте и целостности окружающего мира) происходит не только на материале всех вышеперечисленных литературных текстах, но и на основе заданий, входящих в линию работы с живописными произведениями.

• формирование опыта нравственных и эстетических переживаний (формирование опыта "индивидуальных примерок": воспитание способности каждый раз все ситуации этического и эстетического характера примерять на себя) осуществляется с помощью вопросов и заданий, цель которых опереться на социальный и личностный опыт ребёнка.

Выпускник получит возможность для формирования:

• морального сознания на конвенциональном уровне, способности к решению моральных дилемм на основе учёта позиций партнёров в общении, ориентации на их

мотивы и чувства, устойчивое следование в поведении моральным нормам и этическим требованиям;

• установки на здоровый образ жизни и реализации её в реальном поведении и поступках;

• осознанных устойчивых эстетических предпочтений и ориентации на искусство как значимую сферу человеческой жизни;

• эмпатии как осознанного понимания чувств других людей и сопереживания им, выражающихся в поступках, направленных на помощь и обеспечение благополучия,

• начальные навыки адаптации в динамично изменяющемся мире.

В области познавательных УУД (общеучебных) выпускник научится:

• работать с учебным текстом: выделять информацию, заданную аспектом, менять аспект рассмотрения в зависимости от учебной задачи;

• ориентироваться в текущей учебной книге и в других книгах комплекта; в корпусе учебных словарей: уметь находить нужную информацию и использовать ее в разных учебных целях;

• работать с разными видами информации (представленными в текстовой форме, в виде таблиц, правил, моделей и схем, дидактических иллюстраций);

Выпускник получит возможность научиться:

• осуществлять выбор наиболее эффективных способов решения задач в зависимости от конкретных условий;

• осуществлять синтез как составление целого из частей, самостоятельно достраивая и восполняя недостающие компоненты;

• осуществлять сравнение, сериацию и классификацию, самостоятельно выбирая основания и критерии для указанных логических операций;

• строить логическое рассуждение, включающее установление причинно-следственных связей;

• произвольно и осознанно владеть общими приёмами решения задач.

В области коммуникативных УУД выпускник научится:

• в рамках инициативного сотрудничества - освоить разные формы учебной кооперации (работа вдвоем, в малой группе, в большой группе) и разные социальные роли (ведущего и исполнителя);

• в рамках коммуникации как взаимодействия: понимать основание разницы заявленных точек зрения, позиций и уметь мотивированно и корректно присоединяться к одной из них или аргументировано высказывать собственную точку зрения;

• уметь корректно критиковать альтернативную позицию;

• использовать весь наработанный инструментарий для подтверждения собственной точки зрения (словари, таблицы, правила, языковые модели и схемы).

В области регулятивных УУД выпускник научится:

• осуществлять самоконтроль и контроль хода выполнения работы и полученного результата;

• контроль с проверкой работы соседа по парте или с выполнением работы над ошибками.

СОДЕРЖАНИЕ  УЧЕБНОГО  ПРЕДМЕТА

Фонетика и орфография. (16 часов) Системные наблюдения над фонетическим чередованием согласных звуков (по глухости/звонкости, твёрдости/мягкости, месту и способу образования) и гласных звуков. Место ударения в слове. Правописание гласных в суффиксах. Правописание гласных в приставках. Написание двойных согласных в словах иноязычного происхождения. Чередование гласных с нулевым звуком. Написание суффиксов –ик-/-ек- с учётом наличия беглого гласного. Написание  О/Ё после шипящих в разных частях слова. Звукобуквенный разбор слова.

Лексика. (7 часов) Лексическое и грамматическое значение слова. Связь значений слова между собой. Омонимы, синонимы, антонимы. Русская фразеология.

Морфемика и словообразование. (7 часов) Система способов словообразования в русском языке. Чередование звуков, видимые на письме, при словообразовании и словоизменении глаголов. Разбор разных частей речи по составу.

Морфология.(38 часов) Система частей речи русского языка: самостоятельные и служебные части речи. Имя существительное. Имя прилагательное. Местоимение. Глагол. Союз.

Синтаксис и пунктуация. (11 часов) Понятие об однородных членах предложения и способов оформления их на письме. Разбор простого предложения по членам предложения. Представления о сложном предложении. Сопоставление пунктуации в простых и сложных предложениях с союзами.

Лексикография. (7 часов) Использование  учебных словарей: толкового, словаря  устойчивых выражений, орфографического, обратного, орфоэпического, этимологического, словообразовательного для решения различных лингвистических задач.

Развитие речи с элементами культуры речи. (16 часов) Изложение как жанр письменной речи. Сочинение по наблюдениям и по живописному произведению. Определение в реальном научно-популярном и художественном текстах элементов рассуждения. Азбука вежливости

Словарь.

   Автомобиль, аннотация, беседа, библиотека, билет, биография, богатство, велосипед, галерея, гореть, горизонт, гражданин, диалог, желать, железо, завтра, здесь, инженер, искусный, искусство, календарь, коллектив, коллекция, корабль, костёр, натюрморт, отечество, пейзаж, портрет, правительство, президент, привет, профессия, путешествие, салют, свобода, сегодня, сейчас, секрет, солдат, хозяин, цитата, экскаватор, электричество, эскалатор (45 слов).

КАЛЕНДАРНО-ТЕМАТИЧЕСКОЕ ПЛАНИРОВАНИЕ

Приложение

Примерный текст промежуточной аттестации

Контрольный диктант

Тень

 В  лесу тишь. Лес отдыхает. Солнечные зайчики сидят смирно. Качается ленивая паутинка.

Хорошо идти от поляны к поляне. На каждой поляне свой тёплый настой. На одной – медовый, на другой – грибной.

На поляне с брусничным настоем стоял медвежонок. Что он делал? Он махал головой, потом вдруг носом тыкался в землю. Кувыркался через тощий задок и скрёб когтями землю. Он что-то ловил и не мог поймать. И вдруг я всё понял! Медвежонок ловил свою тень!

                                 Грамматическое задание

1. Разбери как часть речи слова: на поляне, брусничным, стоял.
2. Выпиши по одному глаголы настоящего, прошедшего и будущего времени. Укажи спряжение.

                                Анализ выполнения

     Жи-ши, ча-ща ____  

     чк-чн               ____

     Безуд. гл.        ____

     Непроиз. согл ___

     Парный согл. ____  

     Удв. согл.      ____  

     Сл. слова        ____  

     о /ё после шип и ц ___

     Безуд. окон.сущ. ____  

     Буква соед. гл. _____

     Безуд. окон.прил. ____  

     Тся/ться в гл      _____

     Смягч. Ь          ____

Разд. Ь            ____  

Безуд. гл. суф. ____  

о/ё после шип в корне _____

НЕ с глаг.        ____  

Ци/цы             ____  

Нап. пристав.  ____  

Безуд. окон.гл ____

Нап. предлог. ____  

Беглый гл.      ____  

Орф. в прист.____  

Оформ. предл. ___

г/задание 1     ____                                    

г/задание 2      __

ПЛАНИРУЕМЫЕ  ПРЕДМЕТНЫЕ  РЕЗУЛЬТАТЫ  ОСВОЕНИЯ:

• читать целыми словами вслух, постепенно увеличивая скорость чтения в соответствии с индивидуальными возможностями;
• читать про себя в процессе первичного ознакомительного чтения, выборочного чтения и повторного изучающего чтения по уже выделенным ключевым словам;
• строить короткое монологическое высказывание: краткий и развернутый ответ на вопрос учителя;
• слушать собеседника (учителя и одноклассников): не повторять уже прозвучавший ответ, дополнять чужой ответ новым содержанием;
• называть имена 2-3 классиков русской и зарубежной литературы,
• называть имена 2-3 современных писателей (поэтов); перечислять названия произведений и коротко пересказывать их содержание;
• перечислять названия произведений любимого автора и коротко пересказывать их содержание;
• определять тему и выделять главную мысль произведения(с помощью учителя);
• оценивать и характеризовать героев произведения (их имена, портреты, речь) и их поступки;
• анализировать смысл названия произведения;
• пользоваться  толковым словарем для выяснения значений слов.

            Обучающиеся в процессе самостоятельной, парной, групповой и коллективной работы получат возможность научиться:

• развивать навыки аудирования на основе целенаправленного восприятия текста, который читает учитель;
• писать письма и отвечать на полученные письма в процессе предметной переписки с научным клубом младшего школьника «Ключ и заря»;
• устно выражать свое отношение к содержанию прочитанного (устное высказывание по поводу героев и обсуждаемых проблем);
• читать наизусть 6-8 стихотворений разных авторов (по выбору);
• пересказывать текст небольшого объема;
• использовать при выборе книг и детских периодических журналов в школьной библиотеке содержательность обложки, а также страницу «Содержание» или «Оглавление»;
• привлекать к работе на уроках тексты хрестоматии, а также книг из домашней и школьной библиотек;
• задавать вопросы по тексту произведения и отвечать на вопросы, используя выдержки из текста в качестве аргументов.

Требования к уровню подготовки учащихся, обучающихся  по данной программе

Учащиеся должны знать/понимать:

• наизусть 6–8 стихотворений разных авторов;

• имена писателей и поэтов, названия и содержание их произведений, прочитанных в классе.

   Уметь:

• читать правильно и выразительно целыми словами вслух и про себя, учитывая индивидуальный темп чтения;

• различать сказку о животных, басню, волшебную сказку;

• различать сказку и рассказ по двум основаниям (или одному из двух оснований): особенности построения и основная целевая установка повествования;

• характеризовать героев произведений; сравнивать характеры героев разных произведений;

• выявлять авторское отношение к герою;

• рассказывать о любимом литературном герое;

• находить и различать средства художественной выразительности в авторской литературе;

• ориентироваться в книге по ее элементам (автор, название, страница «Содержание», иллюстрации);

• составлять тематический, жанровый и монографический сборники произведений.

   Использовать приобретенные знания и умения в практической деятельности и повседневной жизни:

• для самостоятельного выбора книги и определения ее содержания по элементам книги;

• самостоятельного чтения выбранных книг;

• высказывания оценочных суждений о героях произведений;

• работы со словарями.

   Применение этнокультурного регионального компонента:

• как воспитательного момента на уроке;
• читать и рассказывать татарские народные сказки
• знакомить с произведениями татарских  авторов.

Личностные, метапредметные и предметные результаты освоения учебного предмета

Личностные результаты: В результате обучения в начальной школе будет обеспечена готовность школьников к получению дальнейшего образования в основной школе и достигнут необходимый уровень их культурного и литературного развития.Личностными результатами обучения в начальной школе являются: осознание значимости чтения для своего дальнейшего развития и успешного обучения, формирование потребности в систематическом чтении как средстве познания мира и самого себя, знакомство с культурно – историческим наследием восприятие литературного произведения как особого вида искусства, высказывания своей точки зрения и уважение мнения собеседника.

Метапредметными результатами обучения в начальной школе являются: освоение приемов поиска нужной информации, овладение основами коммуникативной деятельности.Основная метапредметная цель, реализуемая средствами литературного чтения, связана с формированием грамотного читателя, который с течением времени сможет самостоятельно выбирать книги и пользоваться библиотекой, ориентируясь на собственные предпочтения и в зависимости от поставленной учебной задачи. В рамках данного предмета решаются разноплановые предметные задачи:  духовно-нравственные;   духовно-эстетические;   литературоведческие;  библиографические.

 СОДЕРЖАНИЕ КУРСА «ЛИТЕРАТУРНОЕ ЧТЕНИЕ»

Постигаем законы волшебной сказки: отыскиваем в ней отражение древних представлений о мире (6 часов)

      Формирование общего представления о «мифе» как способе жизни человека в древности, помогающем установить отношения человека с миром природы. Представления о Мировом дереве как о связи между миром человека и волшебными мирами; представления о тотемных животных и тотемных растениях как о прародителях человека.( Древнегреческое сказание «Персей», Русская народная сказка «Сивка-бурка», Русская народная сказка «Крошечка - Хаврошечка», Русская народная сказка «Морской царь и Василиса Премудрая»)

      Волшебная сказка. Отражение древних (мифологических) представлений о мире. Герой волшебной сказки. Представление о волшебном мире, волшебном помощнике и волшебных предметах, волшебных числах и словах. Особенности сюжета (нарушение социального (природного) порядка как причина выхода героя из дома; дорога к цели, пролегающая через волшебный мир; испытания, помощь волшебного помощника, победа над

волшебным миром как восстановление социального (природного) порядка и справедливости).

Отслеживание особенностей мифологического восприятия мира в сказках народов мира, в старославянских легендах и русских народных сказках.

     Былина как эпический жанр (историческое повествование). Характеристика эпического (исторического) героя (победитель в борьбе с природными силами; защитник границ княжества и отечества; человек, прославляющий своими деяниями — торговлей или ратными подвигами — свое отечество).

Проникновение фабульных элементов истории (в виде примет конкретно-исторического времени, исторических и географических названий) в жанры устного народного творчества: волшебной сказки («Морской царь и Василиса Премудрая») и былины («Садко»).

Знакомимся с повествованиями, основанными на фольклоре. Обнаруживаем в былине интерес к истории, а авторской сказке- интерес к миру чувств (7часов)

Авторская сказка. Сохранение структурных (жанровых и сюжетных) связей с народной сказкой и обретение нового смысла. Развитие сказочной «этики»: от победы с помощью магической силы — к торжеству ума, смекалки (в народной сказке); к осознанию ценности нравственного совершенства и силы любви (в авторской сказке).

Жизнь жанров фольклора во времени

Взаимоотношения обрядов и праздников.

Жизнь древнего жанра гимна во времени (античный гимн «Природе» и «Гимн России»): жанровое и лексическое сходство.

Народная и авторская сказка.

       Учимся у поэтов и художников видеть красоту природы и красоту человека. (10часов)

Особенности поэзии. Выражение внутреннего мира автора посредством изображения окружающего мира. Разница картин мира, создаваемых поэтами. Общее представление об образе поэта через его творчество.

Формирование представления о разнообразии выразительных средств авторской поэзии: использование приемов олицетворения, сравнения, антитезы (контраста); лексического и композиционного повтора.

Общее представление о связи смысла стихотворения с избранной поэтом стихотворной формой (на примере классической и современной поэзии, знакомство с онегинской строфой).

      Всматриваемся в лица наших сверстников, живущих задолго до нас. (8часов)

Рассказ. Дальнейшие наблюдения за особенностями жанра рассказа:

а) событие в рассказе — яркий случай, раскрывающий характер героя;

б) сложность характера героя и развитие его во времени;

в) драматизм рассказа (А. Чехов «Ванька», Л. Андреев «Петька на даче», Л. Улицкая «Бумажная победа»);

  г) формирование первичных представлений о художественной правде как о правде мира чувств, которая может существовать в контексте вымысла и воображения;

д) выразительность художественного языка.

     Пытаемся понять, как на нас воздействует красота. (8 часов)

Биография автора художественного произведения. Начальные представления о творческой биографии писателя (поэта, художника):

• роль конкретных жизненных впечатлений и наблюдений в создании художественного произведения;
• участие воображения и фантазии в создании произведений;
• диалоги с современным московским детским писателем и современными художниками (авторами иллюстраций к учебнику); детские вопросы к авторам и ответы на них.

      Приближаемся к разгадке тайны особого зрения. (4 часа)

Сказочная повесть. С. Лагерлёф «Чудесное путешествие Нильса с дикими гусями».

Жанровые особенности, роднящие сказочную повесть с жанром рассказа: наличие нескольких сюжетных линий, многообразие событий, протяженность действия во времени, реальность переживаний героя.

Жанровые особенности, роднящие сказочную повесть с жанром сказки: сосуществование реального и волшебного мира, превращения, подвиги героя и выполнение им трудных заданий, волшебные числа и волшебные слова.

Герой сказочной повести: проявление характера в поступках и речи, развитие характера во времени. Перенесение победы над волшебным миром в область нравственного смысла: не знание волшебного заклинания, а преодоление собственных недостатков, воспитание в себе нравственных принципов помогают Нильсу вернуть себе человеческий облик.

Обнаруживаем, что у искусства есть своя особенная, правда. (11часов)

Литература в контексте художественной культуры. Связь произведений литературы с произведениями других видов искусства: с живописными и музыкальными произведениями.

Дальнейшее формирование культуры сравнительного анализа произведений, принадлежащих к разным видам искусства: произведения сравниваются не на основе их тематического сходства, а на основе сходства или различия мировосприятия их авторов (выраженных в произведении мыслей и переживаний).

Убеждаемся, что без прошлого у людей нет будущего. Задумываемся над тем, что такое  отечество. (10часов).

Библиографическая культура. Дальнейшее формирование умений ориентироваться в книге по ее элементам («Содержание» и «Оглавление» книги, титульный лист, аннотация.сведения о художниках-иллюстраторах книги). Формирование умений составлять аннотацию на отдельное произведение и сборник произведений. Представление о собрании сочинений. Использование толкового и этимологического учебных словарей для уточнения значений и происхождения слов, встречающихся на страницах литературных произведений.

 Представление о библиографическом словаре (без использования термина). Использование биографических сведений об авторе для составления небольшого сообщения о творчестве писателя или поэта.

Формирование умений выбирать книги в библиотеке на основе рекомендованного списка.

     Человек в мире культуры. Его прошлое, настоящее и будущее. (4 часа)

Умения и навыки чтения и говорения. Совершенствование навыков выразительного и осмысленного чтения. Дальнейшее развитие навыков свободного владения устной и письменной речью.

Формирование культуры предметного общения:

• умений целенаправленного доказательного высказывания с привлечением текста произведения;
• способности критично относиться к результатам собственного творчества;
• способности тактично оценивать результаты творчества одноклассников.

КАЛЕНДАРНО-ТЕМАТИЧЕСКОЕ ПЛАНИРОВАНИЕ